Beerta
Finkeburen
Monst
l|
Drachten R
Katwiik
fefrÄ
Niirm
Voeijjfidcl 1
KS
L_fc
Cornjum
II I Emmen
GeneffüHB El
(P vi/
so -
S- CD W
ndoorn
UrmoncSS
Wijlre
volen
lä If
!SS p
zel
di
zed
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
200I-XXVII-I
-i
UD~T S
5r
Thorn
Zuid-Umburg
Figuur 2 - Kaart 'Lo
gisch Nederland' zet
de kaartlezer op het
verkeerde been. Er
spreekt een schijnbaar
Logische, alfabetische
ordening van de
plaatsen in Neder
land uit: in het noor-
den Appingedam en
meer naar het zuiden
achtereen volgens
Beerta, Cornjum,
Drachten, Emmen
enzovoort. Van oost
naar west zit Neder
land ook op die ma-
nier in elkaar: van
Aalten in de Achter
hoek tot Zoutelande
in Zeeland. Geen
speld tussen te
zo te zien.
Figuur j - Kaart
'DamplaatsenAlle
plaatsen in Neder
land die eindigen op
dam, staan op deze
kaart. Er verschijnt
een merkwaardige,
maar logische verde-
ling van de plaatsen
over de kaart. Ik heb
ervoor gekozen om het
laatste deel van de
plaatsnamen 'dam
niet te schrijven,
maarjuist te verbeei
den. Een dambord
van Nederland,
waarop de vlakjes
worden gevormd door
'amster', 'volen', 'e\
'rotter'enzovoort, is
het resultaat.
collectieve herinneringen, zoals een feest,
een oorlog, of de beleving van een voet-
balwedstrijd.
Dan zijn er nog heldere, scherpe herin
neringen en herinneringen die (bijna)
zijn weggeebd; vage herinneringen dus.
Een typografische vertaling hiervan zou
je je kunnen voorstellen in de vorm van
mager tegenover vet, hard tegenover
zacht, zowel in lettertype als in tint. De
mogelijkheden zijn legio.
Kaart en typografie
Wat is een kaart? Een rangschikking van
(veelal geografische) gegevens ten op-
zichte van andere gegevens, in het platte
vlak, in 3D (of mogelijk in je gedachten,
een virtuele kaart dus). Conclusie: je
kunt een kaart maken van alle dingen
die geografisch bepaald zijn, dus ook van
herinneringen. Een hele ontdekking!
Wat is typografie? Daar zijn diverse de-
finities voor gegeven. De kern van de
zaak is dat het gaat om de (schoonheid
van de) ordening van het zetsel, met als
doelstelling de lezer in de hoogst moge-
lijke mate behulpzaam te zijn bij het be-
grijpen van de tekst (vrij naar Stanley
Morison).
Het gaat daarbij natuurlijk om letters en
cijfers, maar ook om leestekens. Wan-
neer ik dus van plan ben om typografi
sche kaarten te maken, kan ik me bedie
nen van deze drie onderdelen.
Wie is de doelgroep waarvoor je het exa
menwerk maakt? Na veel omzwervingen
en pogingen om tot een exactere om-
schrijving te komen: typografen en
kaartliefhebbers. Uiteindelijk blijken
ook zomaar mensen die hun naam op
een van de kaarten hebben zien staan tot
de 'doelgroep' te behoren.
Hoe zijn de uiteindelijke typografische
mental maps tot stand gekomen?
De eerste stap om van herinneringen te
komen tot een kaart was gebaseerd op de
topografische kaart van een deel van Ne
derland. Ik strandde echter in een soort
van kaartsampling. Het gaf geen voldoe-
ning om zuiver de plaats-, Streek- en
straatnamen te vervangen door gebeurte-
nissen en herinneringen die zieh op de
betreffende plaats hadden afgespeeld.
Bovendien waren de mogelijkheden
voor een examenwerk dan wel erg be-
perkt. Het maken van een landkaart van
herinneringen, wat ik voor ogen had,
zou dan al snel te persoonlijk worden.
De tweede stap bestond uit het vervan
gen van beeldelementen door tekst/typo
grafie. U moet zieh daarbij voorstellen
dat bijvoorbeeld wegen, kanalen en ak-
yer
imwi
ilp%uit
leid pois
saien .wete
40
