KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
200I-XXVII-I
aankondigingen
Overzichtskaart Molens in
Overijssel
De Stichting De Overijsselse Molen te Hei-
no heeft in samenwerking met het Gel-
ders-Overijssels Bureau voor Toerisme
een aantrekkelijke overzichtskaart op de
schaal van ongeveer 1:160.000 uitgegeven
van de locatie van de 63 bedrijfsvaardige
molens in de provincie. In Overijssel kö
rnen bijna alle soorten molens voor die in
Nederland worden gevonden. Op de
kaart worden vier gebieden onderschei-
den: 1. De waterrijke Kop van Overijssel,
2. het 'berggebied' Salland tussen IJssel en
Regge, 3. het dal van de Overijsselse Vecht
en 4. het coulisselandschap van Twente.
In deze regio's zijn de drie volgende soor
ten molens in kaart gebracht: 1. windmo-
lens, 2. watermolens en 3. poldermolens
en tjaskers. Ook direct buiten de provin
cie zijn in het aangrenzende Duitsland en
in beiendend Drenthe en Gelderland mo
lens ingetekend. De meeste behoren tot
de categorie korenmolen. Bij Vilsteren aan
de Vecht Staat de windmolen met de
hoogste Stelling (12 meter) van Overijssel.
Watermolens - veel voorkomend in
Twente - worden behalve voor het malen
van koren gebruikt voor de fabricage van
papier, voor het uitpersen van koolzaad
en het malen van cichorei. Bij
Grambergen Staat een geperfectioneerde
watermolen gebruikt voor het opwekken
van elektriciteit. Poldermolens en tjaskers
worden ingezet voor het beheersen van de
waterhuishouding; zij zijn beperkt tot de
Kop van Overijssel. Bij Kampen vinden
we nog een zogenaamde rosmolen die
wordt aangedreven door paardenkracht.
De aantrekkelijke kaart werd verzorgd
door het Artnic Creatief Service Bureau te
Deventer. De realisatie was bij ing. G.J.
Perfors in goede handen. Agrarisch cul-
tuurlandschap en bossen worden met
verschillende tinten groen aangegeven
terwijl de molens zijn ingetekend met
verschillende Symbolen voor de diverse
categorieen, al naar gelang het gebied
waarin zij voorkomen in verschillende
kleur. Op de achterzijde van de kaart
worden alle molens beschreven. Verder
wordt ingegaan op de activiteiten van de
Stichting De Overijsselse Molen die voor
restauratie en onderhoud van de molens
zorgt en het gebruik daarvan bevordert
onder meer door de opleiding van vrij-
willige molenaars. Mede dankzij hun in-
zet leveren de Overijsselse molens een
uitgebreid assortiment van producten:
gezaagd hout, bakmeel, boekweitmeel,
lijnolie en zelfs elektriciteit.
F.J. Ormelingsr.
Utrecht in 1832. Grondgebruik
en eigendom
In 1832 stonden er binnen de Utrechtse sin-
gels 3386 woonhuizen (80% van alle huizen
binnen de gemeente Utrecht). De aan de
Oudegracht gevestigde Munt was toen het
enige bedrijf met een stoommachine. In
Lauwerecht maakten drie bedrijven gebruik
van waterkracht, geleverd door het regelma-
tig schütten van de Weerdsluis. De vier
stadspoorten waren toen nog intact. Er stond
een buskruitfabriek aan het zandpad en in
de Viesteeg - de huidige Lange Viestraat -
was een 'paardenchocolaadmolengevestigd.
Deze en nog veel meer informatie is te
vinden in de nieuwe atlas Utrecht in
1832. Grondgebruik en eigendom. Het is
het zesde deel in de reeks Kadastrale at
las provincie Utrecht.
Het deel Utrecht bevat kaarten (formaat
20x40cm) van de binnenstad van
Utrecht, de vier voorsteden Abstede,
Catharijne, Lauwerecht en Tolsteeg en
de in 1954 geannexeerde gemeente Zui-
len. De bewerking werd uitgevoerd on
der leiding van de vakgroep Kartografie
van de Universiteit Utrecht. Deze oud-
ste kadastrale kaarten van de stad en
haar buitengebieden geven een uniek
beeld van de tijd voorafgaande aan de
grote ruimtelijke veranderingen ten ge-
volge van de bouw van nieuwe woonwij-
ken, industrialisatie en de aanleg van we
gen, spoorlijnen en waterwegen.
Ieder deel bevat per gemeente een gedi-
gitaliseerde bewerking van de oudste Se
rie gedetailleerde kaarten die het Kadas-
ter in de jaren tot 1832 vervaardigde.
Hierop zijn alle percelen, gebouwen
(waaronder woonhuizen), wateren en
wegen afgebeeld. Ook de bijbehorende
Oorspronkelijke Aanwijzende Tafeis zijn
via een computerprogramma in deze uit-
gave opgenomen. Per perceel zijn daarin
onder andere vermeld: naam van de ei-
genaar, beroep, woonplaats, soort van ei
gendom (huis, molen, weiland enz.), op-
pervlakte, belastingklasse en belastbare
som. Alfabetische registers op de eigena-
ren en op hun beroepen zijn toegevoegd.
Historische inleidingen over het ont-
staan en de werkwijze van het Kadaster
en het gebruik van kadastrale bronnen
en over de wording van de gemeente tot
1832 completeren het geheel.
De prijs van dit deel (omvang 350 pp.,
met illustraties en 52 losse kaarten) be-
draagt f 49,50.
agenda
3 april 2001 - Symposium Kaartboek ge-
opend. Thema: kaartboeken als bron
voor historisch (geograßsch) onderzoek,
met aandacht voor de achtergronden van
de kaartboeken, de toegankelijkheid in
de archieven, landmeetkundige aspecten,
de toepassingen in de historische geogra-
fie en de rol van manuscriptkaarten in
het hoogheemraadschap. Na afloop van
het Symposium is er gelegenheid een
tentoonstelling te bezoeken van de
kaartboeken in het bezit van het Ge-
meentearchief Delft. Plaats: Hoogheem
raadschap Delfland, Delft. Informatie:
Universiteit Utrecht, frw - Kartografie,
t.a.v. E. Heere/M. Storms, Postbus
80115, 3508 tc Utrecht, [e] e.heere@
students.geog.uu.nl/m.storms@students.
geog.uu.nl, [t] 030 - 2534486.
Prijs: 44,- voor NVK-leden, 49,- voor
niet-leden.
6 april 2001 - Studiedag werkgroep On-
derwijs en Onderzoek. Thema: Naar To-
pografische Objecten. Plaats: Alterra, Wa
geningen.
25 t/m 28 april 2001 - Excursie werk
groep Kartografische Productietechnie-
ken naar Parijs en Orleans. Op het pro-
gramma staan onder andere bezoeken
aan de Geologische Dienst, Hitachi en
de Universiteit van Orleans.
18 mei 2001 - Studiedag werkgroep
Nieuwe Visualisatie Technologie. The
ma: WAP@kartografie.nl.
1-6 juli 2001 - 19th International Con
ference on the History of Cartography.
Plaats: Biblioteca Nacional, Madrid.
Thema: De geschiedenis van de kartografie
van Spanje en Iberoamerica. Informatie:
http://ihr.sas. ac. uk/maps/ipth. html.
6-10 augustus 2001 - 2oe internationale
kartografische conferentie van de ica.
Thema: Mapping the 2ist Century. Plaats:
Beijing, China. Informatie: Local Orga-
nizing Committe for ICC2001, State Bu
reau of Surveying and Mapping, 9 San-
lihe Road, Beijing 100830, China,
[t]+86-io-68339095/683466i4,
[f] 86-10-68311564/68339095,
[e] icc2001@sbsm.gov.cn
Nadere informatie over de genoemde ac
tiviteiten is, voor zover niet anders ver
meld, verkrijgbaar bij de secretaris van
de nvk, respectievelijk van de werkgroe-
pen (voor adressen zie pagina 2).
Een actueel overzicht van kartografische
activiteiten is steeds te vinden op
www.kartografie.nl in de rubriek nieuws
en evenementen.
57
