KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
200I-XXVII-2
meta-informatie kunnen via het intranet van Verkeer en Wa
terstaat worden doorzocht en (via een contactpersoon of via
het door de Meetkundige Dienst beheerde 'Geo-loket') kun
nen de gewenste gegevens worden opgevraagd. In die gevallen
waarin de basisgegevens via een internet-GiS zijn te ontsluiten
zijn de gewenste gegevens zelfs direct toegankelijk vanuit de
meta-informatie.
De Meetkundige Dienst speelt een belangrijke rol, door ervoor
te zorgen dat meta-informatie van de veelgebruikte externe
geo-informatie daadwerkelijk in de catalogus opgenomen is.
Daarnaast streeft zij actief na, inzichtelijk te krijgen welke geo-
gegevens in Nederland beschikbaar zijn. Daartoe verzorgt zij
namens Rijkswaterstaat de contacten met landelijke catalogi
van geo-informatie zoals het Nederlandse Clearinghouse voor
Geo-informatie (ncgi; http://www.ncgi.nl)
In aanvulling op deze landelijke activiteiten zijn er lokale ini-
tiatieven om bekend te maken wat waar aan geo-gegevens aan-
wezig is. Zo vindt er uitwisseling van meta-informatie plaats
tussen Rijkswaterstaat en lokale overheden (bijvoorbeeld tus-
sen de directie Noord-Brabant en de Provincie Noord-Bra
bant), in een streven om de beschikbare geo-informatie opti-
maal te laten gebruiken.
Nieuwe gegevensbestanden die relevant lijken voor Rijkswater
staat worden gepresenteerd tijdens landelijke Gis-overleggen
om het bestaan van de gegevens bekend te maken en de moge-
lijke gebruikswaarde voor Rijkswaterstaat na te gaan.
Als benodigde gegevens eenmaal gevonden zijn zullen ze wor
den opgevraagd. Levering van gegevens vindt nog in veel ge
vallen plaats door daadwerkelijke (fysieke) levering en niet zo-
zeer door het verlenen van een gebruiksrecht op bij de bron
beheerde gegevens. Zolang deze toegankelijkheid vanaf de ex
terne leverancier niet mogelijk is zullen de geleverde gegevens
worden opgenomen in de beheerstructuur, waarbij enkelvou-
dig beheer en bijhouding van de meta-informatie nadrukkelijk
wordt nagestreefd.
Indien bepaalde geo-gegevens veel worden gebruikt, kan de
Meetkundige Dienst ook de centrale inkoop van de betreffen
de gegevens verzorgen. Deze gegevens worden dan via het
Geo-loket gedistribueerd en zijn ten behoeve van Rijkswater-
staatwerk zonder verdere kosten beschikbaar. De extern be-
trokken gegevens zullen veelal worden gecombineerd of gei'n-
tegreerd met eerder verworven of eigen gegevens. Op basis van
daarvan worden weer nieuwe gegevens gegenereerd en infor-
matie geleverd.
Van buiten ontvangen gegevens worden zoveel mogelijke aan
eenduidig gedefinieerde basisbestanden gerelateerd of zelfs ge-
koppeld. Een goed voorbeeld hiervan is koppeling van gege
vens aan het Nationaal Wegenbestand (nwb), een bestand met
het complete wegennet van Nederland op schaal 1:10.000
(voor meer informatie zie http://www.minvenw.nl/rws/avv/nwb).
Toegankelijkheid interne informatie
voor Rijkswaterstaat
Ook bij de interne geo-informatievoorziening speelt meta-in
formatie een belangrijke rol. Het beleid is dat van alle geo-ge
gevens meta-informatie beschikbaar is en de stelregel is daarom
'gegevens zonder meta-informatie bestaan niet'. Van nieuw ge-
genereerde gegevens zal dan ook in principe meta-informatie
zijn beschreven. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van Geo-
Key en/of het aan het GisArcInfo gekoppelde meta-informatie-
systeem ArcCatalog (van leverancier esri), die beide met het
meta-gegegevensmodel van Verkeer en Waterstaat werken.
Een project kan een eigen meta-informatiecatalogus hebben,
waarin alle voor het project relevante gegevens zijn beschreven.
Binnen een directie van Rijkswaterstaat zijn dan ook veelal
meerdere catalogi beschikbaar; projectcatalogi met specifieke
projectgegevens, de catalogus met basisgegevens voor de eigen
directie en de landelijke catalogi. Elke catalogus is zowel afzon-
derlijk als in combinatie met de andere catalogi te raadplegen
en te doorzoeken. Overigens wordt de metadata steeds vaker
ook in XML-files bij de gegevens opgeslagen. Dit is handig bij
het beheer en uitwisselen van gegevens. XML is inmiddels een
algemeen geaccepteerde standaard voor het uitwisselen van ge
gevens. Het is een relatief eenvoudig formaat waardoor geen
specifieke Software nodig is om het bestand te kunnen lezen.
De gegevens zijn samen met de veldnamen ('tags') in een xml-
file opgenomen zodat de betekenis helder is. Door een zoge-
naamde stylesheet aan een XML-file te koppelen kunnen de ge
gevens uit een XML-file met opmaak in html gepresenteerd
worden en bijvoorbeeld in een browser weergegeven. Rijkswa
terstaat heeft een hulpmiddel laten ontwikkelen om meta-in
formatie in XML-files en die in catalogi te laten synchroniseren.
Een optimaal gebruik van meta-informatie wordt nu nog
vooral belemmerd door de kwaliteit en de volledigheid van
meta-informatie. Tot nu was het beheer van meta-informatie
gescheiden van het werkproces zelf. Dit betekende dat het
vastleggen van meta-informatie een aparte taak was die los (en
vaak na) een project moest worden uitgevoerd. Ook kon er zo
in het project niet direct van de meta-informatie worden ge-
profiteerd. Dit alles leidde ertoe, dat meta-informatie lang niet
altijd werd vastgelegd of onvolledig werd opgeslagen. Door het
beheer en vastleggen van meta-informatie meer aan het werk
proces te koppelen kan de kwaliteit en volledigheid van meta-
informatie vergroot worden. Ook is het nodig de verantwoor-
delijkheden met betrekking tot meta-informatie duidelijker in
de organisatie vast te leggen en met gegevens-leveranciers af-
spraken te maken Over het meeleveren van meta-informatie.
In toenemende mate is directe ontsluiting van de eigenlijke ge
gevens vanuit de meta-informatie mogelijk. Zo zijn bij de di
rectie Noord-Brabant de geografische basisgegevens rechtstreeks
vanuit een via intranet beschikbare catalogus toegankelijk op
elke werkpiek. In overleg met de Gis/öv-contactpersonen van
uit de verschillende afdelingen is vastgesteld welke gegevens op
iedere werkpiek door een op intranet draaiend gis (Ajcims) be
schikbaar moeten zijn. Deze basisgegevens worden door zoge-
naamde 'mapservices' op het intranet aangeboden. In een map-
service wordt gedefinieerd welke geo-gegevens op welke mini
male en maximale schaal en met welke grafische variabelen in
een kaart worden gepresenteerd. Vanaf de eigen werkpiek kan
een gebruiker eigen geografische gegevens toevoegen aan de met
de mapservice op intranet gegenereerde ondergrondkaart of de
eigen gegevens met gegevens uit de ondergrondkaart combine-
ren. De aldus eventueel nieuw ontstane gegevens kunnen bin
nen de projectdatabase worden opgeslagen en beheerd en met
behulp van de meta-informatie kan het bestaan van het be
treffend gegeven bekend worden gemaakt.
Externe toegankelijkheid van Rijkswaterstaat-
informatie
In de eerste plaats verzamelt Rijkswaterstaat informatie om
haar eigen taken goed te kunnen uitvoeren. Dit is hierboven
belicht. Daarnaast kan Rijkswaterstaat ook als leverancier van
geo-informatie voor anderen optreden. Dat kan door gegevens
te leveren die wel voor Rijkswaterstaat zijn ingewonnen maar
26
