De nationale atlas als organisatiemedium
voor de toegang tot geo-informatie
42
ARTIKEL
200I-XXVII-2
M-J. Kraak, F.J. Ormeling, J. Smits
gebruik van geografische informatie, achtergronden
use of geographica! Information, background
utilisation de l'information geographique, information de reference
TREFWOORDEN
KEYWORDS
MOTS-CLfis
Inleiding
De nationale geo-informatie-infrastructuur in Nederland is
thans op een thematische basis georganiseerd, namelijk op basis
van de aard van de bestanden die door gegevensverzamelende
instellingen hiervoor ter beschikking worden gesteld. Het Na
tionaal Clearinghouse voor Geo-informatie (ncgi) verstrekt me-
tadata over deze bestanden op haar Website (http://www.ncgi.nl/)
De huidige grafische interface voor de gebruikers (gui) van de
ncgi laat het zoeken op trefwoord, op thema en op een op een
kaart aan te geven rechthoekig gebied toe.
In dit artikel stellen de auteurs het gebruik van de nationale at
las voor als de centrale metafoor voor de interface met de na
tionale geo-informatie-infrastructuur. Men is gewend om een
(nationale) atlas ter hand te nemen als het erom gaat de meest
gedetailleerde geografische informatie over zijn omgeving te
vinden, en is daarom bekend met het gebruik ervan. De hier
voorgestelde stap bestaat uit het uitbreiden van de functionali-
teit van de digitale versie van de nationale atlas als toegang tot
gegevens aangeboden via de geo-informatie-infrastructuur.
Naast het visualiseren van de geo-informatie zou de atlas ook
het gereedschap kunnen vormen om toegang te verkrijgen tot
de verschillende ruimtelijke bestanden achter de kaarten. Door
de mogelijkheid van interactiviteit en netwerking kan de kaart
ook gebruikt worden om gegevenssets te exploreren [Kraak,
2000]. Daarnaast is de kaart een prima onderdeel in een zoek-
machine of zelfs als interface naar andere informatie. Belang-
rijk is bovendien dat de kaart een grotere rol is toebedacht als
keurmerk van informatie (o.a. door weergave van meta infor
matie). Immers, de informatie in de nationale atlas is direct af-
komstig van verschillende bronnen, die voor een bepaalde
kaart misschien niet eens van een zelfde ouderdom zijn. Maar
Prof. M.J. Kraak is hoog-
leraar aan het ITC,
Afdeling Geoinformatica,
Kartografie en Visualisatie,
Postbus 6, 7500 AA
Enschede,
[t] 053 4874433,
[e] kraak@itc.nl.
Prof. F.J. Ormeling is
hoogleraar Kartografie aan
de Universiteit Utrecht,
Postbus 80.115,
3508 TC Utrecht,
[e]
f.ormeling@geog.uu.nl.
J. Smits is werkzaam als
kaartbeerder bij de
Koninklijke Bibliotbeek,
Postbus 90.407,
2509 LK Den Haag,
[t] 070-3140241,
[e] jan.smits@kb.nl.
gebruikers zullen bij de combinatie
www en atlas denken aan begrippen als
toegankelijkheid en actualiteit.
De rol van de atlas
Begin 2001 beheert de Stichting Atlas
van Nederland het Copyright over het in
de eerste (1963-1978) en tweede (1989-
1995) editie van de Atlas van Nederland
(AvN) opgenomen kaartmateriaal. Dat
materiaal is voor het grootste deel aange-
leverd door een netwerk van gegevensle-
veranciers, waar onder andere cbs, To-
pografische Dienst, Kamer van Koop-
handel, Alterra, nitg-tno, rivm en rpd
deel van uitmaken. Deze instanties zijn
in belangrijke mate dezelfde als degene
die participeren in het NCGl-initiatief
(zie het artikel van ir. L. Murre eiders in
dit nummer). De Stichting is bezig de
kaarten uit deze twee edities die daar-
voor in aanmerking komen (dat wil zeg-
gen niet verouderd zijn) te scannen en
op te nemen op de Website van de Atlas
van Nederland: http://avn.geog.uu.nl/ (fi-
guur 1), georganiseerd door Erik Gom-
bert en Doreen Bosse en vormgegeven
en thans uitgebreid door Eddie Poppe.
Gebruikers hebben vrije toegang tot
deze Website en kunnen kaarten met een
bepaald thema oproepen en in een aan-
tal gevallen daar verder op inzoomen.
Deze ingeburgerde, typische atlashande-
ling willen we nu toepassen om de atlas
ook als interface te laten dienen voor
toegang tot de gegevens die het uit-
gangspunt vormden voor de kaart: in
combinatie met een zoomfunctie zou de
kaart kunnen dienen als toegang tot een
(serie) onderliggende thematische be-
stand(en): het thema waarin men gei'nte-
