Digitale Beeldverwerking
63
Hoogte
Punten
cov
gebouwen
dxf
Import
coverage
gebouwen
cov
Geometrisch
model
gms
Top 10
Polygon
cov
Mosaic/
samenvoegen
coverages
ToplO
Vlakken
.cov
Luchtfoto^
1:10 000
diapositief
Luchtfoto's
RGB tif
Radiometrisch
subproces
Luchtfoto's
RGB.img
1 meter
resolutie
Cubic
Orthofoto's
RGB img
Orthofoto
mozaik
img
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT 200I-XXVII-2
Geometrische correctie
De geometrische correctie bestaat uit drie onderdelen:
selectie van een geometrisch model;
selectie van controlepunten en definitie van de transformatie
('georeferencing');
transformatie naar het nieuwe coördinatenstelsel
('resampling').
Voor de geometrische correctie wordt gebruik gemaakt van
het cameramodel met centraal-perspectivische vertekening. De
randmerken en de brandpuntafstand van de camera worden
geselecteerd, respectievelijk ingevoerd. Bij de selectie van rand
merken wordt een positionele nauwkeurigheid geaccepteerd
van minder dan i pixel. Daarnaast wordt een hoogtemodel ge-
bruikt om geometrische verstoringen als gevolg van hoogtever-
schillen in het terrein te minimaliseren. Voor de XY-geome-
trische inpassing worden de controlepunten geselecteerd uit
het gebouwenbestand van de gemeente Enschede (Rijksdrie-
hoekscoördinatenstelsel) (figuur 6). Het hoogtemodel is ver-
vaardigd door samenvoeging van acht (Arc/Info) deelbestan
den met hoogtepuntgegevens van tophoogte van de Meet-
kundige Dienst (ouderdom ongeveer 30 jaar). In erdas
Imagine is, na combinatie van deze deelbestanden in een mo
zai'ek, door middel van een 'rubber sheeting' interpolatie een
hoogtemodel gemaakt met een grid van 10 x 10 meter: vol-
doende resolutie om de glooiingen in het landschap rond En-
ring als mozai'ek aan elkaar gesmeed.
Ondanks diverse pogingen om de radio-
metrie te verbeteren, blijft het patroon
van lichtafval zichtbaar. Daarnaast is
duidelijk dat er met de gebruikte bron-
gegevens (TOPiovector voor de XY-con-
trolepunten) geen acceptabele geome
trische passing bereikt kan worden.
Nadat de grootte van de jubileumposter
is gedefinieerd met de daarbij passende
schaal van het mozai'ek, kan een voor het
doel optimale scanresolutie berekend
worden. Er wordt besloten dat 300 dpi
voldoende is. Daarnaast moeten alle ge-
scande luchtfoto's eerst radiometrisch
gecorrigeerd worden, en moeten er addi-
tionele en betere brongegevens beschik-
baar komen voor de geometrische cor
rectie.
Radiometrische correctie
De 59 luchtfoto's worden met een reso
lutie van 300 dpi en standaard kleurin-
stellingen gescand met behulp van Pho
toshop. Aangezien de foto's een overeen-
komstig patroon van lichtafval vertonen,
kan er een algemeen radiometrisch mo
del ter correctie worden vervaardigd. Op
basis van 26 luchtfoto's wordt er een ge-
middelde berekend. Aangezien dit ge-
middelde nog bei'nvloed wordt door de
radiometrie van individuele luchtfoto's
wordt er een groot 'average filter' (100 x
100) op het gemiddelde beeld toegepast
(figuur 3).
Figuur 1 - Stroomdia-
gram van de digitale
beeldverwerking.
Figuur 2 - Luchtfoto
met duidelijke licht
afval naar de randen.
Visuele inspectie van het resultaat laat, ondanks een waar-
neembaar belichtingsmodel, nog steeds de invloed van indivi
duele foto's zien. Besloten wordt dan om van het gefilterde ge
middelde een 'surface model' te genereren. Hiertoe wordt het
beeld geconverteerd naar een ander softwarepakket na kleine
handmatige aanpassingen aan het belichtingsmodel. Bij de be-
rekening van het gemiddelde beeld is 00k de randinformatie
van de foto's meegenomen; om te voorkomen dat de randge-
gevens het belichtingsmodel te veel bei'nvloeden zijn deze eraf
geknipt. Daardoor is het belichtingsmodel kleiner dan de
meeste foto's en wordt er handmatig een rand aangeplakt. Alle
luchtfoto's worden gecorrigeerd voor de lichtafval door verme-
nigvuldiging met een deel van het belichtingsmodel (ßguur 4
en figuur 5).
Mozaiek
Kleurcalibratie in fiele beeld
Feathenng
Automatische outline in overlap
Aoi per foto
Ungenerate
vlakken
.e00
Create
Surface
Rubber
Sheeting
Geo-referentie
RMS 1.5 pixel
1.25 meter
j Gemeente
grens
l S P
