Vuurwerkramp in Enschede:
luchtfoto's, kaarten en GIS
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
ARTIKEL
P. Hofstee
beschikbaarheid van geo-informatie, gebruik van geo-informarie, gis TREFWOORDEN
availability of geoinformadon, use of geoinformadon, gis KEYWORDS
disponibilite et utilisation d'informations geographiques, sig MOTS-CLES
Ramp. Op 13 mei 2000 explodeerde een opslagplaats van
vuurwerk. Een gebied van meer dan 1 km2 met 6500 inwo-
ners werd getroffen. De directe gevolgen waren: 21 doden,
meer dan 800 gewonden, en ten minste 400 woningen on-
herstelbaar beschadigd. Na de ramp was er grote behoefte
aan geo-informatie.
Gevraagd: luchtfoto's, satelliet-
beelden en kaarten
Kranten, TV-stations en duizenden inter-
net-surfers toonden ogenblikkelijk een
grote belangstelling voor luchtfoto's van
vöör en direct na de ramp. Om ramp-
toerisme uit de lucht te voorkomen werd
vliegen boven het gebied gedurende en-
kele weken verboden.
Drie weken na de explosie werd de eer-
ste vogelvluchtopname van het rampge-
bied gepubliceerd in de kranten. Deze
foto was de ochtend na de ontploffing
gemaakt door de Politie Luchtvaart-
dienst en vervolgens vermenigvuldigd
door de gemeente en gebruikt bij de
hulpverlening. Uit de reconstructie-vi-
deo die deel uitmaakt van het eindrap-
port van de Commissie Onderzoek
Vuurwerkramp blijkt verder dat kort na
de explosie thermisch-infrarood video-
opnamen zijn gemaakt van het nog in
brand staande rampgebied vanuit een
helicopter [Commissie Onderzoek
Vuurwerkramp, 2001].
Op het internet was de reactie zeer snel:
binnen enkele uren na de ramp waren
nieuwe sites gecreeerd voor informatie-
verstrekking, inclusief links naar Websi
tes met kaarten en luchtfoto's van En
schede.
Drs Paul Hofstee is
planoloog,
Divisie Stedelijke Planning
en Management, ITC,
Postbus 6,
7500 AC Enschede.
[t] 053-4874237,
[e] hofstee@itc.nl
Recente opnamen
Kort vöör de ramp waren enkele luchtfoto's/satellietbeelden
van het gebied gemaakt. Beschikbaar waren:
kleurenfoto's schaal 1 10.000, datum 3 april 2000 (iedere
twee jaar gemaakt voor gemeentelijk beheer),
een iKONOS-satellietbeeld van 5 april 2000 (panchromatisch
i-meter en multispectraal 4-meter resolude gebruikt in itc-
research; figuur 1)
zwart-wit luchtfoto's, schaal 1 18.000, datum 13 mei 2000
(iedere 5 jaar gemaakt voor revisie van topografische kaarten;
figuur 2). Het is gebruikelijk deze foto's in de lente te ma-
ken, toevallig werd de vlucht 4 uur vöör de explosie uitge-
voerd.
Opnamen gebruikt in het politie-onderzoek
In het politie-onderzoek - dat zieh voornamelijk richtte op de
oorzaak van, en de (strafrechtelijke) verantwoordelijkheid voor
de explosie - was er 00k behoefte aan geo-informatie. Doel van
het onderzoek was vast te stellen of de firma S.E. Fireworks
zieh had gehouden aan de vergunningen die door de gemeente
Enschede verleend waren.
Luchtfotografie is een van de bronnen van informatie. Alle
houders van een vergunning voor luchtfotografie (verleend
door het Ministerie van Defensie) werden verzocht eventuele
luchtfoto's (of videos e.d.) van het vuurwerkopslagterrein en
nabije omgeving, gemaakt tussen 1 januari 1998 en 14 mei
2000, ter inzage te geven. Via kranten werden 00k amateur
luchtfotografen, die mogelijk toevallig opnamen van dit ter-
rein hadden gemaakt, opgeroepen zieh te melden. Het ITC kon
enkele oblique en verticale klein-formaat luchtfoto's leveren,
gemaakt in 1999 en 1998 in het kader van oefeningen klein-
formaat oblique luchtfotografie binnen de iTC-cursussen
'Geoinformadon for Urban Planning and Management' (figu-
ren 3 en 4). [http://www.itc.nI/~ hofttee/firework. html]
De recente verticale luchtfoto's werden in het bijzonder ge
bruikt om de aantallen zeecontainers en 'mavo'-boxen, die ge
bruikt werden om vuurwerk in op te slaan, te teilen: de opslag-
methoden en de maximale toegestane hoeveelheden en soorten
69
