KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
200I-XXVII-3
ming te komen, bijvoorbeeld een gericht marktonderzoek. Een
beter inzicht in gebruik en doelgroepen kan leiden tot een ver-
betering van Service en aanbod. In 1996 koos de provincie Gel
derland ervoor om gegevensbestanden met bijbehorende meta-
gegevens (bedoeld voor intern gebruik) via het ncgi kenbaar
te maken. Door deelname aan het ncgi en het beschikbaar
stellen van informatie groeide de vraag naar ruimtelijke infor-
matie. Deze vraag leidde ertoe dat er meer en andersoortige di
gitale informatie moest worden geleverd aan externe organisa-
ties, vaak in verschillende uitwisselingsformaten. Deze ervaring
is nog steeds een goede leerschool. Er ontstond een beter in
zicht in de behoefte en specifieke wensen van de klanten. Be-
langrijker is wellicht nog dat er een andere communicatie met
klanten tot stand kwam over het belang van de informatie in
relatie tot het werkveld van de provincie.
Een andere benaderingswijze is zodanige functionaliteit in een
browser aan te bieden waardoor gebruikers zelf ruimtelijke ge-
gevens en informatie kunnen zoeken. Dit is alleen mogelijk als
er een goed voorzieningenstelsel aanwezig is (met technieken
als datamining, datawarehousing e.d.), zowel qua informatie-
beleid als techniek als ruimtelijke (basis-)gegevens. Recente
technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat deze benade-
ring steeds realistischer wordt. Om adequaat te kunnen inspe-
len op informatievragen van klanten heeft de provincie Gel
derland gekozen voor een combinatie van een aanbod- en
vraaggestuurde aanpak.
Verandering van de vraag
Vroeg men in 1996 nog om een gegevensbestand, in de loop
van 1998 bleek de interesse duidelijk te verschuiven naar digi
tale kaarten. Het was geen vervangingsmarkt, het ging om een
aanvullende behoefte. Door de mogelijkheden van relationele
databases is het te verwachten dat er in 2002 een meer object-
gerelateerde gegevensbehoefte ontstaat.
Omdat de gegevensuitwisseling in eerste instantie vooral een
technologische benadering kende zijn we lang blijven hangen
in de problemen van formaten en conversies. Er ging informa
tie verloren en er was relatief veel inspanning nodig om gege-
vens weer op de juiste wijze te reproduceren in een ander sys-
teem. De vraag rees hoever Service moest gaan om een bestand
op maat aan gebruikers te kunnen aanbieden.
Met de komst van internet-technologie kwamen andere oplos-
singen binnen handbereik. Met relatief kleine aanpassingen in
applicaties kon ruimtelijke informatie op een uniforme wijze
worden gepresenteerd en gedeeld (o.a. door toepassing van
OpenGis-standaarden). In plaats van het probleem bij de aan-
bieder te leggen, is het nu aan de gebruiker om zieh te schik-
ken naar open standaarden, om zodoende eenvoudig beschik-
bare informatie te kunnen raadplegen of downloaden.
Ook bleek er meer en meer behoefte te ontstaan aan ruimtelij
ke informatie in samenhang met contextgebonden informatie.
Een applicatie waarin alle informatie over een onderwerp in
een duidelijke context wordt aangeboden is handiger en dui-
delijker. Conversies hören tot het verleden en er ontstaat meer
kennis over de aanwezige informatie.
RH als basis
In de periode 1994 tot en met 1998 is er in de provincie Gelder
land een ruimtelijke informatie infrastruetuur rii ontwikkeld
[van der Ven Houten, 1999] die op een drietal pijlers is geba-
seerd, te weten: (meta-)gegevens infrastruetuur, applicatie in
frastruetuur en kennis infrastruetuur.
Een infrastruetuur geeft aan dar het een basisvoorziening is,
voor iedereen en altijd beschikbaar. De organisatie verantwoor-
delijk voor het instandhouden van de rii biedt een bijbehorende
ondersteuning en Service. Voorts is het zo dat de rii het moge
lijk maakt om sneller nieuwe geo-produeten en Services te ont-
wikkelen.
In het kort komt het hier op neer.
(Meta-)gegevens infrastruetuur
(Meta-)gegevens worden opgeslagen op een centrale dataser-
ver. Op deze Server bevinden zieh alleen gegevens die zijn ge-
controleerd en goedgekeurd door een (meta-)gegevensbeheer-
der. De kwaliteitscriteria liggen vast in een handboek. Het
aanbod van gegevens wordt bepaald door de opdrachtgever
(bijvoorbeeld een beleidsmedewerker of projectleider). In sa-
menspraak met de opdrachtgever worden kwaliteitsafspraken
gemaakt, gegevensbestanden opgebouwd en metagegevens toe-
gevoegd. In incidentele situaties zal de afdeling Geo gegevens
bestanden beschikbaar stellen omdat het een algemeen belang
dient (bijvoorbeeld na inkoop van een gemeenschappelijk be
stand of na een specifieke bewerking van bestaande gegevens).
Applicatie infrastruetuur
ledere provinciale gebruiker die over ruimtelijke informatie wil
beschikken, moet op een snelle en eenvoudige wijze aan de slag
kunnen met die informatie. Dit betekent dat er programma-
tuur beschikbaar moet zijn die dit mogelijk maakt. De afdeling
Geo zorgt voor de verspreiding en ondersteuning van standaard
Gis-programmatuur (esri) en ontwikkelt maatwerk applicaties.
Bij het ontwikkelen van maatwerkprogrammatuur wordt reke-
ning gehouden met de randvoorwaarden die door de rii wor
den opgelegd (o.a. plaats van bestanden, beschikbare meta-ge-
gevens, netwerkvoorziening). Ook is er een Geo-service organi
satie voor ondersteuning beschikbaar.
Kennis infrastruetuur
Door ruimtelijke informatie op een standaard wijze beschik
baar te stellen komt er tijd vrij om op een andere wijze onder
steuning te bieden aan klanten. Er treedt een verschuiving op
van standaardprodueten naar maatwerkprodueten. Ook het
tijdstip waarop ondersteuning wordt geboden is veranderd. In
plaats van 'nog even snel een kaartje maken' is er nu meer en
meer sprake van 'adviseren in het voortraject'. Dit leidt tot
meer inhoudelijke discussies (kennisinteractie) tussen op
drachtgever en geo-adviseur over noodzaak en kwaliteit van
gegevens en applicaties en uiteindelijk worden er betere pro-
dueten geprodueeerd.
De beschikbaarheid van een betrouwbare gegevensbank waar-
van een zeker kwaliteitsniveau bekend is, is van groot belang
voor de ruimtelijke informatievoorziening. Het gebruik van
internet en intranet maakt in veel gevallen directe inzet in-
breng van specialisten overbodig.
Procesgericht
Ruimtelijke gegevens en informatie worden verzameld en be
werkt omdat deze van belang zijn voor of in een uitvoerings-,
ontwerp- of beleidsproces. Gegevens en informatie zijn te be-
schouwen als een soort grondstof of bijproduct. Plannen, rap-
porten, vergunningen, uitvoeringsmaatregelen daarentegen
zijn resultaten van die processen. Het resultaat Staat centraal
waarbij het proces in belangrijke mate bepalend is voor de
36
