66
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2QOI-XXVII-2
opiage
klein
midden
A5, A4, A3
I I 1
100 >10 >1
500 <100 <10
midden
30 x42cm tot
80 x100cm
1000 >500
<2000 <1000
1 i
>N, 0,"
>2000
H qroot
0 x100cm
tot ongeveer
150 x200cm
extreem
Displays etc
m°9elij kheid
offset traditioneel
offset semi-digitaal
1 offset volledig digitaal
digitale pers gepersonalificeerd
copie monochroom
1 copie kleur
dye Sublimation
inkjet Office formaat
3 inkjet groot formaat
3 inkjet extreem formaat
i rotatie druk
practlsch haalbaar,
economisch niet
bruikbaar
practisch haalbaar
en bruikbaar
De doorlopende zwarte lijnen geven aan of het formaat ver
werkt kan worden op een van de aan de rechterkant genoemde
technologieen. De oplages (bovenin het Schema) zijn eveneens
in vier categorieen ingedeeld (klein, midden, groot en ex
treem) waarbij klein en midden nog weer zijn onderverdeeld
in subs. In principe kan elke technologie elke opiage verwer-
ken, alleen speien tijd en kosten een belangrijke rol in de keu-
ze van een combinatie. In dit Schema is de kostenrelatie als we
gende factor genomen. Zinnige combinaties zijn die waarbij
de zwarte lijnen van het papierformaat over de witte vlakjes
van de opiage lopen. Let op, deze matrix is niet meer dan een
indicatie, prijzen van de verschillende bedrijven verschillen
veel en kunnen daardoor juist aanleiding geven anders te be-
slissen. In deze matrix is ook geen rekening gehouden met de
kwaliteit welke geleverd kan worden door genoemde technolo
gie (hierover volgende keer meer).
Een vragenlijst welke kan helpen bij het kiezen van de juiste
technologie is verderop in dit artikel te vinden onder Opzetten
van kwaliteitsspecificaties.
2a In geval van een soft-copy het type en de aard van de om-
geving (internet, cd-rom) en de Software bepalen (bepa
lend voor gebruik van vector of raster, de mogelijkheid tot
inzoomen of juist niet)
2b Hieruit volgt ook een vaststelling van de te verwachten
kwaliteit en hoeveelheid van gegevens welke in de kaart ge-
toond kunnen worden. Als het bestand als rasterfile moet
worden uitgevoerd en het medium is nternet dan volgt
hieruit dat het bestand niet al te groot mag zijn in bytes
(läge resolutie) en tevens niet te groot in formaat (moet
binnen een ontwerp van een Website passen). Zo'n inter-
netkaart kan dus weinig gegevens bevatten. Wordt het be
stand daarentegen gebruikt voor een routeplanner, welke
vanaf een cd-rom draait en gebruik maakt van vectoren,
dan kan er meer detail getoond worden.
tap 2 Maken van een Stijlenkaart en Kleurenkaart
Nadat in de eerste stap (papier of beeldscherm) formaat, opia
ge en technologie is gedefinieerd, komt het in deze tweede stap
Figuur i - Matrix
om globaal te bepa
len welk type uit-
voer het meest ge-
schikt is voor de op-
dracht.
aan op het verder uitwerken van de spe-
cificaties voor het file-format en de kaar-
tinhoud.
Het uiteindelijke bestandsformaat is af-
hankelijk van:
a het type uitvoer waarvoor men heeft
gekozen,
b het bedrijf dat de uitvoer verzorgt en
c het softwarepakket waarmee de be
standen bewerkt worden.
a. Type uitvoer
De meeste uitvoerapparaten kunnen di-
rect aangestuurd worden vanuit het soft
warepakket waarmee gewerkt wordt, in-
dien alle drivers tenminste goed zijn
gei'nstalleerd. Rechtstreeks afdrukken
geeft echter geen garantie voor een cor-
recte uitvoer. Zo kan het voorkomen dat
allerlei typische PostScript-opties (zoals
transparantie) niet afgedrukt worden als
het bestand naar een niet-PostScript
printer wordt verzonden. Indien offset
het eindtraject is, zal het bestand op een
filmplotter worden uitgevoerd en deze
ondersteunen PostScript. EPS (Encapsu-
lated PostScript) is in dit geval een gang
bare format. Tegenwoordig doet pdf
zieh ook gelden als format welke aange-
leverd kan worden bij de servicebureaus
(de bedrijven die verdere uitvoer verzor-
gen). Dit is niet helemaal vreemd, om-
dat pdf sterk leunt op PostScript. Waar
bij EPS-bestanden veel fout ging bij de
uitvoer (vergeten rasterbestanden en
fonts) heeft het PDF-format het grote
voordeel dat het alle onderdelen volledig
kan invoegen (embedden) in het be
stand. Ook kan er op het laatste mo-
ment nog gecorrigeerd worden als het
nodig is.
b. Servicebureau
Voor (grote) oplages wordt in de meeste
gevallen uitgeweken naar bedrijven die
gespecialiseerd zijn in uitvoer (drukkerij-
en en printbedrijven). Deze bedrijven
hebben meestal niet de sofwarepakketten
gei'nstalleerd waarmee het originele be
stand is gemaakt; vaak missen ze ook de
goede fonts. Overleg met het servicebu-
reau is dan nodig om uit te vinden wat
het beste bestandsformaat is voor de aan
te leveren bestanden. Fouten in het be
stand komen voor rekening van de
klant; een servicebureau kan hierop niet
worden aangesproken. Zorg dus dat een
bestand, dat verstuurd wordt naar een
servicebureau, van te voren door en door
gecontroleerd is.
c. Software
Niet elk softwarepakket is geoptimali-
seerd om bestanden te genereren welke
voor (hoogwaardige) uitvoer naar vooral
hardcopy geschikt zijn. Bestandsforma-
