KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OOI-XXVII-4
neralisatie-onderzoek gepleit voor de ontwikkeling van intelli
gente gegevensstructuren, objectieve evaluatie-procedures ten
behoeve van generalisatie-resultaten en de ontwikkeling van
cognitieve overwegingen en kosten/baten analyses.
Onderzoek naar 'Feature extraction' en patroonherkenning is
nodig om de revisie of productie of revisie van topografische ge-
gevensbestanden te versnellen. Maar een van de meest veelbelo-
vende onderzoeksgebieden is de cognitie. Het onderwerp wordt
door tenminste twee iCA-commissies genoemd, en een ervan
heeft een onderzoeksagenda gepresenteerd voor cognitieve en
bruikbaarheidsstudies in geovisualisatie [Slocum et al., 2001].
Benodigde onderzoeksinfrastructuur
Om het onderzoek te bevorderen op de in de vorige alinea
aangegeven gebieden, ten behoeve van een duurzame ontwik
keling van de aarde en andere cruciale aspecten van onze ge-
meenschappelijke toekomst kunnen we als een internationa
le vereniging ten minste in een deel van de benodigde in-
frastructuur voorzien, 00k al zijn we misschien alleen maar in
Staat een discussieplatform te leveren voor de resultaten van de
onderzoeksprojecten, omdat we niet over de middelen be-
schikken dit onderzoek 00k zelf te financieren. Deze infra-
structuur zou dan bestaan uit wetenschappelijke tijdschriften,
overzichten van promotie-onderzoek en van alle onderzoeks
projecten en bibliografieen.
Tijdschrift
Met het Internationale Kartografische Jaarboek beschikten we
zowel over een bundel van gezaghebbende teksten over nieuwe
ontwikkelingen in ons beroep als over een selectie van de beste
onderzoeksartikelen. Heiaas hebben we de controle over deze
publicatie verloren, en dat is des te meer te betreuren omdat
we een dergelijk contactpunt meer dan ooit nodig hebben
voor het structureren van onze onderzoeksinspanning. De eni-
ge publicatie met meer impact dan een jaarboek zou een regu
lier kartografisch tijdschrift van de ica zijn. Het lijkt er echter
op dat we de menskracht om een dergelijk tijdschrift uit te ge-
ven op het ogenblik ontberen.
Andere publicaties die ons in Staat zouden stellen om de rich-
ting te zien die we met de onderzoeksinspanningen op gaan,
zouden lijsten zijn van individuele promotie-onderzoeken die
thans worden uitgevoerd en lijsten van de overkoepelende kar
tografische onderzoeksprojecten. Op het gebied van de ge-
schiedenis van de kartografie en van het kaartbeheer zijn de
onderzoeksinspanningen goed in kaart gebracht. Dat is bij-
voorbeeld zichtbaar op de Website Map History/History of
Cartography: THE Gateway to the Subject http://ihr.sas.ac
uk/mapst), geproduceerd door Tony Campbell van de British
Library, de LiBER-site over kaartbeheer van Jürg Bühler
{http://www.maps.ethz.ch/gdc-educati0n2maplib.html) en de Me-
tadata-site van Jan Smits {http://www.kb.nl/persons/jan-smits/
metadata.htmWanneer we deze sites afzonderlijk bekijken,
dan vinden we:
Een lijst van promotie-onderzoeken
Tony Campbell heeft op zijn Website over de geschiedenis van
de kartografie alle 60 dissertaties vermeld over de geschiedenis
van de kartografie die sedert 1955 verdedigd zijn. Er bestaan
Amerikaanse publicaties die alle in de Verenigde Staten verde-
digde proefschriften bevatten, en vergelijkbare lijsten zijn er
00k in Rusland. Maar er bestaat geen ge'integreerd totaalover-
zicht van dissertaties, hoewel het niet moeilijk moet zijn om
zo'n overzicht samen te stellen.
Lijst van kartografische onderzoeksprojecten
Een lijst van de promotie-onderzoeken zou een onderdeel
moeten zijn van een groter overzicht van alle kartografische
onderzoeksprojecten die door universiteiten, op speciale on-
derzoeksinstituten, door Academies van Wetenschappen of in
bedrijven die al of niet met bovengenoemde instellingen sa
menwerken, worden uitgevoerd. Een dergelijke lijst zou kun
nen worden onderverdeeld zoals dat in de huidige bibliogra
fieen gebeurt, of zou een meer geactualiseerde indeling kunnen
krijgen (zie kader 1):
Kader 1 - Overzicht mogelijke indeling onderzoeksonderwerpen.
geschiedenis van de kartografie
kartografische theorie
remote sensing, gegevensacquisitie
geografische namen
kartografisch modelleren generalisatie
driedimensionale kartering
projectieleer
kaartontwerp
nieuwe media (interactief, dynamisch, internet)
gegevenskwaliteit
data management/infrastructuur/standaardisatie
analytische kartografie
theorie van de geografische informatie
cognitie
kaartgebruik (incl. 'data mining' van ruimtelijke gegevens)
Een dergelijke indeling van onderzoeksprojecten zou sterk in
informatieve waarde toenemen als de onderdelen vergezeld
zouden gaan van een overzicht van de relevante publicaties.
Een volgend hulpmiddel om een idee te krijgen van het huidi
ge kartografische onderzoek wordt dan 00k gevormd door de
bibliografieen van kartografische literatuur.
Bibliografieen
Er bestaat nog een aantal op papier verschijnende bibliogra
fieen, en wel in het Engels, Duits en Russisch, zoals het Re-
feratnyj Zjurnal, en Bibliographia Cartographica, elk jaar over
het voorgaande jaar uitgebracht door uitgeverij Saur, en be
werkt door de kartografische staf van de Nationale bibliotheek
in Berlijn [Zögner, 1999]. Het is een goed voorbeeld, dat jaar-
lijks zo'n 3000 titels bevat van boeken, en artikelen.
Commissies en werkgroepen
In welke mate draagt de ica zelf bij aan de kartografische on
derzoeksagenda? Wanneer men kijkt naar de 'terms of referen-
ce', het overzicht van uit te voeren taken dat de commissies
meekrijgen, dan blijkt er slechts bij een klein aantal sprake te
zijn van onderzoekstaken. Dat geldt voor de commissie voor:
Standaardisatie: identificeer de onderzoeksbehoeften die voort-
komen uit de te ontwikkelen standaarden en de te ontwikke-
len infrastructuur voor uitwisseling van ruimtelijke gegevens;
Theorie van de kartografie: onderzoek het karteren als een
cognitief proces;
Visualisatie en virtuele omgevingen: onderzoek de cognitieve
aspecten die ten grondslag liggen aan het ontwerp en gebruik
van op kaarten gebaseerde visualisatiegereedschappen. Het
recente nummer van cagis dat ze hebben geproduceerd is
14
