34
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OOI-XXVII-4
De kleurdefinities van de pixels van een rasterbeeld zijn opge-
nomen in het bestand zelf, elke pixel heeft een eigen kleurco-
de. Kleuren die bijvoorbeeld voor tekst of achtergrond worden
gebruikt, moeten in het HTML-bestand zelf beschreven wor
den. Een webbrowser 'leest' en begrijpt een HTML-code. Op
welke wijze de browser van de ontvangende Computer de in-
structies vertaalt in een beeld hangt sterk af van allerlei instel-
lingen van het systeem, vooral resolutie en kleurinstelling van
het beeldscherm speien hierbij een grote rol. html herkent
naast codes een groot aantal kleurnamen die op het scherm in
de betreffende kleur worden vertaald. De namen moeten na-
tuurlijk wel voldoen aan een standaard en in ieder geval ge-
steld zijn in de Engelse taal. Namen als 'plum', 'navy' en 'red'
worden prima vertaald in een kleur, maar van 'rosy brown' of
'deep olive' kan de browser niets fatsoenlijks maken en die
worden dan 00k genegeerd. In het algemeen worden kleuren
in html echter beschreven door middel van een code. Deze
code maakt gebruik van het hexadecimale systeem.
Het telsysteem waarmee wij gewend zijn te werken is het deci-
male systeem (00k wel base-10 genoemd), een tientallig stelsel.
De positie van een cijfer heeft in dit systeem een betekenis: bij
het getal 247 bijvoorbeeld Staat de 2 op de positie van de hon-
derdtallen (102), de vier op de plaats van de tientallen (101) en
de zeven op de plaats van de eentallen. We zouden 247 dus
00k op de volgende wijze kunnen beschrijven: 247=(2xio2)+
(4xio)+7.
Er bestaan veel andere telsystemen, waarvan het binaire sys
teem (base 2), het handsysteem (base 5) en het tijdsysteem
(base 60) het meest bekend zijn. Het hexadecimale systeem,
een base 16 of zestientallig stelsel, maakt gebruik van de deci-
male cijfers o t/m 9, aangevuld met letters. Tabel 1 geeft de re-
latie tussen het decimale en het hexadecimale systeem weer.
Net als in het decimale systeem is cijferpositie belangrijk: E2B
bijvoorbeeld betekent (exi62)+(2xi6)+b. In het decimale sys
teem wordt dat (i4xi62) (2xi6)+ii 3627. Het decimale num-
mer 247 wordt F7, dat is gelijk aan (fxi6)+7, of, decimaal,
(15x16)+7=247. Een gele kleur die bestaat uit de intensiteiten
247 rood, 229 groen en 005 blauw wordt in het hexadecimale
systeem F7E505, dit kan in de HTML-code als #F7E505 worden
genoteerd. Het grote voordeel van het gebruik van het hexade
cimale systeem voor kleur op het internet is dan 00k dat de
256 intensiteitniveaus allemaal weergegeven kunnen worden
door een tweecijferig nummer, hetgeen een behoorlijke ver-
kleining van de bestanden betekent.
uur 4.
Dither-patronen.
Tabel 1 - Het hexade
cimale systeem.
Decimaal
0 1 2 3 4 5
6
7 8
9
10
11
12
13
14 15
16
17
18 .26
28 31
32...
Hexadecimaal
0 1 2 3 4 5
6
7 8
9
A
B
C
D
E F
10
11
12 .1A
1C...1F
20.
Een browser die de kleurcode #F7E505 binnen een HTML-pagi-
na vindt, vertaalt deze als kleur 247R, 229G, 005B. Dit is echter
alleen mogelijk als het scherm op 'True Color' is afgesteld,
want dan kunnen alle intensiteitniveaus worden weergegeven.
De situatie is anders als het systeem op '256 Colors' is afge
steld.
Het 32-bit True Color-systeem vraagt veel rekenkracht van een
PC. Zelfs een plaatje met de relatief läge resolutie van
800 x 600 pixels geeft 800 x 600 x 4 bytes per beeld, dus bijna
2Mb data. De huidige generatie pc's heeft voldoende reken
kracht om enorme datastromen snel te verwerken, maar de iets
oudere pc's hebben er moeite mee. Stel
dat we slechts een byte voor de kleur van
een pixel zouden reserveren. Dan heb
ben we voor bovenstaand plaatje maar
800 x 600 x 1 byte nodig, dus minder
dan 0,5Mb, hetgeen veel minder reken
werk van de computerprocessor vraagt.
Maar het gebruik van een byte per pixel
betekent dat er in totaal slechts 256 (28)
kleuren beschikbaar zijn. Elk computer-
systeem heeft een ingebouwde reeks van
256 standaardkleuren in een tabel. Deze
standaardkleuren zijn echter voor bij
voorbeeld Computers die met het Apple-
besturingssysteem werken niet volledig
gelijk aan Computers die met Windows
werken. Er is echter wel een overlap van
216 kleuren. De standaardkleuren kun
nen vervangen worden door een kleu-
renreeks van maximaal 256 kleuren in
een zogenaamd 'lookup table', of lut.
Als een beeldscherm is afgesteld op 256
kleuren en er wordt een kleur gedefi-
nieerd die niet overeenkomt met een van
de standaardkleuren, dan kan dit binnen
het computerprogramma leiden tot twee
mogelijke verwerkingen van die kleur:
de kleur wordt vervangen door de
dichtstbijzijnde kleur in de beschikbare
lut, of de kleur wordt benaderd door
een 'dither'-patroon van pixels in twee
of meer van de bestaande kleuren (zie fi-
guur 4). Dit heeft als gevolg dat de ont-
werper van een webpagina niet precies
weet hoe de kleur uiteindelijk op het
scherm van de ontvanger zal verschijnen.
Het afstellen op 'True Color' voorkomt
alle problemen, maar veel internet-ge-
bruikers hebben oude, trage Computers
waarop dit niet mogelijk is. In de eerste
jaren van het internet werd een overeen-
komst bereikt over kleur, in het bijzon-
der over het creeren van een reeks die al-
tijd egaal en 'non-dithered' zou verschij
nen, op alle Systemen. Deze reeks wordt
de 'Web Safe' of'Browser Safe' reeks ge
noemd. Per primaire kleur zijn er zes
stappen in intensiteit: 0%, 20%, 40%,
60%, 80% en 100%. Op de schaal
000 - 255 wordt dit: 000, 051, 102, 153,
204 en 255. In het hexadecimale systeem
is dat 00, 33, 66, 99, cc, ff. Met deze zes
stappen kunnen 216 kleuren gemaakt
worden. Het restant van 40 kleuren (256
- 216) wordt gebruikt door het bestu-
ringssysteem zelf. De Web Safe kleuren
kunnen worden gevonden op vele Websi
tes, b.v. op URL 1.
Een praktisch probleem is het rangschik-
ken van de kleuren. Als dit gebeurt op
basis van de numerieke volgorde van
rgb, dan ontstaat er een onsamenhan-
gend geheel, hetgeen vooral bij kleurse-
