m Kollbach
43
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
(zie figuur 3) stuurt de aandacht van de
gebruikers selectief naar de gekarteerde
inhoud. Een gei'ndividualiseerde visie
kan worden gegenereerd wanneer de ge-
bieden waarin een persoon gei'nteres-
seerd is interactief door die persoon zelf
kunnen worden ingesteld. Gebruik van
een anamorfose vormt inderdaad een
prima vorm van het gebruik van mislei-
dende trucjes om ons te helpen de waar-
heid uit te vinden. Door weergave van
de visuele impressie van de oorspronke-
lijke tafereien (of door het creeren van
een visuele indruk van de niet-zichtbare
tafereien) genereert een foto-realistische
weergave een immersieve atmosfeer voor
zijn gebruikers. Het kan zo de aandacht
van de gebruikers richten op geome
trische aspecten zoals de vorm en de
grootte van de ruimtelijke objecten of
concepten. Het andere uiterste is dat zeer
ver geabstraheerde grafische weergaven
de aandacht van de gebruiker trekken
door het expres introduceren van schijn-
bare verschillen tussen elk symbool en
datgene Wat het voorstelt (zijn 'referent').
Dit onderscheid schept een psychologi
sche afstand welke de gebruikers isoleert
van de geometrische aspecten van de in-
dividuele tafereien, en ze op die manier
dwingt om voor verdere informatie ver-
der te kijken dan het visuele uiterlijk.
Wat de gebruikers in feite verwachten
van een digitale aarde is veel meer dan
wat ze zouden kunnen zien wanneer ze
op een toverkleed door de lucht zouden
vliegen. Het gecombineerde gebruik van
kaarten en aan kaarten gerelateerde weer
gaven is efficient gebleken bij het helpen
van de gebruikers om aan de hand van
foto's van de werkelijkheid te komen tot
de werkelijkheid van foto's. In de tijd
van voor de Computer speelden kaartver-
wante weergaven slechts een marginale
rol vanwege hun kleine productievolume
en/of hun beperkte wetenschappelijke
waarde. Soms werden ze in het Engels
'paramaps' genoemd, een term die hun
enigszins inferieure positie in de karto-
grafie al aangeeft. In de digitale kartogra-
fie is deze situatie echter dramatisch ver-
anderd, met name sedert de introductie
van de multimedia-technologie. Het
snelle doordringen van de exploratieve
kartografie heeft geresulteerd in een con-
stant toenemend aantal van kaartver-
wante weergaven. In interactieve karto-
grafische informatiesystemen worden
kaartverwante weergaven door de ge
bruikers geaccepteerd als tenminste even
waardevol als standaardkaarten. Het feit
dat goed ontworpen kaartverwante weer
gaven betere blikvangers zijn dan stan
daardkaarten is vooral belangrijk voor
beeldontwerpen die aangepast moeten
Figuur 4 - Een 'sensi
tive mapbij het in-
typen van een bepaal-
de straatnaam licht
het betreffende kaart-
symbool op naar
[Kauper, 2001]).
zooi-xxvii-4
zijn aan de kenmerken van het beeldschermmedium. De regel
dat een passieve papieren kaart tegelijkertijd zowel een goede
algehele leesbaarheid moet garanderen als de zichtbaarheid van
zijn individuele Symbolen moet verzekeren is niet meer toe te
passen op het beeldschermmedium. Wanneer men rekening
houdt met het beeldscherm-leesgedrag van de gebruiker, dan
moet een beeldschermkaart en vooral een op internet - pro-
beren onmiddellijk de aandacht te trekken van zijn beoogde
gebruikers door het aanbod van direct opvallende leesbaarheid
en onmiddellijke weergave. Pas wanneer de gebruikers hun be-
langstelling tonen heeft het zin om de benodigde leesbaarheid
van de details te verschaffen om tot verder lezen in Staat te
stellen. Dit kan wel eens een van de belangrijkste redenen zijn
voor de wijdverspreide toepassing van technieken zoals anima-
tie, mutidimensionale multivariabele visualisaties, opeenvol-
gende weergaven, 'sensitive symbolization' (zie 00k figuur 4),
het gebruik van ge'fntegreerde legenda's, aangepaste plaatsing
van namen enzovoort.
Kollbach
Gemeinde Petershauser
Landkreis Dachau
Straßennamen
Dachauer Str
De uitdijende markt van kaartverwante weergaven vereist
nieuw inzicht van ons in het bereik van kartografische produc-
ten en hun evaluatie. Onderzoek van de kaarttypologie of
'tupu' (grafisch spectrum) zoals onze Chinese collega's dat
noemen, moet uit de volgende deeltaken bestaan:
onderzoek doen naar de impact van gis en van multimedia-
kartering op onze kartografische vocabulaire en op kwali-
teitsvraagstukken (we moeten bijvoorbeeld antwoorden zoe-
ken op open vragen naar akoestische variabelen die praktisch
nut hebben in de kartografie, naar de manier waarop kaart
verwante producten op een zinnige manier gepositioneerd
moeten en benoemd worden, en naar de optimale toepassing
van elke kaartverwante weergave.
Het ontwikkelen van kartografische theorieen en methoden
voor het ontwerp van beeldschermkaarten en interactieve
kartografische informatiesystemen (zoals het feit dat topogra-
fische beeldschermkaarten er anders uit moeten zien dan
hun papieren equivalenten; de grafische gebruikersinterface
dient als een onafscheidelijk onderdeel van een beeldscherm
kaart te worden gezien).
De aanpassing van het toepassingsgebied van kartografische vi-
sualisatie (kaarten zijn bijvoorbeeld niet alleen efficient voor
het communiceren van spatio-temporele informatie maar 00k
een favoriet gereedschap voor het visualiseren van niet-ruimte-
lijke structuren zoals Cyberspace. Het potentieel van multime-
dia-kaarten voor het visualiseren en verbaliseren van gecompli-
ceerde gebeurtenissen moet echter nog worden ontdekt.
