pa
■Ii
aii
4<ü
rv
Bai
r
s
T-ir*
(wm
wLSm
Sä
Welkom in de Gelderse Poort
[glmwpi
K'2.
mswrd
m. '"T,f'
"a.v
jjqA
A h v"
it./
r
n A
3Cw.J<3
>r
w
DE GEBIEDEN
Loti
Het Wereld Natuur Fonds heeft in de Gelderse Poort, samen
met vele partners, hard gewerkt aan de terugkeer van
oorspronkelijke riviernatuur. De resultaten daarvan zijn
spectaculair te noemen. Sinds 1990 zijn honderden hectares
wilde natuur gerealiseerd. Deze (in rood-bruin aangegeven)
natuurontwikkelingsgebieden vormen dan ook het hart van deze
bijzondere kaart, die u een uitstekende handleiding biedt om
deze natuur te gaan ontdekken. Aan de hand van de topo-
grafische informatie kan u zelf uw route kiezen. Een netwerk van
aanbevolen fiets- en skateroutes helpt u hierbij. In de legenda
vindt u de precieze betekenis van de gebruikte Symbolen.
GROTE GRAZERS
:v
,;W ''cXr'
j
A
hBemmel
AI -ö/l
Tsewaard
r
k<>,
/"X
BIZOI
ifei
Babberic
Pannerden
ur
a* 4
r TINGERWAARD
s
ierwen
■hj
amerL
m v-:i
-
sä
r
'n dtsewaard
-'k,
.P>.<
ACTIVITEITEN
Ubbergen
N
M
Air-
r*jA=m\
•Moir -A
MP-UAlt
d Rijn
3r
Kf
J.
14'
Zyf
jfflich
V u\\,
A
Boven - Rijn
KINDEROPDRACHTEN
Düffelward
yr^Ä
Millingerwaard
Het grootste en meest gevarieerde
natuurontwikkelingsgebied in de
Gelderse Poort met uitgestrekte
ooijbossen en bloemrijke gras
landen. Na de eerste aanzet door
het Wereld Natuur Fonds in 1989
zijn hier honderden hectares wilde
natuur ontstaan: de Millingerjungle.
In het ooijbos maken lianen, brand-
netels en heuse moerassen het niet
eenvoudig om door het gebied te
komen. Daarom vindt u op de
achterkant van deze kaart een
gedetailleerd overzicht van de
Millingerwaard waarmee u vrij door
de oorspronkelijke natuur kunt
struinen.
Bizonbaai/Groenlanden
Het natuurgebied de Groenlanden
is het resultaat van de oude vorm
van kleiwinning, het zogenaamde
'tichelen', waardoor ondiepe
kleiputten
ontston-
den met
dijkjes
ertussen.
Dit
moza'iek
is nog
duidelijk
herkenbaar in de moerassen en
ooijbossen. Er loopt een grote
kudde Galloways in het gebied.
Buitendijks ligt de Bizonbaai. Hier
is ooit zand gewonnen waardoor
een diepe plas is ontstaan. De
oevers zijn natuurontwikkelings
gebied waar u temidden van de
kuddes Koniks en Galloways vrij
mag rondzwerven. Vanaf 2002 zijn
de Groenlanden en Bizonbaai aan
elkaar gesloten en kunnen de
grazers de dijk oversteken.
Oude Waal
De Oude Waal is een plas die is
ontstaan door een natuurlijke bocht-
afsnijding van de rivier in 1650.
Sindsdien stroomt deze oude loop
alleen bij hoogwater nog mee en dan
blijft er telkens een laagje slib in de
plas achter. Ze verlandt daarom lang-
zaam en is nergens dieper dan 75 cm.
Er groeien daarom veel waterplanten
zoals Gele Plomp en er vertoeven
altijd veel eenden, reigers en ganzen,
's Zomers broeden er Zwarte Sterns.
Vanaf de dijk zijn de vogels goed te
zien.
V
Klompenwaard
Om de veiligheid in het rivierengebied te
vergroten krijgt de rivier meer ruimte. De
Klompenwaard is daarom afgegraven en er is
een nevengeul aangelegd die bij wassend rivier-
water mee gaat strömen. Het hele gebied is vrij
toegankelijk. Op de landtong tussen de Waal en
het Pannerdensch
Kanaal ligt het voor-
malige fort Pannerden.
Vanaf deze hoogte
heeft u een mooi
uitzicht over het
rivierenlandschap.
Loowaard/Kandia
In de Loowaard is de kleiwinning de motor
voor de natuurontwikkeling. De klei wordt ten
behoeve van de baksteenfabricage van de
zandige ondergrond 'afgepeld' en het resultaat
is een reliefrijk landschap van richels en geulen.
Heel bijzonder is de uit 1525 daterende
Havezate. Deze imposante kasteelboerderij
domineert het gebied.
Jet LoAve/d S
W
Karbrpgsc
k, :.k
Katlfnlgg
MARIEN
LI AAL
■•I SSI
BUITE4P-;
ZORG
YVOEkLH
JSL-J
Huissensche
S Waar den
In de natuurontwikkelings
gebieden lopen half-wilde
paarden en runderen en komen
veel reeen voor. De grazers
houden het bos 'in toom', de
dieren eten de jonge boompjes
weg en 'schillen' ook oudere
bomen. Toch houden de grazers de bosgroei
niet helemaal tegen, want ze komen niet overal
even veel. Zo ontstaat op plaatsen waar ze
weinig komen toch bos en struikgewas en
komen eiders juist bloemrijke graslanden
zonder struiken tot ontwikkeling.
f 4Ä
Koniks
De paarden die in de natuurgebieden
lopen zijn Koniks, nazaten van het
Europese wilde paard. Ze lopen in
kuddes, waar een hengst de scepter
zwaait over een, als het aan hem ligt,
zo groot mogelijke groep merries en
veulens. Jonge hengsten worden
door hem uitgestoten en zwerven in
kleine groepjes door het terrein. Deze pubergroepen
kunnen zieh echt puberaal gedragen en hangen
verveeld rond. Als ze ouder worden proberen ze de
merries uit de harem voor hen te Winnen en gaan ze
de strijd aan met de leidhengst. Dat levert prachtige
tafereien op van stoeiende en knokkende paarden.
Kamervoort
,y\
Meer
-MTW»*011/
Ltngewal
Het Bvoek
J-IEERELANDEN
-3f-
Zaiid-
f heuvel
Kfrrrn,»»i5
Z'if
J"1' T
I Wh™?- I
jV°°ra -1
Waard
1 **/<«-
RESTAURANT^
- SPROK
Pannerdensche
X.l
"v,
Jioage.Veld
Waardk
Galgendahl
SÄ;.. r 1
RBwH» YgAgL 4
y.T,.;.
RosadctskPolder
i iSi&W
AfOud
Zevertaar
Grööte Gelijeftche fj Waard
-X''5 nmSKS:
Eende^scbe
uaj{
Buifenpä/der
•"Waalrtijk
Aerdt
voormaug'
FORT A
PANNERDEf/'i
CAMPING
^AAL-
STRAND
t-
nhoek
■rdscW
Galloways
De runderen die in de Gelderse Poort
rondlopen zijn Galloways, een ras dat,
qua levenswijze, vergelijkbaar is met het
oorspronkelijke oerrund en zonder
menselijke zorg prima in de natuur over-
leeft. Als er een kalfje geboren wordt gaat
de moeder op zoek naar een rüstig
plekje, waar ze het verstopt tussen het
hoge gras. Na een paar dagen kan het
kalfje ook zelf meelopen met de kudde.
Deze kudde kan behoorlijk groot zijn en
zwerft al grazend door het hele gebied
heen. In de winter
verblijven ze graag in
het bos, terwijl ze
's zomers veel in de
graslanden te vinden
zijn, behalve als het
warm is: dan staan ze
in de schaduw van de
wilgen of tot hun buik
in de rivier.
Reeen
Als we reeen zien, dan is dat meestal in
een open veld. Töch leven er ook veel
reeen in de dichte ooijbossen längs de
rivier. Ze leven van kruiden en twijgen.
We kennen reeen als hele schuwe dieren.
Maar hier in het ooijbos voelen ze zieh
veiliger tussen de bomen en weten dat
mensen door de brandnetels en de
moerassen toch niet makkelijk bij ze in
de buurt kunnen komen. Op de kleine
paadjes door de ooijbossen vindt u dan
ook vele reeensporen.
Wilde dieren
De paarden en runderen in de
gebieden zijn wilde dieren en
mag u nooit voeren. Dieren die
gevoerd worden gaan bedelen en
Valien andere bezoekers lastig.
De dieren zijn uitstekend in Staat
om zichzelf te redden en ook in
de winter is er voedsel genoeg in
het terrein. Houdt als het even
kan minimaal 25 meter afstand.
OORTJES-
V*KV
y V
."Afrn
|MC|M
LTiengeboden
Oude
Waal
Niimeegse
.Sta' 5
Fietsen
De Gelderse Poort leent zieh uit
stekend om er heerlijk op de fiets
op uit te trekken. Op de kaart (zie
legenda) zijn de mooiste fietsroutes
in de Gelderse Poort aangegeven.
Deze lopen veelal over de dijken
die de rivieren omzomen. Ook
buiten deze routes zijn er veel
leuke, rüstige weggetjes. De gele
en ononderbroken witte wegen
vormen uitstekende fietspaden.
Skaten
De Gelderse Poort heeft zieh ont-
wikkeld tot een van de bekendste
skate-gebieden van Nederland.
Met name de (oude) dijken zijn erg
in trek. Op de kaart (zie legenda)
zijn de mooiste wegen aangegeven.
Daar buiten zijn de gele wegen
over het algemeen geschikt voor
skates.
Wandelen/struinen
De meeste natuurgebieden in de
Gelderse Poort zijn toegankelijk
voor het publiek, u kunt er heerlijk
wandelen. In een aantal Wereld
wlLGEN
/Wercl"
T/lorritche Molen
M.
Natuur Fonds natuurontwikkelingsgebieden (de
Millingerwaard, Bizonbaai, Klompenwaard en
Loowaard) mag u ook buiten de paden wandelen iM
en kunt u vrij rondstruinen (zie hiervoor ook de
Millingerwaard struinkaart op de achterkant van
deze kaart).
Zwemmen
In een aantal natuurgebieden zoals de
Millingerwaard en de Bizonbaai kunt u
's zomers heerlijk zwemmen.
Maar ook het water van de
Waal is weer zo schoon dat u
er gerust een duik in kunt
nemen. U vindt prachtige rivier-
stranden bij de Nijmeegse
stadswaard, het Millingerduin
en in de Gentse waard.
Wylerberg
Dum
V
i WAAR
VAN
k^K£rdom
i
tW&S,
'AARa„j
%1
/B&B
IN liF
v Kaliwaal
5£
Erlecdnjse-'
i- waard,
rAoiriSedaFO
De
NWZE!
Leuth v-:jy
Ooii
SPICK ERtjOT
De Bijland
Achterste
Hoeven
A
JOSSEN
4.» WAARD
-S» KStC
Ossenwaard
yChvem
väard
WURDSCHEN
HOF
«B»3«
Tengnagel-
waard
i f—860
fAiÄu
'e*SCA
Varen
Vanaf een boot krijgt u een prachtig
beeld van het uitgestrekte rivieren
landschap. U kan gebruik maken
van de diverse pontjes en veren in
het gebied. Een veel gefietste tocht
is de 'drie pontjes route' Millingen-
Pannerden-Gendt-Millingen. Ook
zijn er reguliere vaartochten van
Millingen naar Nijmegen en terug.
Kanoen kunt u op het Meertje en in
de Bizonbaai. Geoefende kano-
vaarders kunnen ook op de Waal
terecht.
Zandkastelen bouwen
Neem een schep mee naar het Strand
en bouw een groot zandkasteel
op ongeveer een meter uit de
waterlijn. Als er schepen
langskomen zul je merken
dat er flinke golven op het Strand afkomen
die het op jouw kasteel gemunt hebben.
Probeer je kasteel zo goed mogelijk tegen
de golven te verdedigen.
Wilde paarden kijken
Zoek de kudde Koniks op (ze lopen
in de Bizonbaai, Millingerwaard,
Klompenwaard en Loowaard) en ga op
een afstandje zitten (minstens 50 meter)
MÜHLEN
Fl W MIDI
Schenken-^
z
EMMERICH
-Brm
:andi
x)pt^raflschj
Natuuitöerlsme, Nijmegen Wereld Natuur Fi
2001 Bosma Grafiek.Ntjrh«
waar je ze goed kan bekijken. Probeer te ontdekken
wie de baas is in de kudde en hoeveel merries en
veulens er zijn. Probeer een van de veulens een tijdje
te volgen en kijk eens wat hij allemaal doet. Wie
denk je dat zijn moeder is?
Strandjutten
Als je over het Strand
längs de rivier loopt
kom je van alles
tegen. Ga maar
eens op zoek
en maak een
mooie verzameling -
van stenen, veertjes,
en schelpen.
Sporen zoeken
Veel dieren laten zieh altijd maar moeilijk zien in de
natuur. Je moet er heel Stil voor zijn en vaak zie je
niet meer dan een glimp. Wat wel altijd goed lukt is
om sporen te zoeken die de dieren achter laten. Ga
maar eens op zoek. In de modder zie je vaak de
pootafdrukken, er liggen soms keutels en als je heel
goed zoekt vind je misschien wel het hol van een of
ander dier. De plaatjes hieronder helpen je om er
achter te komen van welk dier je een spoor hebt
gevonden....
Beversporen
Bevers laten
duidelijke
sporen achter,
maar je vindt ze
niet overal. De
bevers leven in
het woeste ooij
bos dicht bij de
hoofdingang
van de
Millingerwaard.
Als je goed
zoekt kan je
daar afge-
knaagde takken
of beverdam
men vinden!
Konik-spoor Galloway-spoor Ree-spoor
