Kansen en bedreigingen
voor wetenschappelijk kartografie-onderwijs
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
ARTIKEL
M. Storms
kartografische opleidingen, geschiedenis van de kartografie, Studenten j TREFWOORDEN
cartographic training, history of cartography, students KEYWORDS
formations cartographiques, histoire de cartographie, etudiants MOTS-CL^S
De Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Universiteit
Utrecht is de enige piek in Nederland waar men op universi-
tair niveau af kan studeren in kartografie. De laatste tien jaar
is het kartografie-onderwijs in Utrecht echter gekrompen van
een specialisatierichting van twee jaar tot een bijvak van drie
maanden. Dit heeft alles te maken met tegenvallende studen-
tenaantallen. Er zijn zelfs zo weinig Studenten die voor karto
grafie kiezen dat Karta Mira, het eens zo actieve kartografisch
dispuut, onlangs ter ziele is gegaan.
De huidige situatie
In de huidige opzet van de Studie Sociale
Geografie en Planologie maken de Stu
denten al in de propedeuse voor het
eerst kennis met kartografie. Er is ruim
aandacht voor de beginselen van de gra
fische grammatica. Met behulp van het
spreadsheetprogramma Excel wordt ge-
leerd hoe geografische data goed weerge-
geven moeten worden in grafieken en ta-
bellen. Ook wordt er aandacht geschon-
ken aan eenvoudige kaartopmaak. In het
tweede studiejaar worden gis- en karto
grafische vaardigheden geleerd. De Stu
denten moeten in Staat zijn om zelfstan-
dig met behulp van een gis correct en
zinvol kaartmateriaal te vervaardigen. In
ArcView maken de Studenten een reeks
thematische kaarten met betrekking tot
het excursiegebied waarvoor deze lessen
als voorbereiding dienen. Naast deze ty
pisch kartografische studieonderdelen is
er wat geo-informatie betreff in de eerste
twee jaar ook aandacht voor statistiek en
data-analyse.
Tot voor kort was Gis/Kartografie een
hoofdrichting waarin de derdejaars Stu
dent zieh kon specialiseren. Tegenwoor-
dig zijn er in het vervolgdoctoraal alleen
bijvakken (van elk zeven studiepunten)
Drs. Martijn Storms
is werkzaam als junior
docent-onderzoeker bij de
diseiplinegroep Kartografie
van de Faculteit
Ruimtelijke Wetenschap
pen aan de Universiteit
Utrecht,
Postbus 80.11S,
3508 TC Utrecht,
[t] 030-2531379,
[e] m.storms@geog.uu.nl
op het gebied van kartografie en geo-informatie. Het is echter
nog steeds mogelijk om het afstudeeronderzoek op Kartografie
of Gis te richten [frw, 2001]
In het bijvak Kartografie (VBCAR) Staat de theorie van de visu-
alisatie centraal. De Student leert hier zowel de kartografische
visualisatie te beschrijven als toe te passen. Het hele traject van
data-inwinning tot presentatie wordt doorlopen. Voor het ver
vaardigen van kaarten wordt het tekenprogramma FreeHand
gebruikt. Ook wordt er een referaat over een relevant theore
tisch onderwerp geschreven en gepresenteerd.
Een ander kartografisch bijvak is Historische Kartografie
(VBHCA). De geschiedenis van de kartografie in Nederland
wordt hier belicht. Elk hoorcollege behandelt een aspect van deze
geschiedenis. In dit vak is er ook aandacht voor het beschrijven
van oude kartografische documenten. Dit resulteert uiteindelijk
in het schrijven van een kartobibliografisch werkstuk.
Een derde bijvak is Geo-informatiekunde (VBGIS). Dit vak
rieht zieh op de geografische informatietechnologie. Bewerkin-
gen en analyses in gis staan centraal. Ook het in kaart brengen
van ruimtelijke informatie komt aan bod. Er wordt gewerkt
met zowel vector- en rasterstrueturen.
Tenslotte is er, voor de meer technisch ingestelde Studenten,
het bijvak Ruimtelijke Informatica (VBRIN). Het bijvak begint
met Computer architectuur en operating systems. Vervolgens
wordt er geprogrammeerd in Qbasic. Uiteindelijk leert de Stu
dent in deze cursus (geo)grafische produeten te programmeren
in Visual Basic of aml.
Naast de bijvakken zijn er ook keuzevakken. In het derde jaar
richten deze zieh op onderzoeksvaardigheden. Een daarvan is
Geografische informatie en presentatie (VjRAP), waarbij dieper
ingegaan wordt op het visualiseren van geo-informatie in kaart
en grafiek. Andere onderdelen zijn integratie van geografische
en niet-geografische informatie en het presenteren in een Web
site. Het keuzevak Geografische informatie en bestanden (V3GIB)
concentreert zieh op het gebruik, de koppeling en controle van
geografische bestanden.
Een engelstalige cursus die aangeboden wordt is Mapping/
visualising environmental information (KEMP). Deze cursus is
echter met name gericht op buitenlandse Studenten. Deze bui-
tenlandse Studenten kunnen ook een uitgebreide cursus
Geographical Information Systems volgen.
AI met al is een studiepad met de nadruk op geografische in
formatie dus nog wel degelijk mogelijk. Ook het afstudeeron-
39
