E.S. Bos
5
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
IN MEMORIAM
In memoriam prof.dr. F.J. Ormeling (1912-2002)
Op i mei jl. overleed Ferdinand Ormeling sr. Zijn levensmijl-
paal van 90 jaar bereikte hij net een paar weken daarvoor. De
Nederlandse kartografie treft een gevoelig verlies. De combina-
tie van deze rwee laatste zinnen klinkt voor een buitenstaander
wellicht wat overdreven. Maar de trouwe lezer van het Karto-
grafisch Tijdschrift weer dat Ormeling sr., 00k toen hij op zijn
70e me: pensioen ging, actief is gebleven in de kartografie. Tot
aan zijn einde toe was hij nog bijna dagelijks in zijn sfeervolle
werkkamer, omringd door honderden atlassen en tientallen
meters kartografische boeken, met de kartografie bezig, wer
kend aan weer een nieuw artikel. Zijn laatste pennenvrucht zal
in de loop van dit jaar nog postuum verschijnen.
Aan zijn lange en zeer gevarieerde loopbaan is nu een einde ge-
komen. Sommigen zullen hem gedurende het grootste deel
van zijn loopbaan hebben gekend, anderen volgden hem wel
licht slechts in een deel daarvan en zullen hem dan vooral ken
nen als Ormeling, de man van de Bosatlas, of als Ormeling, de
mede-oprichter en eerste voorzitter van de Kartografische Sec-
tie van het knag (later de nvk), als Ormeling, de mede-op-
richter van de ica, of als Ormeling, de Secretary-General van
de ica en daarna President van deze internationale vereniging,
of Ormeling als het boegbeeld van de Afdeling Kartografie van
het ITC.
Zoals hij de grote vernieuwer is geweest voor de Bosatlas, was
hij dat in leite 00k voor de kartografie in de meest brede zin.
Als geen ander is hij het geweest die de kartografie in Neder-
land in de schijnwerpers heeft gezet en tot een zelfstandig vak-
gebied heeft gemaakt te midden van de geo-wetenschappen.
De oprichting van de Kartografische Sectie in 1958 was daar
voor het grote startpunt. Maar niet minder is het effect ge
weest van de organisatie van het internationale congres van de
ica in 1967, het gedurfde initiatief van Ormeling. Onder zijn
leiding werd dit congres een geweidig succes. Om als kartogra-
fen met elkaar een dergelijk congres te organiseren, gaf natuur-
lijk een geweidig gevoel van saamhorigheid in de nog jonge
vereniging en een impuls voor de kartografie in Nederland.
In welke functie of in welke rol dan 00k, prof.dr. Ormeling sr.
gaf er zieh volledig aan. Zijn gedrevenheid werkte aanstekelijk.
Hij had de bijzondere gave om in zijn optreden en met zijn
woorden mensen te boeien, enthousiast te maken, te inspire-
ren, aan zieh te binden. Ogenschijnlijk leek hij een spreker die
zo maar voor de vuist weg praatte, met een perfect gevoel voor
intonatie en timing. Voor wie hem van nabij kende, wist dat in
de meeste gevallen daar een uiterst zorgvuldige voorbereiding
aan vooraf ging, waarin hij zieh niet alleen in het onderwerp
waarover wat gezegd moest worden had verdiept, maar 00k
precies wist om welke gelegenheid het ging, wat achtergronden
waren. Zijn succes dankt hij in niet geringe mate aan zijn inle-
vingsvermogen. Nog altijd herinner ik me zijn openingstoe-
spraak bij de nationale kaartententoonstelling van Polen tijdens
het iCA-eongres in 1982 in Warschau. Hij wist de aanwezige Po
len tot tränen toe te roeren met zijn woorden een volk dat
terug kan blikken op zo'n lange en rijke kartografische historie,
geeft blijk over een onoverwinnelijke geestkracht te beschik-
ken'. Op dat moment gingen de Polen nog zwaar gebukt onder
het diep gehate bezettingsjuk van de Russen.
Toen hij in 1982, hij was toen 70, afscheid nam als hoogleraar
bij het ITC, begon hij zijn afscheidrede als volgt: 'Volgens de
Nederlandse gerontocratische normen heb ik de mentale en
fysieke limieten van mijn vermögen bereikt en dus moet ik mij
terugtrekken'. Dat was Ormeling ten voeten uit. Hij vond dat
zijn fysieke en mentale motor nog lang niet op was. En dat
heeft hij vervolgens nog 20 jaar bewezen. Zijn vele lezenswaar-
dige artikelen waren het resultaat van minuscule voorberei
ding, blonken uit door wetenschappelijke gedegenheid.
De nationale en internationale betekenis voor de kartografie
van de geo-kartograaf Ormeling laat zieh niet in deze ene pagi-
na vatten. Het zou daarin hopeloos tekort Schieten. Vandaar
dat besloten is in een van de volgende nummers van het Karto-
grafisch Tijdschrift nog eens uitvoerig stil te staan bij zijn vakin-
houdelijke Verdiensten voor de kartografie en daarmee impli-
ciet voor de kartografische beroepsgroepen.
Onder grote belangstelling uit de kartografische wereld hebben
wij op 6 mei afscheid van hem genomen, afscheid van ons ere-
lid aan wie wij zo heel veel dank verschuldigd zijn. Ik wens de
familie Ormeling veel sterkte toe bij het verwerken van dit ver
lies. In het bijzonder denk ik aan zijn vrouw Rini. Bij heel veel
activiteiten van de nvk, de ica of het itc stond zij als zijn
grootste steunpilaar aan zijn zijde.
