Gebruik en gebruikers van kaarten
op het web
m
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
ARTIKEL
C.P.J.M. van Elzakker
kaartgebruik, web kartografie, onderzoek
map use, web cartography, research
utilisation des cartes, cartographie du web, recherche
TREFWOORDEN
KEYWORDS
MOTS-CLES
Toegankelijkheid en actualiteit zijn pas echt de voordelen
van het World Wide Web voor de verspreiding van geogra-
fische informatie door middel van kaarten. Daarnaast Staat
het web verschallende vormen van kaartgebruik toe, gericht
op uiteenlopende doelen. Maar er is nog wel heel wat onder
zoek nodig om meer effectieve kartografische hulpmiddelen
te kunnen ontwikkelen voor het web, die beter tegemoet kö
rnen aan de wensen en behoeften van de nog steeds sterk toe-
nemende groep gebruikers.
Als we het hebben over kaarten dan be-
staat er soms verwarring over de aandui-
dingen gebruik en gebruiker. In sommige
gevallen wordt er verwezen naar de pro-
ducenten, die kaarten gebruiken om geo-
grafische gegevens te verspreiden, bij-
voorbeeld via het World Wide Web
(www). Op een vergelijkbare manier
kunnen de ontwerpers van Websites een
klikbare kaart gebruiken als interface
naar de informatie op de site, of die nu
een ruimtelijke component heeft of niet
[url i], Maar als kartografen het hebben
over de gebruiker, dan hebben ze het
meestal over de persoon die daadwerke-
lijk de kaartbeelden gebruikt (inclusief,
misschien, kaarten als interfaces) om
antwoorden te krijgen op de geogra-
fische vragen die hij of zij heeft. En dit
laatste is dan ook het perspectief van
waaruit dit artikel is geschreven.
Daarbij rieht ik me op het gebruik van
webkaarten in tamelijk brede zin. Het
gaat me om het hele proces waarbij het
web gebruikt wordt om geografische in
formatie te verkrijgen, die wordt - of
kan worden overgebracht op kartogra
fische wijze. De geografische gegevens
kunnen al in de vorm van kant-en-klare
kaartbeelden komen, of misschien moe-
ten de kaarten nog door de gebruiker ge-
construeerd worden. Daarna kunnen de
Corne van Elzakker is
universitair docent bij het
ITC, Postbus 6,
7500 AA Enschede,
[e] elzakker@itc.nl,
[h] http://www.itc.nl/
personal/elzakker
aldus tot stand gekomen kaarten daadwerkelijk gebruikt wor
den om de gewenste informatie te verkrijgen.
Als ze op zoek zijn naar antwoorden op hun geografische vra
gen, dan zoeken www-gebruikers misschien niet naar een be-
paalde kaart, maar krijgen ze wel een kaartbeeld voorgescho-
teld als mogelijk antwoord op een meer algemene vraag als:
'Waar kan ik een Chinees restaurant vinden in deze stad?'. De
site van de Gouden Gids [url 2] biedt - naast adressen en an
dere tekstuele informatie, en misschien volledig onverwacht
voor sommige gebruikers - de mogelijkheid voor een kaart met
de locatie van het geselecteerde restaurant; of zelfs (als het
restaurant daarvoor wilde betalen) een routekaart (plus route-
beschrijving) vanaf de door de gebruiker opgegeven postcode.
In dit geval was de gebruiker alleen op zoek naar een plaats om
te eten en vroeg niet speeifiek om een kaart.
Uitgaande van deze benadering, is het de bedoeling van dit ar
tikel om wat meer licht te werpen op enkele aspecten van
kaartgebruiksprocessen op het web, en ook op de gebruikers
zelf. Om te beginnen wordt ingegaan op de werkelijke voorde
len voor de gebruiker van het www als medium voor de ver
spreiding van geografische gegevens door middel van kaarten.
Daarna worden er wat voorbeelden gepresenteerd van verschil-
lende manieren van het gebruik van webkaarten in relatie tot
verschallende kaartgebruiksdoelen. Hier wordt het kaartge-
bruiksonderzoek voorgesteld dat zou helpen voor het ontwik
kelen van meer effectieve kartografische hulpmiddelen om be
ter tegemoet te kunnen komen aan de behoeften van de ge
bruikers. Het gedeelte over de gebruikersprofielen handelt over
vragen als: 'Wie zijn ze?', 'Hoeveel zijn er?' en 'Waar wonen
ze?'. Daarna worden er ook wat kwantitatieve gegevens gepre
senteerd over het gebruik van kaarten op het web. In de laatste
paragraaf voor de conclusie worden nog enkele problemen en
beperkingen opgesomd waar de gebruikers van webkaarten in
de praktijk mee hebben te maken.
Waarom webkaarten?
In vergelijking met een medium als cd-rom, kunnen de werke
lijke voordelen van het www voor de verspreiding van geogra
fische en kartografische informatie worden samengevat onder
twee noemers: toegankelijkheid en actualiteit. Een gebruiker
met toegang tot het www heeft, in principe, vanaf de pc toe-
11
