14
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-3
bruik het afgelopen jaar begonnen met het onderzoeken van
het gebruik van kaarten in routeplanners op het web. Zo wer
den de deelnemers aan de NVK-studiedagen Web Kartografie
00k betrokken bij dit onderzoek (zie de bijdrage van Eddie
Poppe e.a. eiders in dit nummer van het Kartografisch Tijd-
schrifi). Dit werk moet worden gevolgd door veel meer onder
zoek naar het gebruik en de gebruikers van webkaarten om
uiteindelijk meer effectieve kartografische hulpmiddelen te
kunnen ontwikkelen om beter tegemoet te komen aan de be-
hoeften van de gebruikers.
Gebruikersprofielen
Het is nodig om meer te weten te komen over wie welke web
kaarten gebruikt en voor welk doel. Deze behoefte wordt
steeds dringender, omdat er steeds meer gebruikers komen en
de kaartgebruiksdoelen uiteen gaan lopen. In 1997 wisten we
00k niet veel over het gebruik en de gebruikers van webkaar
ten. Maar wat we wel wisten was dat toentertijd de groep
mensen die daadwerkelijk gebruik maakte van het internet
niet erg divers was. Vijf jaar geleden konden we daarom vast-
stellen [van Elzakker Koussoulakou, 1997] dat gebruikers
van webkaarten relatief jonge mannen (15-40 jaar) in Westerse
landen zijn, met een hoog opleidingsniveau, met belangstel-
ling voor wetenschap, technologie en/of Computers en met
toegang tot het internet. Met het 00g op de specilieke kenmer
ken van het www werden ze soms 00k beschouwd als een
compleet nieuwe generatie kaartgebruikers die op heel andere
manieren interacteerden met kaartbeelden dan de 'traditionele'
kaartgebruikers. Desalniettemin was het - vanwege de tamelijk
beperkte groep van mensen die daadwerkelijk verbonden was
met het internet - in theorie niet zo moeilijk om de kaartge
bruiksdoelen te bepalen en om de kartografische hulpmidde
len op het web aan te passen aan de behoeften en kenmerken
van de potentiele gebruikers.
Maar sinds 1997 is er een significante verandering opgetreden
in het webgebruikersprofiel. Gegevens over gebruikers worden
beschikbaar gesteld via verschillende Websites (bijvoorbeeld
URL 16 en URL 17). Omdat deze gegevens commercieel interes
sant zijn, moet er steeds vaker voor worden betaald, hetgeen
het gebruiksonderzoek er niet makkelijker op maakt. Maar het
is wel duidelijk dat het internet nu steeds meer een rol speelt
Figuur 3. Groei van het relatieve aantal internetgebruikersper werelddeel, 1993-2004.
(Gegevembron: [eTForecasts, 2001])
Midden Oosten Afrika
Zuid- Midden Amerika
Azi8. Australifl Oceanie
Noord Amerika
Figuur 2. Bijdragen van de verschillende werelddelen aan de totale groei
van het absolute aantal internetgebruikers in de wereld, 1993-2006.
(Gegevensbron [eTForecasts, 2001])
Noord Amenka
West Europa
Scandinavie
.-ADosTEuropaJ
-| Gehele Wereld
Azie, Australife Oceanie
Zuid- Midden Amerika I
Midden Oosten Afrika
op alle opleidingsniveau's en steeds ge-
woner wordt op het werk, maar 00k
thuis.
Net als de andere ontwikkelingen met
betrekking tot het www begon deze di-
versificatie van het gebruikersprofiel in
Noord-Amerika en volgden de landen in
bijvoorbeeld Noord-Europa een paar jaar
later. Het gebruik van het internet is nu
aan het democratiseren, alhoewel belang-
rijke delen van onze samenleving geen
gebruik maken, en misschien 00k nooit
zullen maken, van de informatiesnelweg.
Er wordt nu verwacht [eTForecasts,
2001] dat in 2006 driekwart van de be-
volking van de Verenigde Staten toegang
tot het internet zal hebben. In dat land
gaan vanaf 1999 al meer gebruikers het
web op van huis uit, terwijl dat in het
begin vooral vanaf de werkpiek gebeurde
[Kehoe e.a., 1999]. Peterson [1999] deed
verslag van een onderzoek onder Ameri-
kanen die van plan waren om een aan-
sluiting op het internet te nemen: bijna
de helft had alleen middelbaar onderwijs
of minder en 00k de lagere inkomens-
groepen waren goed vertegenwoordigd.
In het eerste kwartaal van 2000 waren er
in de VS voor het eerst meer vrouwen
on-line dan mannen [CyberAtlas, 2000a]
en nog steeds neemt daar het aantal
vrouwelijke websurfers relatief sneller toe
dan de totale groep internetgebruikers
[Nielsen/
Netratings, 2002]. Maar mannen beste-
den thuis wel meer tijd op het internet
en zoeken toegang tot meer pagina's.
Tegelijkertijd is de groep van 55 jaar en
ouder de snelst groeiende groep van in
ternetgebruikers in de VS [CyberAtlas,
2000b]. Voor oudere mensen is het
voordeel van de toegankelijkheid (zoals
hiervoor besproken) immers misschien
nog wel belangrijker dan voor jongeren.
In Nederland zagen we halverwege 2001
alleen nog bij ouderen duidelijke ver-
schillen in internetgebruik naar geslacht
