19
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OOI-XXVIII-3
toegankelijkheid voor iedereen?
webkaarten en geodata tegen betaling
toegang tot het internet
snelheid van de gegevensoverdracht
Veel gebruikers hebben moeite met het zoeken, vinden en se-
lecteren van de kaarten en geografische gegevens die ze nodig
hebben op het aan informatie zeer rijke, maar ongeorganiseer-
de web (zie 00k [Meng, 2001]). Vaak 00k is er de twijfel Over
de kwaliteit van de informatie en vragen gebruikers zieh af 'of
er niet nog iets beters is'. Een daaraan verwant probleem is de
vluchtigheid, dan wel continui'teit van de informatie: wat van-
daag nog op een site Staat, kan morgen alweer verdwenen zijn.
Taal speelt 00k een belangrijke rol bij de toegankelijkheid.
Een verkeerde spelling (bijvoorbeeld van geografische namen)
kan moeilijkheden veroorzaken bij het vinden van de vereiste
webkaarten of geografische gegevens. En alhoewel het web niet
wordt afgebakend door politieke grenzen, kan de wereldwijde
verspreiding van kaarten en geografische gegevens worden ge-
hinderd door taalverschillen. Engels is nog altijd de taal van
het www, maar slechts zo'n 10% van de wereldbevolking kent
deze taal.
Het www is inderdaad nog niet toegankelijk voor iedereen.
Zelfs in landen waar (bijna) iedereen kan lezen en schrijven
hebben bepaalde sociale groeperingen geen toegang tot het
internet. En de figuren 2, 3, 4, 5 en 6 laten zien dat er 00k grote
geografische ongelijkheden zijn. Het lijkt erop dat de toegang
momenteel nog beperkt is tot mensen of gebieden met een ze-
kere economische rijkdom, een bepaald onderwijsniveau en
computervaardigheden, beheersing van de (Engelse) taal, een
stimulerend overheidsbeleid en de noodzakelijke apparatuur.
Economische factoren zijn wellicht de belangrijkste verklaring
voor beperkingen in de toegang tot het web. Er moet echter niet
uit het 00g worden verloren dat de toegang tot kaarten via het
web veel groter is dan die tot papieren kaarten, zelfs voor men
sen die maar een beperkte toegang hebben tot het internet.
De toegankelijkheid wordt vergemakkelijkt door de gratis be-
schikbaarheid van geografische gegevens en webkaarten, het-
geen overigens kwaliteitsproblemen met zieh mee kan brengen.
Betaalde Websites zijn nu echter sterk in opkomst en gratis
webkaarten en geografische gegevens zijn eigenlijk 00k maar
een illusie. Een gebruiker moet toegang hebben tot het web en
dat betekent op dit moment veelal het hebben van een behoor-
lijk krachtige Computer, verbonden aan een telecommunicatie-
netwerk. Behalve voor deze hardware (en wat Software), moet
de gebruiker (of zijn of haar baas) 00k betalen voor de telefoon-
kosten of kabelaansluiting en/of een internetprovider. Toegang
tot het internet is nu eigenlijk 00k nog beperkt tot plaatsen met
een verbinding met een goed werkend, vast telecommunicatie-
netwerk, veelal thuis of op het werk. Maar, zoals blijkt uit de
bijdrage van Lemmens eiders in dit nummer van het
Kartografisch Tijdschriff, ontwikkelt de technologie zieh ra-
zendsnel en kan verwacht worden dat het draadloze, mobiele
internet over niet al te lange tijd doorbreekt. eTForecasts
[2001] voorspelt bijvoorbeeld dat tegen het eind van 2003 al
twee van de vijf internetgebruikers in West-Europa een draad
loze verbinding zullen hebben. En dit kan dan weer leiden tot
een nog grotere toename van het internetgebruik.
Maar een tegenwoordige beperking voor de toegankelijkheid is,
tenslotte, nog steeds de snelheid (en de betrouwbaarheid) van
de gegevensoverdracht op het internet. Voor de gebruikers van
het web is snelheid een van de grootste gebruiksproblemen en
vaak is dat dan 00k het voordeel van een cd-rom voor de ver
spreiding van atlassen, routeplanners, kaarten en geografische
gegevens. De Internet Weather Report site [url 21] laat voor de
verschillende delen van de wereld de prestaties van het internet
zien door middel van dynamische kaarten. De animaties zijn
gebaseerd op tijdsopeenvolgingen en ze laten zien dat de snel
heid van de gegevensoverdracht varieert in de loop van de dag.
In de ochtenduren is het internet bijvoorbeeld snel in Europa
als de meeste Amerikanen nog op bed liggen. Maar de snelheid
hangt natuurlijk 00k sterk samen met de technologie die elke
gebruiker ter beschikking Staat; niet alleen zijn of haar eigen pc
en het modern, maar bijvoorbeeld 00k de capaciteit van de
plaatselijke telefoon, isdn- of kabelnetwerken. Webkaarten en
geografische gegevens zitten meestal in zeer grote bestanden en
het kan een relatief lange tijd duren om ze op te halen of te
downloaden. Als de technologie zieh niet zou ontwikkelen, zou
het probleem steeds groter worden, als gevolg van het exponen-
tieel toenemende gebruik van het www. De betrouwbaarheid
en snelheid van het internet worden echter voortdurend beter
en de verwachting is dat vele nieuwe technologische ontwikke-
lingen de bandbreedte en de snelheid van de gegevensover
dracht positief zullen beinvloeden. Sommige mensen redeneren
inderdaad dat de snelheid geen technisch, maar een econo-
misch probleem is: de oplossingen zijn er wel zo lang de gebrui
ker bereid is om ervoor te betalen.
Conclusie
Ondanks alle problemen en beperkingen kan worden gesteld
dat er een enorme potentie is voor de verdere groei van het ge
bruik van kaarten op het web. Er zal altijd behoefte zijn aan
kaarten en het succes van een site als MapQuest geeft aan dat
het kaartgebruik zal toenemen met de exponentiele groei van
het aantal gebruikers van het internet. Deze groei is in hoge
mate het gevolg van de voordelen van toegankelijkheid en actu-
aliteit. Maar een verdere groei van het gebruik van webkaarten
hangt 00k af van mogelijke Verbeteringen in de doelmatigheid
van die kaarten en van de kartografische visualisatiehulpmidde-
len op het internet. En daartoe is er nog veel meer onderzoek
nodig naar het gebruik en de gebruikers van webkaarten.
Noot
Met dank aan Wim Feringa (itc) voor de hulp bij de totstand-
koming van de illustraties.
URL's
URL i De homepage van de Website van de Afdeling Geoin-
formatica, Kartografie en Visualisatie van het ITC:
http://www. itc. nl/cartol
URL 2 Gouden Gids op het internet:
http:!Iwww.goudengids. nl!
URL 3 Actuele neerslagbeelden op de Weerkamer.nl:
http://weerkamer. nl/weer/radar!
URL 4 Actuele verkeersinformatie in kaart op de ANWB-site:
http://www.anwb.nl/ (klik op Verkeer>Verkeersinfor-
matie Nederland)
URL 5 PCL Map Collection: http://www.lib.utexas.edu/maps/
url 6 Sterfgevallen als gevolg van cholera in London, 19
juli tot 2 oktober 1866:
http://www.geog.qmw.ac.uklgbhgislgisruky'&lindex.html
cholera
URL 7 Maak je eigen kaart:
http://www. aquarius.geomar. de/omc/make_map. html
