KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-3
als de routebeschrijving, terwijl ze het routekaartje bij de pre-
sentatie van de route op het computerbeeldscherm nog be-
langrijker vonden dan de routebeschrijving. Dit verschil zou
verklaard kunnen worden door het feit dat de overzichtsfunc-
tie van het routekaartje onderweg nauwelijks meer een rol
speelt. Merkwaardig is dan echter wel dat 15 procent van de
deelnemers aangeeft de route zonder routekaartje, maar met
routebeschrijving te kunnen volgen, tegenover 29 procent van
de deelnemers die daarin slagen zonder beschrijving, maar met
routekaartje. De overige deelnemers maken zowel gebruik van
het routekaartje als van de routebeschrijving. Detailkaartjes
komen goed van pas bij het afleggen van de route. Vooral bij
knooppunten, kruispunten en ingewikkelde delen van de rou
te geven ze duidelijk aan in welke richting de gebruiker moet
rijden. Daarnaast geeft een detailkaartje van de eindlocatie
steun bij de orientatie tijdens het afleggen van het laatste deel
van de route.
Een belangrijk minpunt van de routebeschrijving is dat er re-
gelmatig een discrepantie bestaat tussen de aanwijzingen en de
richtingaanduidingen op de verkeersborden. Enkele deelne
mers geven bovendien aan dat ze de afdrukken liever door-
schuiven naar een bijrijder, om zelf de aandacht bij het verkeer
te kunnen houden. Dit stelt uiteraard beperkingen aan het ge
bruik van routekaarten onderweg.
Kaartweergave
De weergave van de kaartjes hangt sterk af van de functie er-
van. Er is al onderscheid gemaakt tussen drie functies: het
kaartje kan dienen als invoermedium voor de begin- en de
eindlocatie, maar 00k ter verificatie van beide locaties; na de
routeberekening is er een overzichts- of een herkenningsfunc-
tie. Datzelfde geldt voor detailkaartjes, alleen gaat het dan niet
om een overzicht of de herkenning van een hele route, maar
slechts van een deel ervan. Telkens hebben de gebruikers be-
hoefte aan andere informatie in het kaartbeeld. Ook het me
dium heeft invloed op de weergave. De kaartjes moeten duide
lijk weergegeven kunnen worden op een computerbeeld
scherm, zowel via het internet als via cd-rom, en indien de
routeplannergebruikers een afdruk willen maken, moet de
route ook op papier duidelijk leesbaar zijn. Hieronder zijn de
belangrijkste eisen uitgewerkt die aan het routekaartje gesteld
worden. Ze hebben vooral te maken met de grootte van het
kaartje, de schaal en de informatie die weergegeven wordt. De
routes worden doorgaans weergegeven in kaartjes die met het
noorden naar boven zijn georienteerd. MapBlast! is momenteel
de enige routeplanner die de route ook op een andere manier
kan weergeven. Daarop wordt hieronder nader ingegaan.
De grootte van het routekaartje is, zoals eerder is aangegeven,
afhankelijk van de omvang van het medium waarop het wordt
gepresenteerd. Dat houdt in dat het kaartje nooit groter kan
zijn dan het computerbeeldscherm of het papier waarop het
kaartje wordt geprint. Längere routes zullen daardoor, wan-
neer ze in hun geheel worden getoond, op een kleinere schaal
worden weergegeven dan kortere routes, en dat heeft weer in
vloed op het detailniveau. Op kleinschalige routekaarten kun
nen minder details worden weergegeven dan op grootschalige.
Voor meer details kan er worden ingezoomd of moeten detail
kaartjes geraadpleegd worden. Het internet stelt daarnaast nog
aanvullende eisen aan het kaartje: de bestandsgrootte heeft na-
melijk invloed op de tijd die nodig is om het kaartje op het
beeldscherm te presenteren.
Doordat de grootte van de kaartjes aan een maximum is ge-
bonden, is ook de informatie die erop weergegeven kan wor
den beperkt. Er zal daarom een afweging gemaakt moeten
worden tussen relevante en minder relevante informatie.
Orientatie is volgens de onderzoeksdeelnemers altijd belang
rijk, niet alleen bij het plannen van de route, maar ook na de
routeberekening, bij het bekijken en bij het afleggen van de
route. Tijdens het onderzoek werd aan de deelnemers gevraagd
om de weergave van een aantal categorieen in het kaartje te be-
oordelen op relevantie, dit zijn: plaatsen (en de namen ervan),
Straten (met namen), orientatiepunten, algemene diensten,
toeristische diensten, zakelijke diensten, persoonlijke adressen,
verkeersinformatie en (lucht)fotoVf De belangrijkste categorie
kreeg daarbij een 1, de minst belangrijke een 9. Plaatsen en
Straten eindigen op de eerste en de tweede plaats, ze worden
vooral gebruikt ter orientatie. Ondanks de hoge beoordeling
geven enkele deelnemers wel aan dat weg- en afslagnummers
duidelijker aangegeven mögen worden. Orientatiepunten zelf
eindigen iets lager, op de derde plaats. Ze worden op de route-
kaartjes of in de routebeschrijving nog maar zelden gebruikt,
maar de deelnemers verwachten dat dit in de toekomst zeker
vaker gaat gebeuren. De weergave van verkeersinformatie in
het routekaartje eindigt op de vierde plaats. Daar moet overi-
gens wel een kanttekening bij gemaakt worden. Verkeersinfor
matie is voor een belangrijk deel tijdgebonden. Routeplanner
gebruikers moeten er dan ook rekening mee houden dat de si-
tuatie zoals de routeplanner die weergeeft veranderd kan zijn
op het ogenblik dat de route wordt afgelegd. Voor wegwerk-
zaamheden en afgesloten en opgebroken wegen geldt dit door
gaans niet, die lenen zieh dan ook het beste voor weergave op
het routekaartje. Persoonlijke adressen en diensten eindigen la
ger. De beoordeling van deze categorieen is sterk gebonden
aan het doel waarvoor de gebruikers de routeplanners het
meest gebruiken. Voor de orientatie, het overzicht en het af
leggen van de route zijn ze van ondergeschikt belang en daar
om lenen ze zieh het beste voor weergave op meer grootschali
ge zoomniveaus van de route. Foto s en luchtfoto's dragen vol
gens de deelnemers het minst bij aan de vervulling van de
functies van het kaartbeeld.
MapBlast! kan de route, behalve in een standaard routekaartje,
ook in een zogenaamd Line Drive- kaartje weergeven (figuur 4).
De meningen over deze weergavemethode lopen sterk uiteen.
Voor het verkrijgen van een overzicht van de route maakt 68
procent van de deelnemers liever gebruik van het standaard-
kaartje, terwijl 32 procent het LineDrivff-kaartje prefereert. Tij
dens het afleggen van de route gebruikt 37 procent van de
deelnemers liever het LineDrive-kaartje en 42 procent liever
het standaardroutekaartje. Uit de discussie met de deelnemers
volgde dat het LineDrive-kaartje niet alleen als kaartje, maar
ook als beschrijving kan dienen, en vooral handig is bij längere
afstanden over snelwegen en over bekende wegen. Minpunt
van het LineDrive-kaartje is namelijk dat het nauwelijks infor
matie geeft over de omgeving, daardoor is het voor de gebrui
ker moeilijk om zieh alleen daarmee te orienteren. Naast het
standaard noorden-boven-routekaartje en het LineDrive-haut-
je zijn er ook nog andere mogelijkheden om een route of delen
ervan weer te geven. Deelnemers stelden een kaartje voor met
de beginlocatie onder en de eindlocatie boven. Het effect hier-
van is een punt voor nader onderzoek.
Samenvatting en conclusie
Kaartjes van autorouteplanners vervullen belangrijke functies:
bij het plannen van de route, het tonen van het resultaat en bij
48
