KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-3
De Caert- Thresoorprijs was dit keer voor Paula van Gestel r), die de prijs overhandigd kreeg door
prof.dr. Günter Schilder (foto: Marco van Egmond).
lood, zeilsteen, peilkompas, azimutkom-
pas, sextant, octant, graadstok, zeeastro-
labium en declinatietafels.
Hans Kok, oud-gezagvoerder op een
Boeing 747 en fanatiek verzamelaar van
oude kaarten, ging als derde spreker in
op de voc-kartografie en enkele karto-
grafische vraagstukken die met het navi-
geren samenhingen. Volgens Kok heeft
de voc in totaal ongeveer 20.000 manu-
scriptkaarten geproduceerd, die alle een
ding gemeen hadden, namelijk de iden-
tieke schaalaanduiding Vijftien Duitse
Mijlen in een Graad (zij het op diverse
manieren gespeld). Als gevolg van inten-
sief gebruik, ongelukken en veroudering
('Oude kaart? Weg ermee!') zijn vandaag
de dag slechts 400 van deze kaarten be-
waard gebleven. In zijn lezing zette Kok
de structuur van de voc helder uiteen.
Het organigram van de voc bestond vol
gens hem uit een commerciele, een ad-
ministratieve en een nautische dienst.
Met deze laatste dienst was onder meer
het navigeren en het kaartmaken ge-
moeid. Kok onderscheidde vijf typen
voc-kaarten: overzeilers, grootbestek-
kaarten, kleinbestek-kaarten, rede-, ri-
vier- of havenkaarten en, tenslotte, 'acci-
dent/incident'kaarten. Vöör het voc-
tijdperk was de kaartvervaardiging nog
pluriform en ontstonden er karterings-
problemen als gevolg van bijvoorbeeld
schaalverschillen en uiteenlopende leng-
tebepalingen. Met de komst van de voc
werd echter een proces van institutiona-
lisering in gang gezet, dat resulteerde in
een kaartendepot, een 'feedback'-
systeem en 'baas-kaartmakers' als Blaeu
en Van Keulen.
Op het programma van de studiedag
stond voorts de uitreiking van de Caert-
Thresoorprijs 2001. Dit keer ging de prijs,
bestaande uit een geldbedrag van 450,-,
naar Paula van Gestel voor haar bijdrage
Nederlandse historische kartofilatelie (Caert-
Thresoor 20, 2 (2001), pp. 29-40). De prijs
werd haar overhandigd door dagvoorzit-
ter prof. dr. Günter Schilder.
Vervolgens was er gelegenheid om de
tentoonstelling De kleurrijke wereld van
de VOC te bezoeken. Veel studiedagbe-
zoekers togen daarna naar Cafe-Restau
rant Smits Koffiehuis, waar de wgk een
zaal had gereserveerd om er een borrel te
nuttigen. Het mooie weer lonkte echter
dusdanig, dat een ieder plaatsnam op het
buitenterras en de zaal nagenoeg leeg
bleef. Met een prachtig uitzicht op de be-
drijvige Prins Hendrikkade en de druk-
bevaren grachten kon wederom worden
getoast op een geslaagde studiedag.
M. van Egmond
agenda
14 t/m 16 oktober 2002 - Gis-studiereis
naar Belgie. De doelstelling van de stu
diereis is aandacht geven aan Europese
ontwikkelingen op het gebied van Geo-
grafische Informatie Systemen en het
uitwisselen van kennis over deze ontwik
kelingen. Tijdens de studiereis wordt
00k deelgenomen aan de Europese esri
User Conference in Brügge.
14 oktober t/m 1 december 2002
Tentoonstelling Kaarten van Amsterdam
1866-2000. Plaats: Gemeentearchief Am
sterdam. (Zie bericht eiders in dit num-
mer.)
20 november 2002 Wereld Gis-dag.
Meer informatie is te vinden op www.
gisdag. nl.
Nadere informatie over de genoemde ac-
tiviteiten is, voor zover niet anders ver
meld, verkrijgbaar bij de secretaris van
de nvk, respectievelijk van de werkgroe-
pen (voor adressen zie pagina 2).
Een actueel overzicht van kartografische
activiteiten is steeds te vinden op www.
kartografie.nl in de rubriek nieuws en
evenementen.
Een overzicht van historisch-kartografi-
sche congressen, studiedagen e.d. Staat
op http://users.supernet. comlpagesljdocktorl
index.htm; met tentoonstellingen op
http://users.supernet.com/pages/jdocktor/
exhibit.htm
62
