64
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-3
wers. Ook de tot in de i8e eeuw gebrui-
kelijke slavenhandel wordt gekarteerd.
Van recenter orde zijn de Indonesiers
die zwartwerken in Maleisie.
Het derde hoofdstuk (States and polities
until 1800) begint circa 450 ad, en is dan
nog op Chinese bronnen gebaseerd.
Cribb probeert voor deze periode niet
zozeer gebieden in te kleuren als beho-
rend tot een bepaald rijk op een bepaald
moment, maar hij volstaat meer met het
aangeven van namen van op een bepaald
moment bestaande staten, waarbij hij te-
rughoudend is met het aangeven van
hun uitbreiding, die meestal toch nogal
veranderlijk was en op zijn best niet erg
diepgaand. Waar wel kleuren gebruikt
worden is dat niet consistent (zelfde
kleur steeds voor de zelfde staatkundige
eenheid gebruiken), en gaat gepaard met
te weinig contrast. Op een en dezelfde
kaart wordt het voc-gebied soms met
verschillende kleuren weergegeven. De
behandeling in dit hoofdstuk is per
eiland: Sumatra Java Kleine Soenda-
eilanden Borneo Celebes Groote
Oost. Niet alles wordt in de tekst in zijn
juiste verband behandeld: de aanvallen
van de voc op de Portugese steunpun-
ten moeten tot 1640 gezien worden in
het verband van onze 80-jarige oorlog
tegen Spanje (waar Portugal van 1580-
1640 deel van uitmaakte).
Het vierde hoofdstuk (The Netherlands
Indies, 1800-1(142) behandelt vooral hoe
de Nederlanders de over de archipel ver-
spreide bezittingen samensmeedden tot
een geheel en op die manier de basis leg-
den voor het huidige Indonesie. De be
treffende kaarten van de Nederlandse
territoriale expansie zijn echter niet erg
beeidend (met tintverschillen) gepresen-
teerd. De ingewikkelde constructies bij
het binnenlands bestuur waarbij de in-
heemse adellijke families verschillende
mate van zeggenschap behielden, zijn
wel duidelijk uitgelegd, en op kaarten
worden de wisselende administratieve
indelingen duidelijk onderscheiden. In
dit deel worden ook de militaire garni-
zoenen, de verdeling van buiten de ar
chipel afkomstige etnische groepen, de
groei van de infrastructuur (spoorwegen-
net, telegraaf, net van de kpm), het ge-
vangeniswezen en het onderwijs, evenals
het ontluikende streven naar onafhanke-
lijkheid gevisualiseerd. Over wetenschap-
pelijk onderzoek (expedities Nieuw-
Guinea, Siboga, Snellous) wordt niets
vermeld.
Het vijfde hoofdstuk (War, Revolution
and Political transfromation ig42-present)
behandelt wat er aan de souvereiniteits-
overdracht voorafging en de interne be-
dreigingen van de stabiliteit van het land
daarna. De konfrontasi-politiek, de coup
in 1965 en het daaropvolgende afslachten
van de communisten, de Sterke afname
van het analfabetisme, de verwerving
van Oost-Timor en de daaropvolgende
opstanden daar worden behandeld, en
het eindigt bij de verkiezingen van 1999
die Wahid en Megawati aan de macht
brachten. Die verkiezingen zelf zijn vol-
komen onbegrijpelijk in beeld gebracht.
Globaal is de atlas bijna even naar bin
nen gekeerd als bijna alle moderne
Indonesische schoolatlassen: er wordt
bijna in het geheel niet geprobeerd de
geschiedenis in een groter verband aan te
geven. Kaarten van een groter gebied
zijn op de vingers van twee handen te
teilen: migratie van Austronesische vol-
ken en van Indonesiers naar buiten de
archipel, tsunamis van de Krakatau, de
opsplitsing van Gondwanaland, vier
kaarten van het Aseangebied, twee van
Zuid- en Oost-Azie met BNP-gegevens,
een van won, een van het handelsgebied
van de voc en een vergelijking van de
import en export van Nederlands-Indie
in 1928 en 1934 (figuur 1).
De atlas wordt gekenmerkt door een
zeer goed afgewogen en goed leesbare
tekstuele behandeling, en een nogal te-
kortschietende kartografische weergave.
Het uitgangspunt (kaarten als illustra-
ties) werkt alleen wanneer men ook naar
de kaarten verwijst in de illustraties, en
ze in het verhaal betrekt. Is dat zoals hier
niet het geval, dan moeten de kaarten in
Staat zijn zelf hun verhaal te verteilen, en
dat is hier op een enkele uitzondering na
(zie figuur 1) niet gelukt. Dat is jammer,
want Cribb heeft veel interessant materi-
aal bijeengebracht: het is de meest uitge-
breide geschiedenis-atlas van Indonesie,
en is daarom toch een verplichte aan-
schaf voor vele Nederlandse bibliothe-
ken.
F.], Ormeling
Kartographisches Taschenbuch 2001
Im Auftrag der Deutschen Gesellschaft
für Kartographie herausgegeben und
bearbeitet von Jürgen Dodt und
Werner Herzog
Bonn: Kirschbaum Verlag, 2001
320 pp., 12 x 17 cm
issn 0936-5745, isbn 3 7812 15091
Prijs: dm 29,-
Vorig jaar verscheen alweer de zesde edi-
tie van het Duitse kartografisch zakboek.
Het werd voor het eerst gepubliceerd in
1988 en de eerste vijf edities versehenen
keurig om de twee jaar. De laatste editie
dateerde echter alweer van 1996 en het
was dus hoog tijd gelet op de vergan-
kelijkheid van de informatie in het zak
boek dat er weer een nieuwe editie
kwam.
De opzet van het Kartografisches Taschen
buch is al die edities het zelfde gebleven.
Het bevat de adressen en andere gege-
vens van overheidsinstellingen, van in-
stellingen voor opleiding en onderzoek,
van particuliere kartografische, repro-
technische en andere toeleveringsbedrij-
ven, plus die van de individuele leden
van de kartografische verenigingen in
Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.
Er is uitgebreide informatie opgenomen
(nu bijvoorbeeld ook met e-mail- en
internetadressen) van diegenen die een
antwoordformulier geretourneerd heb-
ben. Van alle andere leden van de Dcfic,
ökk en (voor het eerst) sgk is meer sum
miere informatie opgenomen, voor zover
deze leden daar geen bezwaar tegen had-
den gemaakt. Het zakboek bevat ook
een overzicht van de organisatie van de
verenigingen (alsmede die van de Inter
nationale Kartografische Vereniging
ica), met hun onderverenigingen, werk-
groepen e.d. en de besturen daarvan.
Ook bevat het zakboek nog altijd een
aantal artikelen. De onderwerpen zijn
dit keer:
de officiele topografische kartografie in
Belgie (met kleurenillustraties),
samenwerking op het gebied van de
officiele kartografie in Europa,
vergelijking pc-software op het gebied
van kartografie en gis,
kaartverzamelingen in Noord- en
West-Duitsland.
Het Kartografisches Taschenbuch was des-
tijds het voorbeeld voor het NVK-Adres-
boek dat bij ons inmiddels niet meer in
gedrukte vorm verschijnt, maar funetio-
neel is vervangen door een meer modern
medium: het internet. Onlangs zat er bij
het kt nog wel het boekje Ledenlijst
NVK 2002 met de Postadressen van de
persoonlijke leden, maar via onze Web
site Kartografie in Nederland heeft u in
principe toegang tot veel meer informa
tie. Jammer genoeg hebben nog niet alle
NVK-leden het ontdekt, maar surft u
maar eens naar http://www. kartografie.
nl/nvk/leden/ als u op zoek bent naar een
van de andere leden van de nvk, of als u
uw eigen gegevens wilt invoeren of wijzi-
gen om bereikbaar te zijn voor andere le
den.
