Nieuwland
Zielhorst
Schothorst
r X Rüsten
Liendert\ tsurg
Hooglanrd Ho°9|ar
AMERSFOORT 2002
waardering eigen woonwijk
Wtjk 21 Kattenbroek
Eigen woonwijk: waardering 7,5
Begrenzing
gebied op
satellietbeeld
Mediale communicatie
24
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXYIII-4
Figuur 4. Kaartje
over de waardering
van de eigen woon
wijk door inwoners
van Amersfoort, ge-
maakt in de statistiek-
module van de Bosat-
las cd-rom en vervol-
gens enigszins bewerkt
in Paint Shop Pro.
De data werden in
hetprogramma inge-
voerd en ontleend aan
een gemeentelijk on-
derzoek. Het diende
ter toelichting bij een
verhaal over nieuwe
wijken in Amersfoort.
Het kaartje illustreert
{in van de mogelijk-
heden om binnen de
schoolaardrijkskunde
het domein Eigen
Omgeving banden en
voeten te geven.
legenda toegevoegd moet worden. Zo snijdt het mes wel aan
drie of vier kanten. Men is bezig informatie over de Eigen Om
geving in te winnen, er wordt op een zinvolle manier ict ge-
bruikt, leerlingen leren automatisch waarin kaarten essentieel
van beeiden verschillen en er worden op een betrekkeiijk hoog
niveau kaartvaardigheden beoefend, inclusief de 'kaartproduc-
tie\ die in het examenprogramma genoemd wordt.
Het leidt geen twijfel dat van de vijf modules die door de nieu
we disk worden aangeboden de statistiek- en de remote-sensing-
module door het huidige onderwijs als het meest relevant wor
den gezien. Een aanwijzing daarvoor is, dat precies die twee on-
derdelen gebruikt zullen worden in het experimentele
'compex-examen' dat al in 2003 op een zeer beperkt aantal Scho
len zal worden afgenomen. In het havo zal het domein Natuur
en milieu daar dan niet meer schriftelijk doch uitsluitend met de
Computer worden geexamineerd. Daarbij zal zowel de remote-
sensingmodule als de statistiekmodule gebruikt worden. Aspec-
ten van kaartproductie en kaartgebruik zullen daarbij ruime
aandacht krijgen. Het zou niet mogelijk geweest zijn als de atlas
niet een compleet didactisch arrangement had gevormd.
De Bosatlas begon ooit als een overzichtelijke verzameling geo-
grafische overzichtskaarten. Hij groeide uit tot een multi-
mediaal informatiesysteem, waarin naast die overzichtskaarten
honderden thematische kaarten kwamen, waarvan de gebrui-
ker via zijn toetsenbord zelf de eigen-
schappen kan definieren. Er kwamen via
de remote-sensingmodule zelfs facilitei-
ten voor het maken van een film, waarin
bijvoorbeeld de temperaturen van de
oceanen in vlammende kleuren over het
scherm trekken. In dat geweld lijkt de
geografische overzichtskaart wat op de
achtergrond geraakt. Van der Vaart en
Van der Schee vragen in dit tijdschrift-
nummer op goede gronden meer aan
dacht voor die overzichtskaart. Als de
aardrijkskunde er voor kiest weer te gaan
bouwen aan een wereldbeeld, dan hel-
pen die overzichtskaarten erbij structu-
ren en geledingen bloot te leggen. Zij
spreken terecht over geografische beei
den, waarin geografische ligging, afstan-
den, isolerende gebergteketens en ver
bindende rivierdalen wezenlijke bestand-
delen vormen van die geografische
realiteit. Aardrijkskunde wordt daarbij
een functie toegedacht van 'venster op
die realiteit'. De vraag dringt zieh op
waarom er een atlas gemaakt moest wor
den met zoveel aanvullende componen-
ten. Een antwoord ligt opgesloten in de
talloze marktonderzoeken, docentenpa-
nels en gebruikersraadplegingen. De ge-
bruikers vroegen er om, d.w.z. zij for-
muleerden behoeften, waarin uitgever en
atlasredacteur probeerden te voorzien.
Wat uiteraard niet wegneemt dat atlasre
dacteur en uitgever 00k hun eigen afwe-
gingen maakten. De atlas bleef regionaal
geordend en vele geografische over
zichtskaarten werden ingrijpend ver-
nieuwd. En nieuwe overzichtskaarten
werden toegevoegd, 00k als de markt
daar niet expliciet om vroeg.
Daarnaast is 00k de samenleving veran-
derd, waardoor de realiteit telkens op-
nieuw en vooral anders beleefd wordt.
In zijn imponerende Studie Met gevoel
voor realiteit maakt Van Dinten [2002]
duidelijk dat wij na de orale en geletter-
de samenleving verzeild geraakt zijn in
een fase waarin velen reeds overwegend
mediaal via beeiden communiceren. En
dat die mediale verbeelding zijn eigen
postmoderne realiteit schept. Televisie
probeert nog maar zelden 'venster op de
wereld' te zijn. Televisie creeert zijn ei
gen realiteit. Televisie veranderde de wij-
ze waarop mensen naar de wereld kijken
en in de wereld staan, zo luidt zijn uit-
gangspunt. Wie met die insteek de hui
dige examenprogramma's leest, begint
veel te begrijpen. Dat het gefragmenteer-
de wereldbeeld van de huidige burger via
vele kanalen en meerdere benaderingen
tot stand komt: daärvan is de huidige
Bosatlas de afspiegeling.
