N
Jo M
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-4
Het Verdrag van Berlijn heeft vergaande politiek-geografische
gevolgen. In de Ottomaanse Donauprovincie wordt een au-
tonoorn vorstendom Bulgarije gesticht, dat schatplichtig blijft
aan Turkije maar onder Russische bescherming Staat. De
Donaudelta en de noordelijke Dobroedsja, een voornamelijk
door Türken, Bulgaren en Tataren bewoond deel van dezelfde
Donauprovincie, worden bij het in 1859 uit de Turkse vazal-
staatjes Moldavie en Walachije opgerichte autonome vorsten
dom Roemenie gevoegd. Het uiterste westen van de Donau
provincie, met de Steden Niesj en Pirin, wordt aan het vor
stendom Servie overgedragen. De vorstendommen Roemenie
en Servie worden, evenals Montenegro, volledig onafhankelijk
van Turkije. Het gezamenlijk door Bulgaren en Türken be-
woonde noordelijke deel van de Turkse provincie Adrianopel
krijgt autonomie onder bescherming van de grote mogendhe-
den onder de naam Oost-Roemelie (Roemelie, of Rumiii, is de
Turkse benaming voor 'het land der Romeinen' ofwel Byzan-
tijnen, christenen). De Turkse provincies Bosnie en Herce-
govina worden onder het gezag geplaatst van Oostenrijk-
Hongarije. Oostenrijks-Hongaarse troepen mögen eveneens de
Sandzjak van Novi Pazar bezetten, een strook land die Monte
negro van Servie Scheidt. Italie mag zijn invloed uitbreiden
over Albanie. Macedonie en Thracie (minus Oost-Roemelie),
tenslotte, worden weer onder Ottomaans gezag geplaatst.
De staatkundige wijzigingen van 1878 worden zo goed en zo
kwaad als het gaat de productietijd van een nieuwe editie be-
draagt, naar Bos' eigen zeggen, anderhall jaar - in de 2e druk
van de atlas, die al in 1879 wordt gepubliceerd, doorgevoerd:
de Turkse Donauprovincie is hierin verdwenen, de nieuwe
grenzen, inclusief die van Oost-Roemelie, zijn ingetekend.
Voor een 'ontturksing' van de namen ontbreekt uiteraard de
tijd, en waarschijnlijk 00k de kennis. Bewonderenswaardig ge-
noeg worden wel de anachronistische Venetiaanse namen van
een drietal Ionische eilanden tot secundaire Varianten van
Nieuw-Griekse vormen gereduceerd: Levkada (Santa Maura),
Thiaki (Ithaka) en Zakyntho (Zante). Verder is de voornaam-
ste wijziging op de kaart van Zuidoost-Europa, van 'Turkije
en Griekenland' omgedoopt tot 'Staten van het Balkan-Schier
eiland de sterk toegenomen hoeveelheid namen.
De open eindjes van Berlijn, met name de afbakening van de
Grieks-Turkse grens, die aan de betrokken landen zelf wordt
overgelaten, houden ondertussen de blikken van Pieter Roelof
Bos op de regio gefixeerd. Griekenland, dat zieh al in 1829 wist
los te maken van het Ottomaanse Rijk, trachtte van de be-
slommeringen van de Türken in Bulgarije gebruik te maken
door Thessalie binnen te vallen. De annexatie van dit nog
Turkse grondgebied wordt in Berlijn niet gehonoreerd. Nie
mand is echter geneigd tot gewapende strijd tegen de Grieken,
en in 1881 - de derde editie van de Bosatlas gaat ter perse
worden zowel Thessalie als het zuiden van Epirus alsnog aan
Griekenland toegewezen.
In het gedeelte van de Balkan dat onder direct bestuur van
Konstantinopel is gelaten - Albanie/Noord-Epirus, Macedo
nie en Thracie blijft de toestand onbestendig. Voorafgaand
aan de afbakening van de Turks-Montenegrijnse grens en de
overdracht van Thessalie en Zuid-Epirus aan Griekenland pro
fileert de door de Europese mogendheden miskende Albanese
natie zieh. De nationalistische Albanese Bond, aanvankelijk
door de Türken bewapend en gesteund in zijn verzet tegen het
oprukken van de Montenegrijnse en Griekse grenzen, wordt
uiteindelijk door een Türks leger vernietigd, waarna de
Noord-Albanese stad Ultsjin (Dulcigno) wordt overgedragen
aan Montenegro.
Szegedin
Klausenburg
Tberesiopel Oud-Arad
OOSTENRUK-HONGARIJE Hermanstad
RUSLAND
Ternesvar
#Wersjits(_
Foksjani
Kroonstad
Galatsklsm a'k,
Br<
Plojosjt
ROEMENIE
Krajowa
SERVIE
jtendsje
ITALIE
Ragusa^
Cattar^
ijewats
X
vibazar Niesj^
VEGRO^£^\Pris'tina ^JSofia_
.Podgoritza
|GÖttjnje
V] Skoetari
tWar
Durazzojf
Boekarest*
Silistn;
loesjtsjoek
Plewna^ Sjistowa
Boelgarije SjoenW
.Kazanlik .Boergas
..Köstendil/ Oost-Roemelie
Philippopel
drianopel
Bitola Seres. TURKIJE
Skoetan
Uskjub
C01
Corfu
iu KS?
IMonastir)
Saloniki
imbro 55a. üa"ipo11 Broessa"
Limni ij
Janina
/Gpl° O°o *Midillu,
Santa Maura'.
ThiaRT \Missolongi
Cefaloniauyj^ v ^^hiva
?traS Korinthe.
Zante GRIEKEN L AND''(Sitignis)
of Negropq,
Ullu .s~S
bdsh^ .Bergama
U (Pergamus)
Sakys S
(Chio) (J Smyrna
Tino
Neokastro
(Navarino)
VriDolitzaVX^J>ii> 0 8 ^Mykonotf* "VBoedroen
^npoiitzaWarnas
•Spezzia r,
papt Sipheno
Santorin C~ - /-Rhodos
- Rhodos
Megalokastron f(
- P
Kandial
Cerigo
Chania
Figuur 2. De Balkan In de 4e druk van de atlas, die uitkomt
na het Verdrag van in 1882, wordt de Griekse annexatie van
Berlijn, juli 18/8. Thessalie al verwerkt. Opnieuw worden
de aantallen namen en benoemde objec-
ten in de kaart, waarschijnlijk naar aan-
leiding van de publieke belangstelling
voor allerlei incidenten in dit gebied,
sterk vergroot. In Albanie, overigens nog
geen begrensde eenheid, wordt zo de
plaats Dulcigno opgenomen (de Itali-
aanse zowel als een ge'transcribeerde Ser-
vische naam), en wordt aan de verouder-
de Italiaanse naam voor het meest weste-
lijke uitsteeksel van het land, Kaap
Linguetta, de nieuwere Italiaanse vorm
Kaap Glossa toegevoegd. In Griekenland
worden onder andere de ru'inen van
Troje en Mycene, in de jaren 1870 ge'i-
dentifieeerd door Heinrich Schliemann,
aan de kaart toegevoegd.
In 1885, vier jaar en drie Bosatlas-edities
later, leidt een opstand in de Oost-Roe-
melische hoofdstad Philippopel (Plov-
div) tot de aansluiting van Oost-Roeme
lie bij Bulgarije, in weerwil van de bepa-
lingen van Berlijn. De Russen, vijandig
bejegend door de Bulgaarse nationalisten
deze zijn inmiddels afgestapt van de
pan-Slavische gedachte trekken zieh
terug uit Bulgarije, maar de grote mo
gendheden grijpen niet in. Een Servische
inval in Bulgarije als reactie op de an
nexatie heeft geen verdere gevolgen. In
de 8e editie van de Bosatlas wordt de
48
