Mitos fc S %5.h 7^
54
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-4
worden Joegoslavie en Griekenland bezet door de Duitsers,
waarna Bulgarije, dat zieh in 1940 bij de Asmogendheden
heeft aangesloten om de zuidelijke Dobroedsja te kunnen te-
rugvorderen van Roemenie, wederom de soevereiniteit krijgt
over Servisch Macedonie en het grootste deel van Grieks Thra-
cie. Kroatie wordt als vazalstaatje van Duitsland losgemaakt
van Joegoslavie, en uitgebreid met Bosnie en Hercegovina.
Montenegro wordt bezet door Italie. In Griekenland en Servie
worden met de Duitsers collaborerende regimes gei'nstalleerd.
In Servie wordt een burgeroorlog ontketend tussen door de
Duitsers gesteunde royalisten (cetniks) en communistische
partizanen. In 1943 vallen de Geallieerden Italie binnen, waar
na de fascisten ten val worden gebracht en de Duitsers het
land bezetten. Vanaf 1944 dringen de Geallieerden door in de
Balkanlanden, terwijl de partizanen van Tito Joegoslavie her-
overen.
Door de Duitse bezetting van Nederland komt er gedurende
de Tweede Wereldoorlog geen nieuwe editie uit van de Bos-
atlas. Eibergen is als enige overgebleven auteur verantwoorde-
lijk voor de edities van 1939 en 1947, die het effect van dit
rampzalige intermezzo op de Balkanstaten moeten tonen.
In de atlas van 1939 verändert de kaart van Zuidoost-Europa
zowel van schaal (een verkleining van 1:3.700.000 naar
1:4.500.000) als van orientatie (van liggend naar staand); de
titel wordt overeenkomstig de nieuwe inhoud gewijzigd in
'Donaulanden en Balkan-Schiereiland'. Wat betreft de aard-
rijkskundige namen lijken we in deze 36c editie terug te keren
naar een ver verleden: misschien in een poging om de verloren
gegane systematiek te herstellen, wordt afstand genomen van
de door P.R. Bos zelf al ingezette trend om exoniemen en
transcripties te vervangen door endoniemen (local namesen
internationaal geaeeepteerde transliteraties. Alle namen behal-
ve de Griekse worden geraakt, ongeacht of de betrokken talen
Osijek
Szeged J .Arad
Soebotica Sibioe Focsjam
\s Timisjoara Brasjov
ROEMENIE
'Banjaloeka
(Beograd)
JOEGOSLAVIE
Sarajewo
Kroesjewats, Roesse
Mostar
Nowibazar
HONGAR IJE
RUSLAND
klsmai
Ploesjti
Craiova Boekares'. Tsjei
Gioergioe
./^Adrianopel
/(Edime) fstanboel
(Konstant!
Atex^ndropol '>Ene:
Plewen Swisjtow
N'SJ Sjoemen* "Warna
Prisjtina 7 Sofia ßOELGARUE
08 'Koro? - ^Kvustendil Kazanlik Jamb°'
Skocföa* j N Philippopel
'Skoetan) 1 Skopje Veles^\ (Plowdiw)
Durazzo,W, (USkuW
(Doereai)/ 0chrft)a .-'Seres. Kava||
ALBANIE 1 /vÄ
«Vfone r Salon!®" c .aEL».
X r~ (Thessalonikii(mbros-ca (Geliboeto'e) Boersa'
Metsovon
t8m"oi TURKIJE
j^los
GRIEKENtAND -ßergama
<^CWboea v' (Pergamum)
"'"k Mres0lon9ion »Chalkis Ch?af
W ^nrerro T -
Patras Z3 Andros Samos
Korinthe o SaJjmis Tinos ?C~
1 OS) Vi <- xD
Keosr C~ Mykono$ c Ißodroem
Corfu
(Kerkyra)
■i
Leukas
Ithakj
Kephallentel
Zante'
(Zakynthoä)
Trioolis MyKonos öc
nhnos c fsnß QNhxos V
Pylosy '-Sparta
Siphnos
lalicaenassus)
Kythera
Kos/?
Santorino Tilos ^Rhodos
(Thera) Rhodos
Antikythera nJ Kanea Herakleon A
«TKandia) p\ Karpathos
- Kreta Kasos
(kartdial
Figuur 6. De Balkan
in i94y.
gebruik maken van een Cyrillisch of van
een Latijns alfabet: Kragujevac (Kroati
sche spelling) wordt weer Kragoejewats,
Russe (Bulgaars) Roestsjoek. De poging
om te komen tot een nieuwe systematiek
is, afgezien van de gekozen richting
(waar men voor of tegen kan zijn), lo-
venswaardig; de uitwerking blijkt echter,
wegens gebrek aan achtergrondkennis
en/of goede bronnen, te falen. Wel
wordt voor het eerst een duidelijke rela-
tie gelegd tussen de staatkundige gren
zen en de gekozen taal.
In Griekenland zijn de namen Grieks,
00k in West-Thracie: Dede Agatsj wordt
Alexandropol, waarmee overigens wordt
afgeweken van de algemeen gehanteerde
Katarevoussa-transliteratie, die zou leiden
tot Aleksandroupolis. In Turkije hebben
alle objecten minstens een Turkse naam,
maar 00k hier is deze afwisselend primair
(Tekirdag boven Rodosto) en secundair
(Geliboeloe onder Gallipoli). Hetzelfde
geldt voor Albanie en Joegoslavie. De
Griekse namen van de nog steeds tot Ita
lie behorende eilanden zijn op enkele
uitzonderingen na vervangen door Itali-
aanse.
Na de beeindiging van de Tweede
Wereldoorlog worden de grenzen van
1938 grotendeels hersteld. Van de over
gebleven Italiaanse bezittingen in de Bal
kanlanden, worden Istrie, Fiume, Zara
en Lagosta in 1947 afgestaan aan Joego
slavie, Sazan aan Albanie, en Rhodos en
de Dodekanesos aan Griekenland. De
zuidelijke Dobroedsja blijft Bulgaars.
Bulgarije, raakt in de zieh spoedig mani
festerende Koude Oorlog in de Russische
invloedssfeer, Joegoslavie en Albanie wor
den ongebonden communistische staten.
Griekenland vindt aansluiting bij het
westen, en wordt, evenals aartsvijand
Turkije, lid van de navo.
De eerste na-oorlogse editie, de 37c druk,
toont in 1947 een enigszins verbeterde
systematiek. Dit wordt echter vooral ver-
oorzaakt doordat de meeste Duitse na
men verdwenen zijn uit Joegoslavie. In
Turkije behouden de eilanden Imbros en
Tenedos hun Griekse namen, terwijl ei
ders Griekse benamingen als primaire
(Smyrna) of secundaire naam (Magnesia)
worden gehandhaafd. Joegoslavie, Alba
nie en Griekenland laten nog steeds een
vermenging zien van Italiaanse namen en
endoniemen. De verbetering zet zieh
voort in de 39c druk (1955), de laatste van
de hand van Eibergen, waarin in Grie
kenland en Albanie systematische veran-
deringen worden doorgevoerd die juist
wel weer in de richting van de local na
mes gaan.
