VAN DE REDACTIE
125 jaar Bosatlas
Prof Ormeling sr., van 1955-1977 redacteur van de Bosadas,
heeft zelf de eerste voorstellen gedaan Over de inhoud van dit
speciale Bosatlas-nummer, en hij had er 00k een aantal bijdra-
gen voor willen schrijven. Hij heeft de voltooiing van dit
nummer helaas niet meer kunnen meemaken; we dragen het
hierbij op aan zijn nagedachtenis.
We beginnen dit nummer met een kort artikel, de laatste van
een vijftigtal bijdragen in het KT van zijn hand, Over een zoek-
tocht naar de herkomst van het Leitmotifwan de 125-jarige Bos
atlas, Alexander von Humboldt's 'nur leer scheinende Karten
prägen sich dem Gedächtnis ein'.
Daarna kijken we naar de toekomst, en we beginnen die met
Een schoolatlas voor de 2ie eeuw waarin Ferjan Ormeling op ba-
sis van de nieuwe mogelijkheden van de elektronische media
(functieverdeling tussen papieren atlas, cd-atlas en webatlas;
nieuwe functionaliteit waarbij men toegang krijgt tot de be
standen achter de kaarten, en de atlas als informatiesysteem,
met Zuid-Spanje als voorbeeld) de mogelijke invulling van de
atlas over 20 jaar beschrijft.
Adri Donker werkt de overgang van Schoolatlas tot geografisch
informatiesysteem verder uit, met kostelijke graphics, en geeft
de uitgangspunten aan die de ontwikkelaars van het concept
van de 52e druk aanhielden: de verhouding overzichtskaarten -
thematische kaarten, de verhouding Nederland - Rest van de
Wereld, de organisatie van de informatie-ontsluiting, de keuze
van de onderwerpen, de ruimtelijke structuren en verande-
ringsprocessen en het didactisch arrangement ervan.
In De Grote Bosatlaseen multimediaal conceptgaan Johan Rus
schen en Jan Beute in op de technologische en didactische
drijfveren en het technisch ontwerp van de modules. Er is voor
het eerst sprake van een multimedia-concept, waarbij de diver
se componenten van de atlas (papieren versie, cd en Website)
elk op hun eigen wijze een zinvolle bijdrage leveren aan het to
tale atlasconcept. Het artikel bevat 00k een uitgebreide hand-
leiding bij het gebruik van de cd, die bovendien als bijlage aan
dit nummer is toegevoegd.
Rob van der Vaart en Joop van der Schee breken in hun bij
drage Overzichtskaarten in de Bosatlas en het aardrijkskundeon-
derwijs een lans voor een intensiever gebruik van de geogra-
fische overzichtskaarten in de atlas. Op het ogenblik worden
bijna alleen maar de thematische kaarten in het onderwijs ge-
bruikt, en de mogelijke bijdrage van de overzichtskaarten in
het structureren van de aardrijkskundige kennis en het waar-
nemen van verbanden wordt uit het 00g verloren.
Tjeerd Tichelaar behandelt in zijn bijdrage De actualiteit en
aardrijkskundige namen in de Bosatlas, de Balkan van 18/7-2002,
de verandering in de weergave van aardrijkskundige namen in
2002-XXV111-4
dit gebied, een thema dat Ormeling sr. wel zeer ter harte ging.
Naast de algemene trends (vermindering van het aandeel exo-
niemen ten gunste van de endoniemen) gaat hij in op de speci-
fieke bijdrage van de atlasredacteuren (P.R. Bos, Niermeyer,
Kwast, Eibergen, Ormeling sr. en het huidige redactiecollec-
tief) en de keuzes die ze maakten, al of niet bei'nvloed door de
reacties van de leraren dan wel de resoluties van de Verenigde
Naties. De keuze van een specifiek gebied om die veranderin-
gen duidelijk weer te geven, de Balkan, is een goede vondst.
Mathie Hoenjet geeft: in zijn Actualiseren en bijhouden van the
matische kaarten in de Bosatlas aan hoe de statistische gegevens
die voor het updaten van de thematische kaarten gebruikt wor
den, verwerkt worden en automatisch geanalyseerd om uit te
vinden waar gebieden van klasse moeten veranderen. Het ver-
nieuwen van de bestanden van de Basisstatistiek Staat daarbij
centraal.
Leen de Temmerman en Philippe de Maeyer geven in hun
Historische schets en vergelijking van de schoolatlassen in Viaande
ren na een karakteristiek van het Belgische onderwijs, de ont-
wikkeling van de schoolatlassen, de versnippering door
verfransing en schoolstrijd en de huidige concentratie van het
aanbod. Ook in Viaanderen blijken de atlassen van Wolters-
Noordhoff (of Wolters-Plantyn) een belangrijke positie in het
onderwijs in te nemen.
Lowie Brink en Lucy Holl geven tot slot een uitgebreide in-
ventarisatie van de aardrijkskundige schoolwandkaarten van de
uitgeverijen Noordhoff en Wolters. Kaarten die een duidelijk
Stempel hebben gedrukt op het aardrijkskundeonderwijs in
Nederland.
Voor het eerst in 20 jaar zijn de Engelse summaries niet meer
van de hand van Allan Brown. U vindt in dit nummer een
In Memoriam van deze diep betreurde hartelijke en kundige
collega, op wie we al die tijd als redactie een beroep konden
doen. Het vervaardigen van de Engelstalige summaries is nu
overgenomen door Edward MacGillavry.
De redactie is door Wolters-Noordhoff Atlasprodukties in de
gelegenheid gesteld alle illustraties in dit nummer in kleur te
drukken, waarvoor zij hier haar erkentelijkheid wil betuigen.
Om weer tot het begin terug te komen, dit nummer bevat ook
een overzicht van de artikelen van prof. Ormeling sr., dat de
in 1982 en 1992 in het KT geplaatste bibliografie van publicaties
van zijn hand tot op heden aanvult. Op de Website van het
Kartografisch Tijdschrift worden de drie lijsten in elkaar gescho-
ven, en vindt u een volledig overzicht van zijn bijdragen aan
de kartografie. De Website van het KT heeft trouwens een ge-
heel vernieuwde opzet, verzorgd door Rob Hootsmans, en ook
de voor het vorige nummer aangekondigde 'virtuele bijlage'
met de oefeningen van de Enschedese studiedagen webkarto-
grafie treft u daarop aan.
