igu
r H
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2002-XXVIII-4
kaarten van Belgie, als men de atlas omdraait, treft men 35
wereldkaarten aan. Het deel Belgie omvat een overzichtskaart
van Belgie en 9 kaarten van de provincies, met een vermelding
van enkele belangrijke statistische gegevens (oppervlakte, be-
volkingsaantal enz).
Vanaf het laatste decennium van de i8e eeuw tot ongeveer de
helft van de 19c eeuw zijn waarschijnlijk weinig schoolatlassen
uitgegeven. Althans niet voor gebruik in Viaanderen. De reden
hiervoor zou men voor een deel kunnen zoeken in de vrij on-
stabiele politieke periode waarin het huidige Belgie zieh toen
bevond. Er worden wel algemene atlassen uitgegeven. Een
voorbeeld is de L 'Atlas Classique et Universel de Geographie
moderne van Delamarche en Balbi, uitgegeven door l'Etablisse-
ment Geographique de Ph. Vander Maelen (Brüssel, 1845). Hij
bestaat uit 20 kaarten die eenzijdig gedrukt zijn op dubbele
bladzijden. Voor de weergave van het relief werden helling-
schrapjes gebruikt. De kaarten zijn handmatig ingekleurd, met
waterverf of plakkaatverf. Op elke kaart zijn de vlaggen gete-
kend van de voorgestelde landen; deze werden 00k ingekleurd.
Zelfs de wapenschilden van de regio's van sommige landen
werden ingekleurd, dit is onder andere het geval voor de Belgi
sche en Nederlandse provincies (figuur 5). Bij de kaart van Afri
ka valt het onbekende binnenland op: de kusten zijn dichtbe-
zaaid met toponiemen, terwijl het binnenland een grote witte
vlek blijft.
De didactische benadering van 'vragen
en antwoorden' die in de eerste i8e
eeuwse schoolatlasjes werd gebruikt,
vindt men 00k terug in het midden van
de i9e eeuw in onder meer de Nouvel
Atlas Geographique de la Belgique en 15
legons (figuur 6 en 7).
Het is eigenlijk pas vanaf 1850 dat de
schoolatlas zijn 'echte' intrede doet. Het
is 00k rond die periode dat het woordje
'school' (of voor de Franstalige atlassen
l'enseignement, l'education, ecole enz.)
opduikt in de titels van de atlassen. Dat
is heel wat later dan in Duitsland en
Engeland. Vanaf die periode tot op he-
den werden er op geregelde basis nieuwe
schoolatlassen uitgegeven en bestaande
geactualiseerd en bijgewerkt. Zelfs gedu-
rende de twee wereldoorlogen werd deze
continuiteit niet onderbroken, uiteraard
wel enigszins afgeremd.
Rond 1855 verscheen de Belgische school
atlas Petit Atlas theorique et pratique de
la Belgique contenant en 24 planches la
Üver-Yssel
lulhtmlc .H'r Curhh-e lloll.imk- Sf'
/d&iMk*
Ilmtalni S* DreitÜi
■W-i tJt
H3V-
Gvonmg-ttr Lim b«ur\j limiiibourn
lir/p /Ze* tifhrmrr
um Pr/tufr-
Hm Mar»
riix-cht
llnyfnt
JCMAMlYt. yy
Figuur 7. Detailkaan
'Pays-Bas'uit 'l'Atlas
Classique et Universel
de Geographie
moderne' van
Delamarche en Balbi.
Bron: [Delamarche et
Balbi, 184s].
70
