fl>)
W
7h/l\
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2003-XXIX-I
1
(d)
l
T" Bed
Echo Trace
(Exaggerated for clarity
traagheidsnavigatiesystemen en satnav. Geen van alle was erg
nauwkeurig.
De plaatsbepaling is pas echt nauwkeurig geworden met de
komst van het Global Positioning System (gps); momenteel is
waar 00k ter wereld een precisie mogelijk van circa 20 meter.
In die zin is plaatsbepaling nu geen probleem meer. Maar,
concluderend kan gesteld worden dat plaatsbepaling op de
oceanen het grootste deel van de 2oe eeuw zeer te wensen
overliet.
Bij het doen van oceaan lodingswerk (met een echolood),
waarbij meestal rechte lijnen gevaren worden, was het over het
algemeen gebruikelijk om eenmaal per uur een positie vast te
leggen. De achtereenvolgende posities werden geplot, en zo
nodig later gecorrigeerd aan de hand van verbeterde astrono
mische bestekken. Bij iedere koers- en of vaartverandering
diende 00k de positie bepaald te worden, om een nauwkeurige
representatie van de reis te kunnen maken.
Ten behoeve van gebco werd de gevaren 'track' zo nauwkeu
rig mogelijk geplot, in inkt, op standaard plotting sheets (in
Mercatorprojectie) op schaal 1:1.000.000. Alle posities dienen
nadrukkelijk van datum en tijd te zijn om later de dieptecijfers
hieraan te kunnen koppelen.
Met de komst van Computers en gps bestaat thans de moge-
lijkheid van continu registratie van positie. Uiteraard gaat dan
00k het plotten op geavanceerdere wijze.
Figuur 2.
t.g.v. bundelbreedte
echolood.
Overgenomen uit NP
134 met toestemming
van de Controller of
Her Majesty 's
Stationary Office en
het UK Hydrographie
Office
www.ukho.gov. uk).
Dieptemeting
Nadat tot de jaren twintig van de twin-
tigste eeuw diepzee-metingen verricht
moesten worden met een draadloding,
was de ontwikkeling van het echolood
bijna een zegen! De ontwikkeling van
echoloden heeft daarna niet meer stilge-
staan. Door optimalisering van de ge-
bruikte golflengtes nam de nauwkeurig-
heid van dieptemeting toe. Door betere
bundeling van de zendpuls werd de echo
duidelijker. En door de ontwikkeling
van registratie-apparatuur werd het mo
gelijk de echo niet alleen te hören, maar
00k als een bodemprofiel te registreren.
Toen pas bleek dat 00k het meten met
geluid z'n bezwaren heeft. Waar een
draadloding zieh beperkt tot de diepte
op dat ene plekje, worden door een ge-
luidsbundel echo's van diverse punten
opgewekt. De echo die het eerst binnen-
komt wordt geregistreerd als de minste
diepte onder het schip. Maar bij een
grillige of hellende bodem kan die echo
van een heel andere richting komen,
waardoor een onjuiste diepte voor de be
treffende positie wordt geregistreerd (fi
guur 2).
Het duurde tot de jaren zestig voordat er
gesproken kon worden van een pdr
Precision Depth Recorder - zoals het
apparaat toen heette (deze registreerde
doordat elektrische echo-pulsjes het nat-
te jodiumpapier bruin kleurden).
Van essentieel belang is op een echolood
registratie altijd markeringen aan te
brengen voorzien van datum en tijd (om
ze later te kunnen koppelen aan het se-
paraat vervaardigde 'trackplot'). Ook het
zorgvuldig registreren in welk dieptebe-
reik (fase) het toestel registreert is van
groot belang, aangezien er anders syste
matische fouten van wel 600 tot 1000 m
of zelfs meer gemaakt worden.
Met de komst van Computers werd digi
tale registratie van de bodemecho's mo-
Figuur 3. Lastig te
interpreteren
bodembeeld.
-5boo
C.« lMijU
IÖ52- TV
—3300
12
