16
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
Ontwikkeling GEBCO-kaart
Uit de wereldwijd verzamelde dieptegegevens werden met vrij
grote tussenpozen tot vijf maal toe kleinschalige, werelddek-
kende, gekleurde bathymetrische kaarten vervaardigd. (Zie
tekstkader Geschiedenis van de GEBCO-kaart.)
Thans, in 2002, Staat vooral de 5e editie en de daarop geba-
seerde gebco Digital Atlas (gda) in de belangstelling. De
compilatie hiervan werd wereldwijd door een zeer uitgebreide
wetenschappelijke staf voorbereid (op basis van de 655 Ocean
Plotting Sheets), warbij de Canadese Hydrografische Dienst de
uiteindelijke kartografische productie voor z'n rekening nam.
Digitaal
Na de succesvolle vijfde editie werd in 1983 door de gecombi-
neerde ioc/lHO-stuurgroep voor gebco besloten dat deze edi
tie gedigitaliseerd moest worden. Dit werd grotendeels uitge-
voerd door Franse en Britse oceanografische instituten en kost-
te uiteindelijk bijna 10 jaar.
De Digitale gebco Atlas (dga) zou in de toekomst de basis
vormen voor eventuele gedrukte kaarten. Het bijhouden zou
dan als een continu proces kunnen plaats vinden in de dga. In
1994 werd de eerste gebco Digital Atlas (dga) uitgebracht op
cd-rom. Deze bevatte toen niets meer of minder dan de digita
le versie van de vijfde editie, in vectorvorm. Tevens kon de In
ternational Chart of the Meditterranean (ibcm) getoond wor
den, terwijl 00k een overzicht op te roepen was van alle
'tracks' inmiddels opgeslagen in de dcdb (niet de dieptecijfers
daarvan).
In 1997 werd al een nieuwe versie van de gda uitgebracht (fi
guur 5). Deze bevat grotendeels nog dezelfde gegevens maar is
op een aantal punten vernieuwd. Zo werd het kaartblad 5.12
(Zuid-Indische Oceaan Antarctica) in geactualiseerde vorm
als blad 97.1 opgenomen, waarbij een verbeterde generalisatie-
techniek werd toegepast. Tevens werd een nieuw gedeelte
Weddell Zee toegevoegd (blad 97.2) en werden vele nieuwe
gegevens toegevoegd (blad 97.3) in het zeegebied rondom het
Verenigd Koninkrijk tot aan Groenland.
Kijkend naar het gebco kaartbeeld
Hoewel de GEBCO-kaarten absoluut niet bestemd zijn voor na
vigatie, valt het op dat de edities 1 tot en met 4 Sterke gelijke-
nis vertonen met zeekaarten. Diepten werden aangegeven door
dieptecijfers. En vanwege de toen nog relatief geringe informa-
tie werd het geheel voorzien van gladjes verlopende, gei'nterpo-
leerde dieptelijnen (zie figuur 8).
Bij de 5e editie komen daarentegen geen dieptecijfers meer
voor, maar zijn op de achtergrond, in grijs de verwerkte
scheeps'tracks' en daarnaast de begrenzingen van enkele, syste
matische opnemingen ingetekend. Bij deze editie wordt het
kaartbeeld geheel weergegeven door dieptelijnen en een be-
perkt aantal dieptetinten.
Het GEBCO-dieptelijnenbeeld moet aan hoge wetenschappelij
ke eisen voldoen, om de kaart voor geologen de nodige reali-
teitswaarde te geven (in tegenstelling tot zeekaarten, die vnl.
een veilige navigatie moeten bewerkstelligen).
Kijken we naar figuur 6 met een afbeelding van de Mid-Atlan-
tische Rüg (blad 5.08), dan lijkt er al heel wat bekend te zijn
van de oceaanbodem. De schaal is echter klein. Echt details,
zoals we op het land gewend zijn, kennen we maar mondjes-
maat.
Figuur 7 toont een fragment van de meest recente GEBCO-kaart
5.11, Zuidwest Stille Oceaan {Atlas van de Oceanen p. 183).
2003-xxix-i
Figuur 6. Fragment
MidAtlantische Rüg,
GEBCO, se editie.
Figuur 7. Fragment
Stille Oceaan,
GEBCO, $e editie.
Daarop zijn tussen de diverse lodingssla-
gen nog 'gaten' te zien van soms wel
tientallen tot honderden mijlen. Het valt
dan 00k op, dat alle oneffenheden alleen
precies op de lodingsslagen lijken voor te
komen. Er bestaat nog een grote mate
van onzekerheid in zulke gebieden. En
het door middel van dieptelijnen verbin
den van zulke oneffenheden over zulke
afstanden zou puur fantasie zijn. De
fraai getekende panoramakaarten van
Heinrich C. Berann berusten dan 00k
absoluut niet op feitelijke meetgegevens,
maar voor een groot deel op door weten
schappelijke theorieen ondersteund gis-
werk, onder het motto: 'Als je het niet
gelooft, ga je maar kijken'.
Hoewel er dus nog zeer veel onbekend
is, is het daarentegen 00k zeer verrassend
hoe de kennis over de oceaanbodem
mede dankzij het GEBCO-werk - is toege-
nomen in de afgelopen eeuw. Neem het
222km
222km
