Client
Server
74
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2003-XXIX-I
Java-applet
Webbrowser
Internet
Internet Server
WebGIS
Scripts
Insteekmodule
Administratiemodule
Redactiemodule
Database
Figuur 2. Overzicht
van een typisch web-
GlS-systeem.
steekmodule om vectoren te kunnen weergeven in een web
browser. Het nadeel hiervan is dat deze insteekmodules niet
altijd voor alle webbrowsers verkrijgbaar zijn en dat ze boven-
dien apart van het internet moeten worden gehaald en gei'n-
stalleerd. Dit vergt, zeker over een modern, veel tijd en de
meeste internetsurfers zijn hiertoe niet altijd bereid. Boven-
dien vereist ieder webcis-pakket een eigen insteekmodule.
Eenmaal ge'installeerd gaat er echter een nieuwe wereld open:
de mate van interactiviteit met de kaartelementen is ongekend.
Een 'client' is niet altijd een eindgebruiker. Ook een compu-
terprogramma kan in opdracht van een eindgebruiker een 'Ser
ver' bevragen. Voor dit type communicatie is eXtensible
Markup Language (xml) een uitermate geschikte oplossing.
Het computerprogramma krijgt ook het antwoord terug in
xml en vertaalt dit vervolgens naar het scherm van de eindge
bruiker.
De Server voert verschillende taken uit. De belangrijkste taak
voor de Server is om te communiceren met de browser. De
internet-server Software draagt hier zorg voor. Bekende pro-
ducten zijn Microsoft Internet Information Server, Netscape
Enterprise Server, en Apache. Naast de kaart biedt een
webGis-applicatie extra functionaliteit doordat gebruikers de
bevragingen kunnen aanpassen door middel van gegevens die
zij invoeren in een formulier dat wordt verzonden door de
browser. Scripts op de Server zetten de bevragingen van de
client vervolgens om naar geografische bevragingen. Voorbeel-
den van zulke server-scripts zijn Active Server Pages (asp), Java
Server Pages (jsp) en php. De webcis-software biedt tenslotte
de functionaliteit om de geografische bevragingen te beant-
woorden. Hierbij is het vaak noodzakelijk om gegevens uit een
database te bevragen. Daarom is het belangrijk dat de webas-
software een uitwisseling tot stand kan brengen met een
(ruimtelijke) database. Door middel van een administratiemo
dule binnen een webcis-pakket kan de kartograaf de uitwisse
ling met de internetserver en de database specificeren. Een re
dactiemodule biedt de mogelijkheid om een kartografisch
weergavemodel in te voeren en de toegankelijkheid van de
kaartlagen voor verschillende gebruikersgroepen te bepalen.
Opzetten van een 'benchmark'
ledere organisatie onderneemt de opzet van een webcis-sys-
teem binnen een unieke context. Bovendien is de doelstellin'g
en functionaliteit voor ieder webcis-systeem verschillend. Om
de juiste keuze voor een bepaald webcis-pakket te maken, is
het belangrijk om een goede afweging te maken tussen de
voor- en nadelen van de verschillende
pakketten. Een dergelijke analyse van
verschillende softwarepakketten wordt
in de informatica een 'benchmark' ge-
noemd. Deze term is echter ontleend
aan de landmeetkunde, waar de Engelse
term 'benchmark' refereert naar een
markeringspunt waarvan de hoogte en
situatie bekend is, opdat de hoogtelig-
ging van andere punten bepaald kan
worden. In overdrachtelijke zin is een
'benchmark' het 'ideale' webcis-pakket
waarmee andere webcis-paketten verge-
leken kunnen worden.
De eerste stap in het opzetten van een
benchmark is om een beschrijving van
het ideale webGis-pakket op te stellen.
Een goede leidraad bij deze beschrijving
biedt het volgende overzicht:
functionaliteit en kwaliteit;
architectuur en prestatie;
implementatie en onderhoud;
commerciele aspecten;
innovatie.
Functionaliteit en kwaliteit
Door de doeleinden waarvoor een web-
Gis-systeem gebruikt gaat worden en de
wensen van de gebruikers te inventarise-
ren, ontstaat een beschrijving van de
functionaliteit van een webcis-pakket.
Welke vragen kan een typische gebrui-
ker stellen en welke antwoorden worden
door het webcis-pakket gegeven en in
welke vorm? Deze inventarisatie kan on-
der andere worden gerealiseerd met be-
hulp van een gebruikersonderzoek.
Hierin worden (toekomstige) gebruikers
gevraagd naar hun verwachtingen met
betrekking tot de functionaliteit. De af-
studeerscriptie De weg naar de ideale rou-
teplanner op cd-rom en Internet [Poppe,
2001] is een goed voorbeeld van een der
gelijke inventarisatie.
Architectuur en prestatie
Uit de beschrijving van de functionali
teit en de kwaliteit kan inzicht verkregen
worden in het profiel van de eindgebrui-
kers en in de mate van interactiviteit die
zij verwachten van de kaart. Het ideale
webds-pakket genereert kaarten die
gei'nterpreteerd kunnen worden op de
besturingssystemen en in de browsers
van de eindgebruikers. Bovendien wordt
de rekencapaciteit op de optimale ma-
nier verdeeld tussen de de 'server' en de
'client'. In het geval van veel interactivi
teit is het bijvoorbeeld raadzaam om
deze rekencapaciteit zoveel mogelijk
naar de browser met: insteekmodule te
verplaatsen. Hierdoor wordt het netwerk
en de 'server' ontlast, zodat de prestatie
