Spatialisaties
Niet ruimtelijke informatie in kaart gebracht
Ch. de Jongh
ARTIKEL
2003-XXIX-2
visualisatie, infographics, onderzoek
visualisation, infographics, research
visualisacion, infographique, recherche
TREFWOORDEN
KEYWORDS
MOTS-CL^S
Het tijdperk waarin we leven wordt niet voor niets wel eens
het informatietijdperk genoemd. De hoeveelheid informatie
die jaarlijks wereldwijd wordt gegenereerd groeit exponen-
tieel en 00k de hoeveelheid openbaar toegankelijke en mak-
kelijk bereikbare (digitale) informatie is, vooral door de op-
komst van het internet, het afgelopen decennium enorm
gegroeid. Om verschillende redenen is het wenselijk of zelfs
noodzakelijk om een beter overzicht te krijgen over en in-
zicht in de structuur van die grote hoeveelheden informatie.
Spatialisaties zijn hiervoor uitermate geschikt.1'
Wat zijn spatialisaties?
Een spatialisatie is kortweg te definieren als een ruimtelijke re-
presentatie van niet-ruimtelijke informatie. Het woord 'spatia
lisatie' is een vertaling van het Engelse woord 'spatialization'.
Aangezien het een relatief nieuw begrip is, is het niet in Engelse
(of Nederlandse) woordenboeken terug te vinden. Het wordt
echter wel gebruikt door verschillende auteurs die over dit on-
derwerp schrijven (zie bijvoorbeeld [Dodge Kitchin, 2001;
Fabrikant, 2000]). Andere Engelse termen die gebruikt wor
den om hetzelfde concept te omschrijven zijn onder andere
'information Space', Information map' of 'document Space'. Hier
wordt echter de term spatialisatie aangehouden.
Figuur 1 is een voorbeeld van een spatialisatie. In deze figuur
zijn online nieuwsberichten op zo'n manier ruimtelijk gerang-
schikt dat ze een spatialisatie vormen. Dit wordt gedaan door,
vanuit de tekstuele inhoud van de nieuwsberichten zelf, te be
palen hoeveel verschillende artikelen op elkaar lijken. Op
grond hiervan wordt de positie van elk artikel in een concep-
tuele tweedimensionale ruimte bepaald2'. Elk afzonderlijk arti
kel wordt vervolgens als een punt in deze ruimte weergegeven.
De nieuwsberichten met veel overeenkomsten, bijvoorbeeld
omdat ze veel dezelfde sleutelwoorden hebben, worden op de
spatialisatie automatisch dicht bij elkaar geplaatst. Dit zorgt
ervoor dat op de spatialisatie de structuur van de informatie
snel visueel duidelijk wordt. In figuur 1 is zo te zien dat er Clus
ters ontstaan van artikelen die te maken hebben met Irak, Ts-
jetsjenie en Kroatie.
Veel informatie kan in principe gespatialiseerd worden. Spatia-
Charles de Jongh is
werkzaam bij Caris als
nautisch kartograaf.
Ina Boudier-
Bakkerlaan 149,
3582 XZ Utrecht,
[t] 030-2518060,
[e] CharlesdeJongh78@
hotmail.com.
lisaties zouden bijvoorbeeld gebruikt
kunnen worden om meer inzicht te krij
gen in de structuur van het internet, de
relaties binnen een sociaal netwerk, de
opbouw van een bibliotheekcollectie, de
koersen op de aandelenmarkt, of, zoals
in bovenstaande figuur, de onderlinge
verhoudingen van online nieuwsberich
ten3'.
Spatialisaties zijn vooral geschikt voor
het geven van een globaal visueel over
zicht van grote hoeveelheden data, waar-
van de structuur van tevoren niet duide
lijk is. Als zodanig kunnen spatialisaties
bijvoorbeeld goed gebruikt worden als
gereedschap voor data mining het ex-
traheren van voorheen onbekende infor
matie uit vaak grote hoeveelheden data).
Spatialisaties kunnen dan 00k worden
gezien als een vorm van meta-informa-
tie: spatialisaties geven immers informa
tie over informatie. Deze vorm van
meta-informatie geeft echter niet alleen
informatie over de inhoud van bepaalde
informatie, maar geeft die inhoud 00k
visueel weer.
Het grote voordeel van het visualiseren
van informatie möge duidelijk zijn,
vooral voor kartografen. Wie kent im
mers niet het gezegde 'een plaatje zegt
meer dan duizend woorden'.
De visualisatie van informatie is name-
lijk een zeer efficiente manier voor de,
visueel ingestelde, menselijke hersenen
om de informatie te begrijpen en er ken-
nis en inzicht uit te halen. Door infor
matie te visualiseren is die informatie
makkelijker en sneller te bevatten dan
abstracte numerieke of tekstuele infor
matie. Sterker nog: 'een plaatje' zegt
vaak meer dan de informatie op zieh,
14
