38
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2003-XXIX-2
Lol@ - een op kaarten gebaseerd LBS voor een
UMTS-omgeving
Het Institut für Kartographie van de Technische Universität
in Wenen participeert in een onderzoekgroep (Forschungszen
trum Telekommunikation Wien) waar, naast andere projec-
ten, 00k UMTS-toepassingen worden ontwikkeld. Een gemeen-
schappelijk project van deze groep is de ontwikkeling van een
prototype van lbs voor een UMTS-omgeving. Het project
'Lol@' behelst een becommentarieerde rondleiding door het
eerste district van Wenen, bedoeld voor buitenlandse toeris-
ten. De gebruiker wordt längs een van tevoren vastgestelde
route gevoerd (of, na persoonlijke input längs een aantal van
de meest interessante plaatsen in het centrum van de stad),
waarbij de toerist multimedia (zowel audio als visuele) infor-
matie kan krijgen over de toeristenattracties via het internet-
portaal van deze applicatie. Het vereist een draadloze 'hand-
held' als input/output apparaat. Om in een UMTS-omgeving
een lbs te kunnen ontwikkelen moet het project voor vier as-
pecten een oplossing vinden: specificaties vaststellen van de
technische eisen van zowel de conceptuele als methodologische
ontwikkeling van het vaststellen van de positie en het aange-
ven van de route, de ontwikkeling van de applicatie en de im-
plementatie ervan [ftw, 2000]
De reikwijdte van de applicatie omvat de volgende hoofdpun-
ten:
Automatische positionering met GPS of andere methoden,
met inbegrip van door de gebruiker ondersteunde vaststel-
ling van locatie, is vereist.
De hele route is op kaarten op een aantal verschillende scha
len weergegeven.
Zogenaamde 'Infopoints' geven de belangrijkste stopplaatsen
längs de route aan. Op deze punten wordt multimedia-infor-
matie (audio/video/beelden/webcam) aangeboden aan de ge
bruiker om te browsen.
In het aangeven van de route van punt naar punt en naar het
beginpunt is voorzien; bovendien zijn door de gebruiker be-
paalde vragen om informatie voorzien. De belangrijkste kar-
tografische taken van het Lol@-project die Valien onder ver-
antwoordelijkheid van het Institut für Kartographie van de
Technische Universität in Wenen, omvatten zowel methodo
logische als technische aspecten. Bij de meeste daarvan moet er
rekening gehouden worden met de nauwe relaties met de spe-
cifieke kenmerken van draadloze informatieapparaten (Wire-
less Information Devices), de gebruikerssituatie van mobiele
apparaten en de algemene voorwaarden voor het dienstennet-
werk van telekartografie-toepassingen.
Voorbereiding van geodata- en visualisatieconcepten
De voorbereiding van de geodata omvat alle kartografische in
formatie nodig voor de basiskaarten, onafhankelijk van het feit
of het om raster- dan wel vectorformat gaat. Er is een keuze
gemaakt voor twee schalen, een overzichtskaart die de hele
route toont op de schaal 1:25.000 en een detailkaart op schaal
1:7.500 die alle toeristisch interessante punten toont en 00k
routing functionaliteit bevat. Door het kleine formaat, de läge
resolutie (120x320 pixels) en de beperkte kleurmogelijkheden
(256 kleuren) die gelden voor de Output apparaten, moeten
alle kaarten hier speciaal aan worden aangepast. Voor de over-
zichtskaarten is het bijvoorbeeld nodig geweest een verteke-
ning in de Y-richting te realiseren om het gebied te kunnen
zien. Silhouetten van de toeristisch meest interessante punten
zijn toegevoegd en 00k van de van tevoren vastgelegde route.
Alle detailkaarten zijn ontworpen om 'on the fly' gegenereerd
te worden, inclusief gebruikerafhankelijke weergave van infor-
matielagen (route, interessante punten) en een vereenvoudi-
ging van kaartelementen overeenkomstig het toeristische uit-
gangspunt van Lol@. Er is nog niet overwogen om (semi-)au-
tomatische beschriftings-algoritmes te implementeren vanwege
het feit dat dit 'on the fly' genereren van de kaarten moest
worden geoptimaliseerd in de tijd. Daarom zijn voor alle
kaartnamen vaste posities vastgesteld, bovendien is tot op ze-
kere hoogte het gebruik van interactieve functionaliteit zoals
'tool tips' ge'implementeerd.
Interessante punten, opvallende objecten ('landmarks') en an
dere topografische objecten zijn opnieuw gecategoriseerd en
voor de categorieen zijn nieuwe Symbolen bedacht. Ze worden
gekenmerkt door een eenvoudige uitvoering, bedoeld voor uit-
voerapparaten met een läge resolutie en door het feit dat ze zo-
veel mogelijk geen nadere toelichting behoeven.
De kaarten zelf worden vooraf voorbereid; ze bevatten alle
noodzakelijke informatie van de geselecteerde gebieden. De
informatie kan over verschillende lagen verdeeld worden; dat
hangt af van de capaciteit van het ontvangende apparaat om
tegelijkertijd een aantal lagen aan te kunnen. De technologie
van het gebruik van verschillende lagen weerhoudt de Server
ervan van tevoren alle mogelijke informatie naar de 'client' te
sturen dat zou nadelig zijn voor de snelheid van het ontvan
gende apparaat en veel van de 'streaming capacity' opeisen,
maar het zou tegelijkertijd het apparaat in Staat stellen de
weergegeven informatie te varieren, zonder te hoeven wachten
op een geheel ververste kaart, gegenereerd door de Server.
Op basis van de plaatsbepalings-kenmerken (op basis van door
GPS ondersteunde methodes of op het ontvangstapparaat geba-
seerde methodes zoals meting van de signaalsterkte) is het mo
gelijk om de onmiddellijke omgeving van de positie van de ge
bruiker uit het bestand van de voorbereide kaart te 'snijden' en
alleen informatie voor dat gebied naar de gebruiker te sturen.
Dat scheelt in de overdrachttijd voor de gegevens en in de ca
paciteit en biedt wat meer flexibiliteit in het vaststellen van de
positie op dat moment van de gebruiker. Het bemoeilijkt ech
ter een aantal andere aspecten, zoals de beschrifting. Het
maakt het bijvoorbeeld onmogelijk om al van tevoren straat-
namen op de kaart te plaatsen. De totale beschrifting kan pas
plaatsvinden nadat de kaartuitsnede die moet worden weerge
geven is vastgesteld, of kan alleen worden weergegeven als 'tool
tips' [Brunner, 2000; Ditz, 1997].
Voorbereiding en weergave van inhoudelijke multimediagegevens
Om kennis te verwerven over de toepasbaarheid van multime-
diakartografie in een UMTS-omgeving werd het gebruik van in
houdelijke multimediagegevens (multimedia content data) be-
schouwd als een essentieel element van het project. Omdat
Lol@ speciaal bestemd is als een toeristische applicatie, is een
toeristisch zeer interessant gebied, namelijk de binnenstad van
Wenen gekozen. Men kan dergelijke gebieden meestal karakte-
riseren door hun rijke assortiment aan toeristisch interessante
objecten. Dat vereist een gemakkelijke toegang tot alle mogelij
ke soorten informatie, inclusief multimedia weergavevormen.
In een eerste stap wordt een selectie gerealiseerd van de inte
ressante objecten (poi Points of Interest), afhankelijk van
hun nabijheid tot de van tevoren vastgestelde route waarbij
een indeling wordt gemaakt in hoofd- poi's, poi's en POi-re-
gio's (hoofd-poi's samen met omliggende poi's). De poi's heb-
ben verschillende kenmerken in termen van hun omvang en
aard; ze worden gebruikt als toegangssleutel om de multime-
