Kartografie van moeilijk toegankelijke
gebieden: Proefblad Kalima
BIJ DE BIJLAGE
Inleiding
2003-XXIX-2
L. Vansteenvoort, Ph. De Maeyer,J. Lavreau
topografische kartografie, kaartproductie, satellietbeeldkaart
topographic cartography, map production, satellite image map
cartographie topographique, production de cartes, spatiocarte
THEFWOORDEN
KEYWORDS
mots-clIs
L. Vansteenvoort en Ph. De Maeyer zijn beiden werkzaam H J. Lavreau is werkzaam
bij de Universiteit Gent, Vakgroep Geografie,
Krijgslaan 281, 9000 Gent,
[e] philippe.demaeyer@ugent.be,
[e] liesbeth.vansteenvoort ugent.be
bij het Koninklijk Museum
voor Midden Afrika,
Departement Geologie
en Mineralogie,
Leuvensesteenweg 13,
3080 Tervuren,
[e] jlavreau africa-
museum.be
Voor sommige ontwikkelingslanden is het moeilijk om over
gepast en actueel kaartmateriaal te beschikken. De beschikbare
kaarten zijn onnauwkeurig en grotendeels verouderd. Dit
komt door een gebrek aan middelen om geactualiseerde kaar
ten te realiseren omdat de gebieden economisch weinig aan-
trekkelijk zijn of omdat door politieke omstandigheden of als
gevolg van grote natuurrampen de gebieden moeilijk toegan-
kelijk zijn.
Voor de planning en coördinatie van humanitaire werkzaam-
heden of interventies is betrouwbaar kaartmateriaal op een ge-
paste schaal van het werkgebied onontbeerlijk. Deze basiskar-
tografie moet voorzien in minimale planimetrische gegevens
over wegen, rivieren, grenzen, dorpen, landingsbanen enzo-
voort, aangevuld door een actuele toponymie.
De aanmaak van actuele kaarten voor moeilijk toegankelijke
gebieden kan in vele gevallen niet gebeuren door middel van
een conventionele topografische of fotogrammetrische karte
ring. Hierdoor ontstaat de noodzaak om een specifieke verwer-
kingsmethodiek te ontwikkelen die rekening houdt met deze
beperkende factor.
Kaarten voor Kivu
De Kivu-streek in het oosten van de Democratische Republiek
Kongo is een typevoorbeeld van een regio waarvoor geen re-
cente gebiedsdekkende kartografie beschikbaar is. De meest re-
cente kaarten dateren van de periode vöör i960 en moeten qua
nauwkeurigheid met een stevig korreltje zout worden geno-
men. Omwille van de Sterke bevolkingsdynamiek en de gevol-
gen van de politieke evenementen op bodemgebruik en mi-
lieu, zijn deze kaarten dringend aan vernieuwing toe. Door de
politieke instabiliteit van de regio is het echter uitgesloten ter-
reinwerk uit te voeren.
In het kader van het TELSAT-programma van de Belgische Fe
derale Diensten voor Wetenschappelijke, Technische en Cul-
turele Aangelegenheden werd een pilotproject bij het Konink
lijk Museum voor Midden Afrika (Tervuren) en de Vakgroep
Geografie van de Universiteit Gent gefinancierd. Een van de
doelstellingen was een methodologie uit te werken voor nood-
kartografie in moeilijk toegankelijke gebieden. Satellietbeelden
vormen de basis van deze kartografie omdat deze de enige mo-
gelijkheid bieden om op een snelle en eenvoudige manier over
recente gebiedsdekkende informatie te beschikken.
Dit pilotproject omvat een studiegebied van 9 vierkante gra-
den (26°E - 29°E, TS - 4°S) waarvoor een geografische data-
bank in een GIS-omgeving is opgemaakt. Naast de digitale
data is 00k een kartografische Output voorzien.
Het gebruik van satellietbeelden (Landsat etm+) als geome
trisch referentiekader maakt het noodzakelijk om over een set
van grondcontrolepunten (gcp) te beschikken voor de georefe-
rentie van het beeld. Bij voorkeur wordt daarbij 00k een Digi-
taal Hoogte Model (dhm) gebruikt om de radiale reliefver-
plaatsingen weg te werken. In het studiegebied komen immers
niet verwaarloosbare hoogteverschillen (tot 1300 m) voor.
Een inventarisatie van de planimetrische, aitimetrische en geo-
detische punten beschikbaar voor de zone bevestigde het ver-
42
