COV1PÖSITION of THE P.B.N.A.
CORRESPONDENCE COÜRSE in
CARTOSRAPHY
l*weekXllBAR V gAssR
12* week.
33ri week
9 lessons)
5Sriweek
ar'week
31* weck
39* weck
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-3
De jonge vereniging, of Kartografische
Sectie van het Koninklijk Nederlandsch
Aardrijkskundig Genootschap zoals ze
tot 1975 officieel heette, begon al snel
aan die door Schermerhorn beoogde di-
plomering te werken. In 1958 nog werd
een commissie ingesteld onder voorzit-
terschap van M.J.J. Flink van de Meet-
kundige Dienst, die een onderzoek
moest instellen naar wenselijkheid en
mogelijkheden om in ons land te komen
tot kartografische beroepsopleidingen.
Men stuurde eerst een enquete rond,
waaruit bleek dat veel bedrijven en in-
stellingen met eigen interne opleidingen
de voorkeur zouden geven aan een alge-
mene beroepsopleiding böven een inter
ne bedrijfsopleiding; de algemene noe-
mer van de gewenste niveaus was karto-
grafisch tekenaar mbo en technisch
kartograaf op HTS-niveau. Vanwege de
te verwachten kleine aantallen gaf men
de voorkeur aan een schriftelijke cursus,
en men begon met de voorbereiding van
de opleiding op MBO-niveau. Er werd
een redactiecommissie ingesteld voor de
voorgenomen cursussen. Na het overlij-
den van de heer Flink kwam deze onder
leiding van de heer J. Ooms, samen met
de heren A. Waalewijn, H. Rietveld,
J.J.C. Piket en L. van Zuylen. Men ging
voor de praktische realisatie van de op
leiding in zee met pbna, een instelling
met veel ervaring in schriftelijk onder-
wijs. Er werden op basis van speciaal
daarvoor opgestelde richtlijnen cursus-
boeken geschreven; met steun van de fir-
ma O'Harris kwamen er oefeningensets,
en er werd een speciale tekendoos ont-
wikkeld (zou die nog ergens bestaan? Hij
vormde het voorbeeld bij uitstek van de
praktische instelling van de nvk bij de
zorg voor haar opleidingen). De volgen-
de PBNA-cursusboeken ontstonden:
Kennis van gereedschappen en mate-
rialen
Landmeetkunde
Geografie
Kartografie
Kaartreproductie
Automatisering
Kaartgebruik
Tekenen van grootschalige kaarten
Tekenen van middelschalige kaarten
Tekenen van stadskaarten.
n 1974 ging de cursus van Start, 16 jaar
na de eerste initiatieven. Daar is niet
vreemd aan dat alles in de vrije tijd ge
schreven moest worden, en dat het aan-
tal mensen waarop men daarbij een be-
roep kon doen uitermate beperkt was.
Aan het eerste deelexamen pbna in janu-
ari 1975 namen 55 cursisten deel. Alle les-
boeken waren toen versehenen. In Okto
ber was het eerste volledige examen. In 1978 is er al sprake van
een nodige herziening van de lessen, en de heer Ooms ging dat
weer begeleiden. De cursus heeft ongeveer 20 jaar gelopen, en
er zijn een 200 cursisten mee gediplomeerd. In personeelsad-
vertenties werd gevraagd om kartografen met PBNA-diploma.
Die hele periode heeft er 00k een begeleidingscommissie pbna
gefigureerd. In 1982 was die samengesteld uit Piket, Ooms,
Verroen, Geudeke en Hoos.
AI vöör het eerste PBNA-examen werd door de in 1974 door de
nvk ingestelde werkgroep Kartografische Vorming (samenge
steld uit A.van der Waag (voorzitter), F.J. Ormeling (secreta-
ris), J. Ooms, A. Bus en A.FI. Sijmons) een nieuw onderzoek
gedaan naar de behoefte aan HTS-kartografen, een punt dat in
de eerste enquete in 1958 00k al aan de orde geweest was. Er
werd in de in 1974 opgestelde en gedistribueerde tweede en
quete bijvoorbeeld aan de bedrijven gevraagd: Hoeveel karto
grafen op HTS-niveau zoudt u bij uw bedrijf danstellen, als ze er
warenEr bleek een behoefte aan zo'n 60 mensen te bestaan.
Dat was volgens de werkgroep voldoende bestaansreden om
zo'n opleiding 00k daadwerkelijk op te gaan zetten. Tot 1978
is veel werk besteed aan het opstellen van een programma,
waar 00k Koert Sijmons veel aan bijdroeg. Op de NVK-aan-
vraag in 1978 aan de Minister van Onderwijs voor een aparte
HTS-opleiding kartografie werd afwijzend beslist; men wilde
niet verder gaan dan het mogelijk maken van een driejarige
differentiatie bij een bestaande HTS-opleiding, en dat werd dan
de hts in Utrecht. Op het ogenblik is dit de opleiding Geo-
informatica aan de Hogeschool van Utrecht. De werkgroep
Kartografische Vorming werd na dat wapenfeit uitgebreid met
K. Sijmons en L.A. Koen.
Rob de Wijs heeft een aantal malen in het Kartografisch Tijd-
schrift en de NVKpublikatiereeks over de HTS-opleiding karto
grafie geschreven. De opleiding begon formeel in 1980, maar
dat merkte men pas in 1981, toen men in het tweede jaar voor
de kartografische richting kon kiezen. In dat tweede jaar was
men vooral bezig met het voorbereiden op het volgende, stage-
jaar, dus met praktische aspecten van de visualisering. Tijdens
Figuur 4. Verdeling dat stagejaar werd het nut van meer theoretische vorming goed
van de onderdelen duidelijk en daarop werd in het vierde jaar goed ingespeeld. In
van de PBNA-cursus het vierde jaar werd examen gedaan in de vakken kaartont-
over de tijd. werp en kaartredactie, automatisering, management, foto-
KNOWLEDGE OF
INSTRUMENTS
MATERIALS [A)
LAND
SURVEYlNG
&EOGRAPHY
MAP
REPR.ODUCTION (3)
CARTO6RAPMY
10 lessons
MAP USE (2)
AUTOMATION IN
SDRVEyiNG
&CART06RAPHY C4J
PARTTAh EXAM PoSSIBLE
FINAL EXAMINAT1C
practica! exercises
11
