""IIBBFkP
I 'tf*
H
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-3
rmm. 11
cr Ty
fl» gbmtiwi
I ■A.-i
aartSnJt"Met uuQ (jhtJacn. hif myiL jQndtv jfe (cCreüttu Jen ferjvu
-•munde jfC tStvmle Com- jjwÄpc*
-.??«<• - -*--■»-•>• c.. r ***■-.!,>
KäTft'K
jfaitrL 2$Fj!
3 -t.'r. itjptrüc ijfctojd^nt ■m&jfo- jnr./f - Tim .w,« fi/t
e.-Q't -JWtemaryek^iC h.'*/ Suf
-jfVyc i«-4i 'Jzyfiirch $p8.
/(-'• w'i- L6*~ i
f$crtw *wur >"tttoffz- ->
y l.(ffb-A- J -l C-.V~::*3~',
A,/
later nog op teruggekomen. Door met de Cursor te klikken op
een van de percelen, komt de informatie over dat perceel, af-
komstig van de Access-tabel, in beeld. Overigens kan 00k een
foto van de kaart worden opgeroepen. Een andere mogelijk-
heid is om van de beschreven dementen selecties te maken en
in beeld te brengen. Het gis heeft hier een functie als zoekma-
chine [Heere, 2001].
De rol van gis als zoekmachine bestaat uit twee delen. Het
eerste deel kan worden omschreven als locationele of geogra-
fische identificatie. Hiermee wordt bedoeld dat het voor de ge-
bruiker van het systeem mogelijk moet zijn om een bepaald
perceel op te zoeken. De percelen, getekend op een moderne
kaart, verschijnen in beeld vanaf een bepaald zoomniveau.
Wanneer vervolgens op een van de percelen wordt geklikt, ver
schont de informatie over dat perceel of de foto van de oude
kaart van dat perceel.
Het tweede deel van de zoekmachine wordt omschreven als de
kaartinhoudelijke identißcatie, dat wil zeggen de mogelijkheid
om te zoeken. Zoals voorgaand al is genoemd, zijn prekada-
strale kaarten vaak rijk aan topografie, landgebruikinformatie
en namen. Op al deze onderwerpen moet gezocht kunnen
worden.
Een belangrijk probleem in archieven met deze kaartboeken is
dat de exacte ligging van de percelen niet bekend is. Voor spe-
cifiek historisch onderzoek, bijvoorbeeld archeologisch onder-
zoek, is het echter noodzakelijk de exacte ligging van de perce
len te kennen. In de hier gepresenteerde Gis-toepassing zijn de
percelen gegeorefereerd en digitaal ingetekend op de moderne
topografische kaart. Het is nu mogelijk om een bepaald per
ceel te vinden door op de kaart op het scherm te zoeken, door
op coördinaten te zoeken of eventueel door op postcodes te
zoeken.
Soms zijn onderzoekers niet ge'interesseerd in een bepaalde re
gio, maar in een specifiek onderwerp, bijvoorbeeld grondge-
bruik. De inhoudelijke informatie uit de kaarten is opgeslagen
in een Access-tabel. Deze tabel bevat beschrijvingen van topo
grafische dementen, landgebruik en landeigendom. Binnen
deze tabel kunnen selecties worden gemaakt, waarmee men
alle percelen met een bepaald soort grondgebruik (bijvoor
beeld akkerbouw) op het scherm kan laten oplichten.
Figuur 3 toont het invulformulier van de database. In deel A
Staat de algemene informatie van deze kaart, zoals de kaarttitel,
Figuur 2. Kaan uit
het kaartboek van het
Leprooshuis te Delfi
met uiterst rechts het
dorp Wateringen,
door P.J. Verhouck,
1611.
Figuur 3. Het data-
base-invulformulier.
de landmeter, het jaar van vervaardiging,
het aantal bladen waaruit de kaart be
staat, de noordrichting, maar 00k de ti-
tel van het kaartboek (in dit geval betreft
het een losse kaart).
In de delen B E worden de diverse to
pografische dementen die op de kaart
staan, vastgelegd. Door deze topografi
sche dementen te groeperen naar soort
(bebouwing, infrastructuur, water en
grondgebruik) wordt het invullen verge-
makkelijkt.
Deel F is het navigatie-menu.
GIS als hulpmiddel bij lokalisatie
Zoals al eerder is gesteld, is het belang
rijk om de exacte locatie van de percelen
te weten. In een vorig onderzoek dat we
verricht hebben, waarbij we een histori-
sche-structuur atlas voor de gemeente
Zeist ontwikkelden, maakten we een
analoge foto van een oude kaart. Deze
foto kopieerden we op een transparant,
waarbij we de kopie verschaalden tot
schaal 1:25.000. De transparant en een
moderne topografische kaart werden
over elkaar heen gelegd en oude structu-
ren konden zo worden aangegeven. Deze
omslachtige manier is zeer foutgevoelig.
De gevolgen van rek en krimp van het
papier, in combinatie met een menselij-
ke onnauwkeurigheid zorgen voor een
opeenstapeling van fouten, waardoor de
nauwkeurigheid flink wordt beperkt.
Door gebruik te maken van het esri-
programma ArcMap kan het lokalisatie-
proces gemakkelijker en nauwkeuriger
gemaakt worden. Alles wat nodig is, zijn
een scan of digitale foto van een oude
kaart, een digitale, gegeorefereerde, mo
derne topografische kaart en eventueel
een of meerdere kaarten die de lokalisa
tie vergemakkelijken. Over het scannen
van oude kaarten heeft u in KT 2003-1
I3S
8eBerken Beey [rtvoeqen
aar 1
Titel Kaartboek
Fokonurnmer
Kaarttitel
Landmeter
Aantal bladen
Noorduchtng
(Losse kaart Archiet Domkapittel
Opmaak Records Estra Venster Help
H y 'S Ba- 8.
1 I
([Catharüne]
|Roy. Bernard de
Zl
(losse kaart
d
Perceetnummer
Jaar
(D-G-
J1634
Bebouwmg
Woonkern
Hut, boerderij
BuAenplaats, landhuis, kasteel
Keik
Schuut, stal
Hooiberg
Molen
Poort
H«k B
Infrastructuur
F Weg, päd
r Brug
r Dilk
WdlH
f~ Rivier. kanaal
r Beek
F Sloot. wetermg
F Gracht
r Meer, plas, wtel
Grondgebruik
p Bouwland
p Grasland
r Zand
r Bos
P Boomgaard
p Bornemii. weg-en diikbeplanting
V'olgende o«cofd
2b
