KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-3
wanneer de percelen zeer nauwkeurig op de juiste plaats zijn
gelegd.
Een derde methode om de nauwkeurigheid van oude kaarten
te bepalen is de cirkelmethode [Mekenkamp Koop, 1986].
Voor een groot aantal punten op een oude kaart wordt de af-
stand tussen deze punten berekend. De afstanden van over-
eenkomstige punten op een moderne kaart worden eveneens
berekend. De twee tabellen met afstanden worden met elkaar
vergeleken en de uitkomst wordt gevisualiseerd met behulp
van cirkels. Hoe groter de cirkel, hoe groter het verschil in
afstanden tot dat punt op de oude en nieuwe kaart, hoe gro
ter de onnauwkeurigheid op dat punt. De cirkelmethode is
ontwikkeld voor de analyse van kleinschalige kaarten en is
derhalve minder geschikt voor de analyse van grootschalige
kaartboekkaarten. Daarnaast kan deze methode nog niet
worden toegepast in een gis. Aanvullend onderzoek is op dit
punt dus noodzakelijk.
Conclusie
Gis kan een nuttige rol speien in de historische wetenschap-
pen, en dan met name in historische kartografie en historische
geografie. De rol van gis is, naar onze mening, drieledig: gis
als zoekmachine, als hulpmiddel bij lokalisatie en als instru-
ment bij nauwkeurigheidsanalyses.
Het vervolg van het onderzoek zal zieh met name richten op
de verbetering van de rol als zoekmachine en bij de nauwkeu-
righeidsanalyse.
In het eerste geval zullen de gebruikers een belangrijke rol spe
ien in het onderzoek: Hoe gebruiken historici het gis, welke
gegevens willen ze er uit kunnen halen en welke technieken
gebruiken ze daarbij?
In het tweede geval speien zowel gebruikers als producenten
een rol in het onderzoek. Vragen hierbij zijn: Wat voor soort
nauwkeurigheidsanalyse is gewenst en op welke manier kan
dit, in technische zin, worden gerealiseerd?
Literatuur
- (1990), Grote Historische Atlas van Nederland 1:50.000 -
3 Oost Nederland 1850 1855. Groningen: Wolters-Noord-
hoff Atlasprodukties.
Heere, E. M. Storms (red.) (2001), Het Kaartboek
geopend. nvk publikatiereeks 32, Amersfoort.
Heere, E. (2001), Beschrijving en ontsluiting van kaartboe-
ken. In: Heere, E. M. Storms (red.) (2001), Het Kaartboek
geopend. nvk publikatiereeks 32, Amersfoort.
Hendriks, P. H. Ottens (1997), Kennismaking met gis.
In: Hendriks, P. H. Ottens (1997), Geografische Informatie
Systemen in ruimtelijk onderzoek. Assen: Van Gorcum.
Klerk, A. de. (2001), Kaartboeken in Zeeland; Zeeland in
kaartboeken. In: Heere, E. M. Storms (red.) (2001), Het
Kaartboek geopend. NVK publikatiereeks 32, Amersfoort.
Mekenkamp, P. O. Koop (1986), Nauwkeurigheids-ana-
lyse van oude kaarten met behulp van de Computer. Caert-
Thresoor 5, nr. 3, pp. 45-52.
Storms, M. (2001), Onderzoek naar kaartboeken aan de
Universiteit Utrecht. In: Heere, E. M. Storms (red.)
(2001), Het Kaartboek geopend. NVK publicatiereeks 32,
Amersfoort.
URL's
1 cartography.geog.uu.nl
2 www.dewoonomgeving.nl
Samenvatting
Trefwoorden: historische kartografie, gis, systeembeschrijving
Summary
E. Heere The application of GIS in pre-cadastral map research
Keywords: historic cartography, gis, System description
GIS is not yet commonplace in the fields of historical cartography
and historical geography, although these diseiplines may well
benefit from its application. For example, GIS played an
important role in the research of Dutch pre-cadastral map books.
The GIS will principally be a search engine for users to search for
and query specific lots and map elements. Next, users are
interested in the exaet location of lots. Identifying corresponding
points on the old and a modern map, GIS assists in
geo-referencing the old map: the old map is correctly located, at
the right scale, onto the modern map. Finally, GIS is applied for
accuracy analysis of old maps. One approach compares the area of
the lots as measured by the GIS with the records in the map book.
Another approach is to overlay the old map onto a modern map.
A third approach to measure the accuracy ofold maps is the 'circle
method'.
Resume
E. Heere - Utilisation du SIG pour des recherches en matiere de
cartes pre-cadastrales
Mots-cles: cartographie historique, SIG, description de Systeme
L 'utilisation du SIG en cartographie ou geographie historiques
n 'est pas encore repandue, malgre les avantages qu 'eile offre pour
ces diseiplines. L'auteur se propose d'en presenter certains au
depart des recherches qu 'il avait ajfectes en collaboration avec son
collegue M. Storms en matiere des 'livres de cartes'pre-cadastrales
neerlandais. L 'objectif principal du Symptome etablir est de
permettre l'utilisateur de retrouver des elements speeifiques sur
les cartes ou le SIG aura le role d'un moteur de recherche, par
exemple la localisation exaete des parcelles actuellement, au depart
des cartes anciennes. En faisant appel la methode ArcMap de
ESRI, processeur de localisation est single, notamment par la
'georeference', apres avoir scanne l'ancienne et la moderne cartes
en y indiquantla meme echelle, les points de refirence
correspondants. La methode de copie sur support elastique est
egalement utilisable mais eile cause des pertes d'infiormation: le
SIGy intervientpour la localisation.
Un troisieme role du SIG dans la cartographie historique concerne
l'amelioration de l'analyse d'exactitude des anciennes cartes: ainsi
sis le superficie des parcelles est indiquee dans les 'Livres de cartes
eile pourrait etre comparee avec la mensuration effectuee par le
Systeme.
D'autres methodes d'exactitude sont la superposition des cartes
ancienne et moderne ainsi que celle des cercles.
28
