Kaartredactie
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
KERNKATERN 20
J. Russchen T.R. Tichelaar
Kaartredactie wordt in het Kartografisch
Woordenboek omschreven als 'de karto-
grafische voorbereidingen die voorafgaan
aan de technische productie van een
kaart: de redactionele voorbereiding, het
maken van het redactiemodel, met inbe-
grip van een lijst van aardrijkskundige
namen, en het opstellen van de produc-
tievoorschriften'. Het redactieproces be-
staat in deze zin uit drie duidelijk te
scheiden trajecten die elk hun eigen re
dactionele competenties vereisen:
het inhoudelijke voorwerk, het verza-
melen en bewerken van het bronnen-
materiaal (de 'redactionele voorberei
ding');
het creatief-kartografische traject, waar-
in de kaart daadwerkelijk wordt ont-
worpen; en
de technische voorbereiding voor de
fysieke kaartproductie.
De recente digitale revolutie binnen de
kartografie heeft in veel gevallen het
tweede en het derde traject met elkaar
doen versmelten, en deze twee weer met
het postredactionele traject. Waar het
eindresultaat van het redactieproces tra-
ditioneel een redactiemodel was, dat
door gespecialiseerde technische karto-
grafen tot een fysiek product werd ver
werkt, wordt het digitale redactiemodel
thans in toenemende mate door de re-
dacteur zelf afgewerkt tot pre-press eind-
product.
De kaartredactie beslaat dus een toene-
mend gedeelte van het volledige karto-
grafische proces. Aan de output-kant
heeft een verschuiving plaatsgevonden
van redactiemodel naar kartografisch
eindproduct. Maar waar begint de re-
dactie?
Drs. J. Russchen is Hoofd
Cartografie bij Wolters-
Noordhoff Atlasprodukties,
[e] j.russchen@wolters.nl.
Drs. Tjeerd Tichelaar
is redactiecoördinator bij
Wolters-Noordhoff
Atlasprodukties,
[e] t.tichelaar@
wolters.nl.
Adres: Postbus 58,
9700 MB Groningen.
De term redactie wordt op kartografische werkzaamheden toe-
gepast naar analogie van het begripsgebruik binnen het totale
mediabedrijf. Toch bestaat er een duidelijk verschil. Redacteu-
ren in algemene zin verzorgen de totstandkoming van gedruk-
te media (boeken, kranten, tijdschriften), radio- en televisie-
uitzendingen, en tegenwoordig ook Websites. Voor hun input
worden deze redacteuren door auteurs voorzien van kopij (ma-
nuscripten, concepten, randvoorwaarden en inhoudsomschrij-
vingen). Er is hierdoor een duidelijke scheiding tussen de au-
teursfunctie en de redacteurfunctie.
Afhankelijk van het bedrijf en de aard van het product laat het
domein van de kaartredacteur zieh in veel gevallen minder
duidelijk afbakenen van het domein van de auteur. Zoals de
kaartredacteur aan de output-kant steeds meer betrokken raakt
bij de technische kaartproductie, zo neigt zijn competentie er
aan de input-kant toe zieh uit te strekken naar conceptontwik-
keling. Conceptontwikkeling behoort van oudsher niet tot de
bevoegdheden van de kaartredacteur, maar kan zieh in de
praktijk - in situaties waarin een externe auteur ontbreekt - wel
degelijk tot een redacteurstaak ontwikkelen.
Voor de beschrijving van een aantal prominente aspecten van
het kaartredactieproces zullen we putten uit de praktijk van de
ontwikkeling van de Bosatlas van Wolters-Noordhoff. Aan de
orde komen:
productconcept
probleemanalyse
bronnenevaluatie en -bewerking
kaartinhoud
kartografische vormgeving
toponymie
actualisatie.
Productconcept
Het atlas- of kaartconcept is nimmer een vrije opdracht. Het
komt tot stand op basis van de volgende overwegingen:
voor wie is het product bestemd?
aan welke speeifieke vraag komt het tegemoet?
onder welke omstandigheden moet het worden gebruikt?
wat mag het kosten?
77
