KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-3
basic surveys, waartoe de topografische, geodetische en hydro-
grafische opname behoren inclusief de triangulatie. Gezien het
gebrek aan middelen bij de regering om het kostbare proces
van kaartrevisie en -productie te kunnen beköstigen, heeft
men echter een aantal keuzes moeten maken. In eerste instan-
tie zal men gaan werken aan de voorbereiding en productie
van de topografische kaarten 1:25.000 en de 1:50.000. Toeristi-
sche en andere kaarten zal men aan de publieke sector overla-
ten. Het departement heeft echter een groot tekort aan stai en
de huidige staf moet beter opgeleid worden om in de digitale
productie te kunnen stappen. De huidige Computersystemen
zullen echter wel (op zeer körte termijn) worden vervangen en
de benodigde Software zal worden aangeschaft. Weinig geld,
weinig middelen, een handjevol niet goed opgeleide stafleden,
inderdaad een nare droom als je het zo bekijkt. Aan de andere
kant 00k wel een uitdaging.
Een Student uit Malawi
Een van de niveaus waarop Studenten worden opgeleid op het
ITC is de Diploma Cursus, bedoeld voor degenen die o.a. ver-
antwoordelijk zijn voor kaartproductie. Studenten die deze
cursus volgen sluiten hun opleiding af met een zes weken du-
rend eindproject. In die periode moeten ze zelfstandig een
project, dat in het ideale geval voortkomt uit een vraag van de
organisatie waarin de Student in het land van herkomst werkt,
afronden. In het cursusjaar 2002 heb ik de supervisie gehad
over het project van een Student uit Malawi, Jonathan Shad-
reck Gwaligwali. Hij had een kaartblad van de stad Blantyre
bij zieh en een dataset die gebaseerd was op dezelfde (papie
ren) kaart. Deze kaarten waren op zijn departement gedigitali-
seerd op een groot formaat digitaliseertafel met behulp van
Cartalinx-software. De data zijn geexporteerd naar ArcView,
en daar zijn er attributen aan toegevoegd. De originele vraag
voor de eindopdracht was:
"Using the available datasetswould like to produce an updated
Topographie Map of Blantyre City, the commercial city of Mala
wi, at a scale of1:25.000.
De vraagstelling was niet verder uitgewerkt toen de Student
aan zijn eindproject begon, de uitgangssituatie was echter dui-
delijk. Er was bij zijn dienst in Malawi een begin gemaakt met
het digitaliseren van de kaarten, al had men eigenlijk nog geen
uitgewerkt idee wat met de gegevens te doen.
Een sprong in het verleden
Enkele jaren geleden heb ik (samen met Rob Hootsmans) op
de Universiteit van Zambia in Lusaka een opfriscursus gegeven
voor hoofdzakelijk oud-kartografiestudenten van het ITC. Op
deze cursus waren 00k een aantal Studenten van de eerder ge-
noemde Ministry of Lands, Physical Planning Surveys van
Malawi. Een van de doelstellingen van deze cursus was om de
Studenten in een zeer körte tijd iets te laten ervaren van de
nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de kartografie. Alles
werd op zeer elementair niveau gegeven, een aantal deelnemers
had nauwelijks computerervaring. De Studenten kregen in
deze cursus allerlei praktische opdrachten, die werden uitge-
voerd met Macromedia FreeHand met de plug-in MAPublis-
her van Avenza. Om Studenten bij terugkomst in de organisa
tie een mogelijkheid te geven het geleerde in de praktijk te
brengen, kreeg iedereen een softwarepakket mee naar huis.
Meer dan hopen op gebruik ervan binnen de organisatie kon-
den we niet, omdat er weinig zieht is op de positie van de Stu
denten en de daarmee samenhangende bevoegdheden binnen
de organisaties. Ik was dan 00k blij verrast om van Gwaligwali
te hören dat er inderdaad 'iets' met het geleerde en met de
Software was gedaan, al had het nog geen plaats gevonden in
feitelijke productie van kaarten.
Het eindproject
De eerste stap was het meer in detail uitwerken van de op-
dracht. Gezamenlijk werd besloten een zo compleet mogelijke
kaartblad te maken van Blantyre met de gegevens die de Stu
dent bij zieh had en nog zou weten te bemächtigen. Ook werd
besloten te kiezen voor een eenvoudige produetielijn met een
niet al te duur grafisch pakket en een plug-in om geodata te
importeren. Het project werd opgesplitst in drie onderdelen:
verzamelen van materiaal en beoordelen van kwaliteit, kaart
productie (met de daarbij behorende specificatie) en het schet-
sen van een mogelijke produetielijn die toegepast kan worden
in de organisatie. Het eindproject zou in de toekomst kunnen
dienen als een sjabloon voor een gehele kaartserie. Een nogal
omvangrijke opdracht voor zes weken, maar de Student had
alle vertrouwen in een goede afloop.
Stap een, het basismateriaal
Veel was er niet, een kaartblad van Blantyre schaal 1:25.000,
enkele luchtfoto's uit 1998 en een incompleet digitaal bestand
van bovengenoemd kaartblad. Een eiders op het ITC studeren-
de collega van Gwaligwali had ook nog een aantal bestanden
bij zieh, hij had tevens de luchtfoto's geometrisch gecorrigeerd
(hetgeen niet is opgenomen in de beschrijving van de produe
tielijn, omdat het feitelijk buiten het eindproject van Gwalig
wali viel). Om de aanwezige bestanden op juistheid te kunnen
beoordelen, werd besloten de kaart van Blantyre te scannen en
onder de reeds gedigitaliseerde elementen te leggen. Het bleek
dat er erg slordig was gedigitaliseerd en dat grote delen van ele
menten ontbraken. Ook bleek dat er vaak verkeerde (of in het
geheel geen) attributen aan de elementen waren gekoppeld.
De eerste taak was het corrigeren en aanvullen van het digitali-
seerwerk. Dit werd gedaan met behulp van twee softwarepak-
ketten. De luchtfoto's, die werden gebruikt om nieuwe ele
menten toe te voegen, werden in ArcView op het scherm gedi
gitaliseerd. De gescande kaart werd in FreeHand gebruikt om
ontbrekende en onzuiver gedigitaliseerde elementen toe te voe
gen en te corrigeren. Er werd dus gebruik gemaakt van een
Gis-pakket en van een puur grafisch pakket, beide niet al te
duur en een ideaal duo, mits ze met elkaar kunnen communi-
ceren. Wat heeft het voor zin om in een grafisch pakket te di
gitaliseren als je de gegevens niet kunt gebruiken in een gis-
omgeving, of om alle gegevens in een Gis-pakket te hebben
waarmee je geen goed grafisch produet kunt maken, terwijl dit
een van de doelstellingen is? Gelukkig heeft de Canadese firma
Avenza de plug-in MAPublisher ontwikkeld voor de (veel door
kartografen gebruikte) grafische pakketten Adobe Illustrator
en Macromedia FreeHand. Deze plug-in verzorgt de commu-
nicatie tussen gis en grafisch pakket in twee richtingen.
Stap twee, de kaartproductie
Toen alle gegevens zo compleet mogelijk waren, werd het tijd
om te beginnen met het ontwerp van de kaart. Om overtui-
gend te werken naar de leidinggevenden van Jonathan was de
beste keus de huidige topografische kaart na te maken; de spe-
cificaties konden dus van de papieren kaart worden overgeno-
men en ingevoerd in FreeHand. Kleuren, stijlen en lagen wer
den gespeeifieeerd aan de hand van de iTC-kleurenkaart. Basis
elementen zoals kader, legenda, graadnet, titel enz. werden
getekend, op de plaats gezet en als sjabloon bewaard om later
dienst te kunnen doen voor de hele serie 1:25.000. In ArcView
werden alle lagen bewaard als shape-bestand, een formaat dat
40
