KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-4
SERIE
KWALITEIT
DIMENSIES
KLEUREN
INKT
PAPIER
KOST W
TECHNIEK
OPLAGE
TIJD
VOUWEN
VEREDELING
KOST A&D
VERPAKKING
VERZENDING
wijze van afwerking of distributie enzovoort. In extreme geval-
len zal men het productieproces van andere opdrachten zo ver-
storen (bijvoorbeeld door machinestilstand) dat men daardoor
indirecte kosten genereert. Anderzijds is er ook de looptijd van
het totale project. Indien deze ook beperkt is, kan men gecon-
fronteerd worden met het probleem dat men niet in Staat is
binnen de gestelde tijd over de gewenste papiersoorten in vol-
doende hoeveelheden te beschikken. Desgewenst moet men,
tengevolge van de körte looptijd, ook in de kostencalculatie re-
kening houden met hogere transportkosten, het inschakelen
van koerierdiensten enz.
Figuur i. Interactie
tussen de kostenbepa-
lende factoren bij
kaartreproductie.
Belangrijk is tevens te vermelden dat de factor tijd niet alleen
de kostprijs van het productieproces bei'nvloedt, maar ook de
prijsstelling zelf kan bei'nvloeden. Bij verkoop aan de op-
drachtgever zal men misschien deze tijdsdruk trachten te ver-
zilveren, of zal de kartograaf het slachtoffer zijn van de winst-
drang van drukkers in onderaanneming.
Vermenigvuldigingskosten
De afinetingen (dimensies genoemd in de figuur) van het
kaartproduct vormen een van de belangrijkste kostprijsbepa-
lende factoren. Papierprijzen worden meestal uitgedrukt in een
prijs per kg voor een papiersoort. Grotere maten impliceren
dus een grotere papierconsumptie. Voornamelijk bij grotere
oplages, waar de papierkosten de opstartkosten ruimschoots
overschrijden, is de directe relatie tussen de afmetingen en de
verbruikte grondstof doorslaggevend. De
invloed van de afmetingen is echter niet
lineair, omdat de afmetingen ook een in
vloed hebben op andere factoren. De af-
schrijfkosten van de apparatuur lopen
niet lineair met de afmetingen van de
documenten. Drukpersen bijvoorbeeld
zijn typisch op de markt aanwezig met
bepaalde standaardafmetingen (zoals
90 x 100 cm, 100 x 150 cm), wat impli-
ceert dat de afschrijfkosten, en dus de
prijzen van drukkers, stapsgewijs ver
springen. Afmetingen van ongevouwen
en gevouwen document bei'nvloeden te
vens het vouwwerk. Ze verhogen de kos
ten van verpakking en veredeling en
kunnen bepaalde distributievormen uit-
sluiten, zoals het verzenden in individu-
ele kokers met de post.
De oplage zal een belangrijk argument
vormen in de keuze van de gebruikte
vermenigvuldigingstechniek. Voor een
beperkte oplage zal men misschien over-
gaan naar bureau-middelen, die bij een
grotere oplage economisch technisch en
economisch onverantwoord zijn. Stapt
men over naar professionele vermenig-
vuldigingstechnieken, dan zal men voor
de verschillende druktechnieken (direct
printing, offset drukwerk) vaststellen dat
beneden een bepaalde oplage de opstart
kosten doorwegen en dat vanaf een be
paalde oplage (afhankelijk van de ge
bruikte techniek) de hoeveelheid door-
weegt. Bij grotere hoeveelheden (in de
praktijk minimum twee ton papierver-
bruik) kan men betere voorwaarden on-
derhandelen bij papierleveranciers. We
kunnen hier opmerken dat in de calcula-
tie van papierverbruik men voor de ver
schillende productiefasen (drukken, ver
edeling, vouwen) rekening moet houden
met de nodige inloophoeveelheden.
De keuze van papiersoort bei'nvloedt op
verschillende manieren de kostprijs. In
de eerste plaats is, zoals eerder vermeld,
het gramgewicht van papier een belang
rijk element van de kosten. Verder
wordt de kostprijs bepaald door tal van
papierkenmerken. Noteer dat er verder
ook typische kartografische papiersoor
ten worden geproduceerd (zoals speci-
fiek papier voor zeekaarten) en dat men
voor wegenkaarten, hydrografische kaar-
ten, maar ook andere, steeds meer ge-
bruik maakt van synthetisch papier. Het
gebruik van speciale papiersoorten zal
echter meestal noden tot het gebruik van
speciale (en duurdere) inkten.
De aangewende druktechniek wordt in de
eerste plaats bepaald door de oplage en
de afmetingen. Bij extreem kleine opla-
