KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-4
ges (tot enkele tientallen exemplaren) zal
men geneigd zijn op de bureau-uitrus-
ting terug te vallen of desgewenst over te
stappen op direct printing. Voor ex-
treem grote oplages (daarbij denken we
aan oplages die een miljoen exemplaren
overschrijden) kan men diepdruk over-
wegen. De afmetingen speien daarbij
00k een belangrijke rol. De afmetingen
die men met direct printing heden aan-
kan zijn beperkt (maximaal A2-formaat).
Bij afmetingen groter dan 130 x 160 cm
vindt men niet gemakkelijk drukkers
uitgerust met deze grootformaat druk-
persen en stapt men 00k bij beperkte
oplages gemakkelijk over op andere
technieken, zoals zeefdruk. Deze laatste
druktechniek heeft echter beperkingen,
zoals rasterfijnheid. Daarnaast wordt de
aangewende techniek bepaald door de
drager waarop wordt gedrukt. Bepaalde
synthetische dragers kunnen moeilijk in
offsetdruk worden bedrukt. Ook hier
kan een bepaalde externe kwaliteitseis
dominant zijn en de a-priori vooropge-
stelde kostenminimalisatie domineren.
Een voorbeeld hiervan zijn de plannen
in het straatmeubilair. Omwille van
duurzaamheid wordt hierbij meestal ge-
opteerd voor zeefdruk op een syntheti
sche drager en wordt er gebruik gemaakt
van UV-bestendige drukinkten.
Er is een belangrijke wisselwerking tus-
sen de gebruikte druktechniek, de ge-
bruikte inkten en het aantal drukinkten
die in het proces worden gebruikt. De
inkten worden geconditioneerd door
drager, techniek, bepaalde kwaliteitsei-
sen zoals duurzaamheid, en oplage. Er is
een wisselwerking tussen het aantal
drukkleuren die men wenst te gebruiken
en de aanmaak van specifieke kleuren
(bijvoorbeeld gebruik van hydrografisch
blauw, orografisch oker of grijze inkten
voor de topografische achtergrond). In
dien een kaart deel uitmaakt van een Se
rie zal het aantal gebruikte drukkleuren
bepaald worden door de normen van de
serie.
naat op de kaart. Ook het aanbrengen van een stevige cover
kan men als veredeling beschouwen. Het vouwen kan een vrij
eenvoudige tot zeer complexe operatie worden. Een combina-
tie van lamineren en vouwen is meestal uitgesloten. Er is een
strikte band tussen vouwen en gepaste papiersoort en -afme
tingen. De vouwwijze en het aantal vouwslagen is beperkt
door de papierdikte. Bij de berekening zal men ten andere re-
kening moeten houden met het feit dat op bepaalde originele
vouwwijzen patenten kunnen liggen. Voor grote afmetingen
of bij kleine oplages zal men vaststellen dat machinaal vouwen
moeilijk realiseerbaar is. Men zal zieh in dit geval moeten rich
ten naar gespecialiseerde ateliers die manueel vouwen.
Zoals eerder vermeld zal de oplage bij het drukken worden
bei'nvloed door het vouwen en veredelen. Men zal immers in-
schietvellen moeten voorzien, alsook een zeker percentage ver
lies bij het afwerken. De praktijk van de verantwoordelijkheid
bij het vouwen verschilt sterk van land tot land.
De verzending kan ofwel 'en masse' gebeuren naar een of een
beperkt aantal afnemer(s), al dan niet verpakt per set kaarten
(bijvoorbeeld per 100 kaarten) of al dan niet gestapeld op pal-
let. In sommige gevallen echter moeten de kaarten individueel
verpakt worden in een plastic hoesje of in een kartonnen of
plastic koker. Men zal in casu naast de grondstoffen en pro-
duetie van de verpakking, rekening moeten houden met extra
manipulatiekosten.
De afmetingen en het gewicht van de verpakte kaarten kunnen
heel kritisch zijn bij individuele distributie. AI bij de aanvang
van zijn project zal men rekening moeten houden met bepaal
de spilwaarden waarbij het verzenden plots duurder wordt. Zo
kan een koker langer dan een bepaalde maximumafmeting of
een pak zwaarder dan een bepaald toegelaten gewicht door de
postdiensten geweigerd worden, waardoor men beroep moet
doen op duurdere koerierdiensten.
Serie of kwaliteit kunnen ook een impact hebben op de eisen
die men steh aan het vouwen, veredelen, verpakken of verzen
den. Zo kan een kwaliteitseis van distributiesnelheid voor hy-
drografische of luchtvaartkaarten impliceren dat de expeditie
gebeurt met behulp van koerierdiensten. Vouwwijze of verede
ling kan ook seriegebonden zijn. De impact van een tijdsbe-
perking speelt voornamelijk mee bij de verzending, maar kan
ook de vouwwijze of de keuze van veredelingswijze conditio-
neren (bijvoorbeeld omwille van een te körte tijdspanne kan
men daarom vernissen verkiezen - dat in het drukproces kan
gei'ntegreerd worden - boven het aanbrengen van een lami-
naat).
Besluit
Afwerking en distributie
In de tweede fase van het vermenigvuldi-
gingsproces verzorgt men in essentie de
afwerking en de distributie van de ge-
drukte kaarten. De afwerking omvat
twee typen operaties: de veredeling en
het vouwen van de kaart.
Veredeling beperkt zieh in de praktijk
meestal tot het aanbrengen van een of
meerdere vernislagen op de gedrukte
kaart of het aanbrengen van een lami-
Zoals men uit de opgesomde verbanden kan opmaken blijft
het beheren van het vermenigvuldigingsproces een ingewikkel-
de zaak, voornamelijk als er heel wat afwerking voorzien is. De
kostenberekening is dan ook complex. De vele factoren die el-
kaar beinvloeden vragen een voortdurende terugkoppeling van
de reeds vooropgezette hoeveelheden en berekeningen. Meest
al moet men daarenboven beroep doen op verschillende on-
deraannemers. Bij produeten buiten formaat kunnen deze
soms ver van elkaar verwijderd liggen. Dit implieeert dat men
allerhande extra kosten, zoals transport van de kaarten tussen
de onderaannemers, moet incalculeren. Gelukkig heeft de kar-
tograaf thans, in tegenstelling tot tien jaar geleden, het voor-
deel dat de input vanuit de kartografische opmaak naar het
9
