49
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
draad is geweest bij de ontwikkeling van
de visuele omgeving van de ruimte-tijd-
kubus, waarbij ervoor gezorgd is dat de
verschillende visuele representaties inter-
actief met elkaar verbonden zijn.
De ruimte-tijd-kubus en functio-
naliteit voor geovisualisatie
Uitgangspunt is da: een visuele werkom-
geving voor de ruimte-tijd-kubus geba-
seerd op geovisualisatie-principes zal bij-
dragen aan een beter inzicht in gegevens
over menselijk gedrag (de ruimte-tijd-
paden). Trefwoorden zijn hierbij inter-
actie, dynamiek en alternatieve visuele
representaties. Deze hebben alle drie in-
vloed op de voorgestelde visualisatieom-
geving. Interactie is noodzakelijk om de
kubus vanuit de meest gunstige positie
te kunnen bekijken; bovendien moet het
mogelijk zijn de inhoud van de kubus te
bevragen. Tijd, altijd aanwezig in een
ruimte-tijd-kubus, zorgt automatisch
voor dynamiek. De alternatieve beeiden
van de gegevens zijn aan de kubus ge-
koppeld en stimuleren hopelijk nieuwe
gedachten. In het vervolg van deze para-
graaf zal de functionaliteit op een syste
matische manier worden behandeld. Al-
lereerst kan men de basis weergavefunc-
ties onderscheiden, naast functies om de
kubus in de ruimte te manipuleren en
functies die gerelateerd zijn aan de ge-
koppelde beeiden. Alle functies zijn ge-
baseerd op de vraag welke taken men
verwacht te moeten uitvoeren wanneer
men met een ruimte-tijd-kubus wil wer
ken.
De visualisatieomgeving heeft een
hoofd- of werkvenster (figuur 2). Andere
vensters kunnen naar wens worden op-
geroepen. Deze beeiden helpen bij de
orientatie en navigatie in de kubus en
ondersteunen de selecde van de weer te
geven gegevens. Het 2d-venster toont
het totale gebied met daarop een recht-
hoek die het gebied aangeeft dat mo-
menteel in het werkvenster wordt ge-
toond. Het 3d-venster heeft dezelfde
functie, maar nu in een driedimensiona-
le ruimte. De vensters zijn alle gekop-
peld. Het verplaatsten van de rechthoek
in het 2d-venster zal daarom 00k tot een
ander beeld in het werk- en 3d-venster
leiden. Het variabelenvenster toont alle
variabelen die voor weergave beschikbaar
zijn en biedt de mogelijkheid deze te
koppelen aan de variabelen van de ruim
te-tijd-kubus. Deze omvatten een basis-
kaart, variabelen längs de assen van de
kubus (x, y, tijd) en de variabelen van
het ruimte-tijd-pad (kleur en dikte). De
2003-XXIX-4
Figuur 4. Flardlopen
door het Aamsveen in
Enschede. Naast het
2d-venster en het
werkvenster zijn een
gekoppeld GPS-log en
een
zichtbaar. Wanneer
de video wordt afye-
speeld zal de stip in
beide kaartbeelden
zieh synchroon ver
plant sen met de video
en het GPS-log.
gebruiker kan door te slepen iedere beschikbare variabele kop
pelen aan de ruimte-tijd-kubus. Er bestaan echter een paar be-
perkingen. Daar het om een ruimte-tijd-kubus gaat, zal de tijd
en een van beide ruimtelijke componenten altijd aanwezig
moeten zijn. Wel kan men uit meerdere tijdsvariabelen kiezen.
Tijd kan bijvoorbeeld gegeven zijn in jaren of in tijdperken,
gekoppeld aan historische gebeurtenissen. De weergave van de
basiskaart is optioneel. De x- of y-as kan 00k gebruikt worden
voor de afbeelding van een andere variabele. In het voorbeeld
van Napoleon's veldtocht in figuur 2 zouden de breedtegraden
vervangen kunnen worden door de omvang van het leger, zo-
als uitgevoerd met de sage [Roth et ab, 1997].
Het ruimte-tijd-pad wordt automatisch afgebeeld zodra er va
riabelen aan de x-, y- en tijd-as zijn toegewezen in het variabe
lenvenster. Zoals met de meeste programmatuur waarmee
kaarten weergegeven kunnen worden, is het mogelijk informa-
tielagen aan of uit te zetten. Zo kan de voetafdruk van het
ruimte-tijd-pad in de kaart worden weergegeven ter referentie
of om metingen uit te voeren (figuur 3a). Bovendien kan iede
re as de kubus ingesleept worden om locaties of tijd te meten.
Projectielijnen kunnen vanaf het ruimte-tijd-pad op de assen
worden uitgezet met dezelfde doelstelling. Omdat het een
weergave in de derde dimensie betreff, is de optie om de kubus
in deze dimensie te kunnen manipuleren een vereiste (figuur
3b). Rotatie rond ieder van de assen is mogelijk. Daarnaast is
er een zogenaamde tol-functie die de kubus op een vaste snel-
heid om een van de assen laat draaien, zodat men een over-
zicht van de afgebeelde gegevens krijgt. Er van uitgaande dat
gebruikers per definitie nieuwsgierig zijn, is het mogelijk de
kubus te bevragen (figuur 3c). In dit voorbeeld resulteert het
klikken op een segment van het ruimte-tijd-pad in een over-
zicht van alle voor dat segment beschikbare informatie. Via
het variabelenvenster kan de gebruiker op ieder moment varia
belen die aan de assen van de ruimte-tijd-kubus gekoppeld zijn
wisselen.
Toepassingen en uitgebreide functionaliteit
De ruimte-tijd-kubus is het meest geschikt voor de weergave
en analyse van de paden van (meerdere) individuen, groepen
of objecten die zieh door de ruimte verplaatsen. Om dit te il
lustreren bekijken we een orienteringswedstrijd. Tijdens zo'n
wedstrijd is het doel van de deelnemers om tussen Start en fi-
nish zo snel mogelijk längs een set controleposten te
.xoj u 10 3f -25 3» 4b i?j-
1 16/02/2003 1! 3t. 2* -26 3« 4 «h 87"
UHBIHMMIPVBEk 16/02/2003 13 36 76 -76 3» 1 0* 53
Tfackjyiint»57 17132 Efc *676* 16/02/2003 13 36 0* -26 8k 30 1» 178"
Trackpoin« N52 1*0*2 Et *6218 16/02/2003 13 35 4* -2$ 8h 53 Oh 212"
Trackpoint »52 1*048 E4 *6168 16/02/2003 13 35 30 -27 3h 60 2h 215"
Trackpoint »52 18*44 Eb 60 4 8 1 6 /02/ 21703 1 3 3 4 4 8 - 2 7 7 h 6* 6n 213"
Trackpoint »52 18910 E6 *6014 16/02-2003 13 34 32 -28 7h 44 Oh 212'
Trackpoint »57 18007 Et, *5*80 16 07/2003 13 34 17 -30 1h 35 1h 211
Trackpoint MS7 18852 E6 9S32S 16/02/2003 13 34 Ol -20 7h 53 3h 274
Trackpoint HS2 18017 E6 *5887 16/02/2003 13 33 44 -30 1h 47 4h 213"
Trackpoint »52 18765 E6 95013 16/02/2003 12 33 21 -30 6h 76 1h 222'
Trockpoint »52 18718 E6 «5766 16/02/2003 13 33 01 -31 6h 65 «n 216'
Trackpoint N52 18682 E6.9S731 16/02/2003 13 32 47 -31 6h 43 3h 203"
Trackpcrr.t »52 Et. «6 7? 7 it-.-Q; yntj '0
