X x
KARTOGRAFISCH TIJDSCHRIFT
2OO3-XXIX-4
rennen/navigeren met behulp van kaart en kompas. Er bestaan
verschallende Varianten op dit thema, maar hier beschouwen
we een wedstrijd waarin de deelnemers steeds enkele minuten
na elkaar starten en in een vaste volgorde längs de controlepos-
ten moeten rennen. In dit experiment zijn de deelnemers uit-
gerust met en speciale GPS-telefoon, die volgens een bepaald
tijdsinterval een sms zendt naar de centrale post met de tijd en
de locatie van de deelnemer (de GPS-telefoon is voor de deelne
mers verder niet bruikbaar, omdat dit de kans op verdwalen te
veel beperkt). Het is nu voor Organisatoren en publiek moge-
lijk om de deelnemers tijdens de wedstrijd te monitoren in een
ruimte-tijd-kubus. De controleposten kunnen als verticale lij-
nen afgebeeld worden en de positie van de renners (en het bij-
behorende ruimte-tijd-pad) kan real-time op een groot scherm
worden getoond. Aan de basiskaart zou een digitaal terreinmo-
del kunnen worden toegevoegd om de invloed van het terrein
tijdens de wedstrijd duidelijk te maken. Na de race kunnen de
deelnemers hun race analyseren.
In figuur 4 is de ruimte-tijd-kubus voor de visualisatie van een
andere hardloopgebeurtenis gebruikt. Hier zijn andere beeiden
aan de kubus gekoppeld. Het werk- en het 2d-venster tonen
een ruimte-tijd-pad gebaseerd op GPS-gegevens die verkregen
zijn tijdens een loop. In beide beeiden is een segment van de
loop extra benadrukt omdat hiervan extra informatie is weer-
gegeven in de gekoppelde beeiden. Het betreft een GPS-log
met gedetailleerde informatie over de loop en een videobeeld
gemaakt tijdens het lopen. De stip in het werk- en in het 2d-
venster tonen de positie van het videobeeld en de locatie in het
GPS-log. Het is 00k mogelijk meerdere lopen af te beeiden en
deze met elkaar te vergelijken, of om via een digitaal terrein-
model de invloed van de terreingesteldheid op de loop te be-
oordelen. Dit is slechts een voorbeeld van hoe andere vensters
met kaarten of diagrammen gekoppeld kunnen worden aan de
ruimte-tijd-kubus.
Een voorbeeld van een andere discipline die zijn voordeel kan
Figuur 5. Additionele
grafische representa-
ties gekoppeld aan de
ruimte-tijds-kubus
uitfiguur 2. Het
ruimte-tijd-pad in
een kaart, in een
kaartlijn, een tijdlijn
en een tijd-anamorfo-
se. De afgebeelde gege-
vens betreffen de eer-
ste twintig dagen van
Napoleon 's terugtocht
uit Moskou.
doen met een ruimte-tijd-kubus is de ar-
cheologie. De complexe relaties tussen
op verschallende tijden opgegraven voor-
werpen, uit verschillende historische pe-
rioden, en op de verschillende locaties
kunnen in de kubus zichtbaar gemaakt
worden. De vindplaatsen kunnen door
verticale lijnen worden gerepresenteerd
met een kleur en dikte relevant voor een
bepaalde periode, inclusief een indicatie
van de onzekerheid. Omdat de vind
plaatsen puntlocaties zijn, zullen paden
niet veel voorkomen. Wel kan men zieh
voorstellen dat men in de kubus 'tijdsvo-
lumes' kan interpoleren op basis van wat
men op de locatie heeft gevonden. Het
speien met de verschillende tijdschalen
in de archeologie maakt het misschien
mogelijk de verspreiding van een bepaal
de civilisatie en/of hun invloed weer te
geven. En zo zou de kubus kunnen hel-
pen bij de planning van nieuwe opgra-
vingen.
De ruimte-tijd-kubus leent zieh prima
voor het visualiseren en bestuderen van
de relatie tussen tijd, ruimte en andere
variabelen. Met name de optie om de
variabelen längs de assen van de kubus te
wisselen maakt het een krachtig gereed-
schap. Maar daarnaast kunnen aanvul-
lende weergaven aspecten van een ruim
te-tijd-pad verduidelijken, zoals van de
eerder genoemde tocht van Napoleon
(figuur 2). Figuur 5 toont enkele moge-
lijke aanvullende representaties. Het be-
vat een kaart, een diagram en een tijd-
anamorfose. De gegevens die zijn afge
beeld betreffen de eerste twintig dagen
van Napoleon's terugtocht vanuit Mos
kou [Labaume, 2002]In de kaart repre-
senteert iedere stip de locatie van een
overnachting, terwijl de lijn de veldtocht
weergeeft. Het leger legde niet iedere
dag dezelfde afstand af en bleef soms
meerdere dagen op dezelfde locatie. Dit
wordt duidelijk wanneer men het dia
gram met de kaartlijn en de tijdslijn be-
studeert. De verticale lijntjes represente-
ren overnachtingen. De eenheid van de
kaartlijn is kilometers en die van de tijd
lijn dagen. In de tijd-anamorfose zijn de
overnachtingsplaasten op een gelijke af
stand weergegeven. Afstand is hier im
mers tijd. De lijnen die in de anamorfo-
se een dagmars voorstellen hebben de
zelfde orientatie als de corresponderende
Segmenten in de kaart.
Problemen en vooruitzichten
Dit artikel heeft - in de context van de
huidige geovisualisatiemogelijkheden -
Hägerstrand's ruimte-tijd-kubus bespro-
TlOSCOVk
maföjaraflat/itt 1
35 km
°c
360 km I II II III I M I I I I I
1 day
50
