2. Een "intermediaire" laag die bestaat uit interpre
taties, analyses en toekenning van waarden op
basis van de topografische onderlaag.
Op het scheidsvlak van ondergrond en intermediaire
laag vinden we nog wel dezelfde topografische ob
jecten, maar daaraan wordt extra betekenis toegekend.
Gebouwen worden dan geclassificeerd als woning
of bedrijf. Bebouwd gebied wordt woongebied of
bedrijventerrein. Bos wordt loof-, naald- of gemengd
bos etc. Kortom functie- en extra betekenistoeken
ningen op basis van de in de ondergrond gevonden
entiteiten. Vergelijkbaar met het toekennen van som
mige soorten attributen in een GIS.
We bevinden ons echter definitief in de intermediaire
laag, zodra verschillende onderliggende legenda
eenheden worden gecombineerd tot een nieuwe
eenheid met een specifieke betekenis of waarde-
toekenning in vergelijking met andere combinaties.
Bijvoorbeeld de verschillende woonmilieus (op basis
van woningdichtheid, kavelgrootte, stapelingsper
centage, percentage groen water, ouderdom,
inkomenspositie van de bewoners etc.). Ook de
definitie van agglomeratie, stadsgewesten en netwerk
steden hoort ook op dit niveau thuis. Of de inhoudelijke
en geografische duiding van de verschillende soorten
landschappen. Kortom de noodzakelijke feitelijke en
geïnterpreteerde informatie waarop de beleidsbood-
schap in de bovenste laag cartografisch wordt geba
seerd. Zoals "Behoud waardevol landschap" of
"versterken stadsgewest".
3. De beleidslaag met de "echte" beleidsuitspraken.
Voor wat de kaart moet overbrengen is dit vanzelf
sprekend de belangrijkste laag; de twee onderlagen
zijn in principe vooral ondersteunend voor deze laag.
De inhoud van de beleidslaag kan zeer wisselend
zijn: van vaag (strategisch, richtinggevend) tot concreet
(precies begrensd), van offensief en stimulerend
(corridors) tot defensief en verbiedend (contouren).
En bij de keuze uit de in te zetten cartografische
middelen speelt ook nog een rol hoe de boodschap
moet overkomen.
Wij onderscheiden 4 typen van mogelijke houdingen
t.o.v. de beleidslaag in kaarten 2:
analytisch (onderzoekend, relaterend, onthullend,
verduidelijkend)
argumenterend (wetenschappelijk, bewijzend etc)
ontwerpend (concretiserend, oplossend, uitwerkend,
integraal, beeldend, levend maken)
strategisch/politiek (waarderend, kiezend, 'lijn
trekkend', richtinggevend).
Vooral bij 'strategisch/politiek' is de interpretatievrijheid
voor de kaartenmaker beperkt. Het is het eindstadium
van voorgaande stadia. Het begin van het beleids
proces biedt nog de meeste ruimte, zowel wat het
(beleids)perspectief betreft als de legenda- en onder
grondkeuze.
Hoewel wij ons in het vervolg van dit onderzoek
vooral richten op de ondergrond en de bij de kaart-
ondergrond behorende legenda's, zij nogmaals
gesteld dat een juiste afstemming tussen de drie lagen
onontbeerlijk is voor het maken van een goede
beleidskaart.
3.3 Derde beschouwing:
Legendagroepen en schalen
de verschalingskwestie
Indien wij de (met name aan de ondergrond gebon
den) mogelijke legenda's confronteren met de aan
de vier planniveaus gekoppelde schalen kunnen al
eerste opmerkingen m.b.t. al dan niet schaalspecifieke
legenda's gemaakt worden. (Zie figuur 3.3)
In de 'ondergrond' kunnen bijvoorbeeld de geofysische
legenda's al snel uitgesplitst worden in een aantal
sublegenda's. Op internationaal niveau laat de bodem
van Nederland zich nog eenvoudig omschrijven als
'laaggelegen delta-aanslibsel met (rest)veen in het
westen en noorden en dekzanden in de rest' waarop
alleen het puntje van Limburg en de Achterhoek een
uitzondering vormen. Maar op een lager niveau gaan
de verschillende soorten klei, zand en veen en het
reliëf al een grotere rol spelen, terwijl op lokaal niveau
de verdere uitsplitsing in grondsoorten en micro-reliëf
alleen voor de ecologische en agrarische specialisten
nog een grote betekenis heeft.
Een ander soort generalisatie treedt op bij gebouwen.
Op de grootste schaal zijn het allemaal apart te
onderscheiden bouwwerken, maar vanaf de 25.000
23
de legenda van nederland
Hereford kaart 1300
2. Zie het onderzoek naar het gebruik van kaarten in
de besluitvorming door Linda Carton, TUD 2003
