gegevens op een fraaie manier te presenteren, zodanig
dat de boodschap van de cartograaf toch goed
overkomt. Maar de soepelheid waarmee een
ontwerper over schaalsprongen kan heen springen,
indicaties en globale beleidsuitspraken kan verbeelden
en zo nodig problemen kan verdoezelen, is in een
GIS niet mogelijk. Een GIS draait op 'kwantificeerbare
rationaliteit' en heeft geen boodschap aan 'emotie'.
Uit het onderzoek van Linda Carton blijkt dat GIS en
beleidsconcept tot nu toezelden samengaan. Op
grond van haar bevindingen m.b.t. het gebruik van
kaarten bij bestuurlijke besluitvorming concludeert ze
dat in het begin van een beleidsproces de GIS-kaarten
t.b.v. analyse en probleemverkenning bestuurlijk
waardevol kunnen zijn, maar dat in later stadium, als
richtingen worden uitgezet en politieke compromissen
worden voorbereid, ze eerder als sta-in-de-weg dan
als nuttig hulpmiddel worden beschouwd. De overdaad
aan informatie en de geografische hardheid belem
meren dan het besluitvormingsproces. Zeker op regio
nale en nationale schaal (waar strategische, zelden
geografisch exact te duiden besluiten worden geno
men) is dit een handicap voor GIS bij het maken van
beleidskaarten. In het algemeen blijken besturen veel
liever met schetsen, d.w.z. 'fuzzy' beleidskaarten, het
onderhandelingsproces in te gaan.
Vergelijkbare problemen als die van het 'vrije ontwerp'
versus GIS-uniformiteit steken de kop op bij het project
DURP, een project dat zich richt op het digitaal uit
wisselbaar maken van ruimtelijke plannen ter vergroting
van de transparantie van het RO-proces.
De huidige Wet RO en de praktijk gaan uit van het
analoge ruimtelijke plan, waaraan rechtskracht kan
worden ontleend. Bij het opstellen van een bestem
mingsplan, streekplan of PKB heeft elke organisatie
zijn eigen manier van werken, zodat plannen onderling
moeilijk met elkaar vergeleken kunnen worden.
Daarom worden in het kader van het project DURP
standaarden en criteria voor digitale ruimtelijke plan
nen ontwikkeld. Een standaard ondergrond en stan
daard wijze van presentatie voor de verschillende
ruimtelijke plannen zou hierbij voordelen opleveren
Over de toepassingen van GIS in de ogen van ESRI
Kader 3.7 Over GIS
28
de legenda van nederland
De ESRI*-website geeft en uitgebreid overzicht van de (denk
bare) toepassingen van GIS bij uitvoering van bijvoorbeeld
provincietaken. Een lijst met maar liefst 73 toepassingen,
verspreid over 14 beleidsvelden. Zie ook bijlage 5.
Volgens het ESRI kan een provincie eigenlijk niet meer zonder
GIS. GIS blijkt met name geschikt het bijhouden van gegevens
en beleidsvorderingen op het terrein van verkeer vervoer,
waterhuishouding, natuur en landschap en milieuhygiëne.
Maar ook gezondheidszorg en maatschappelijke zorg lijken in
GIS-kaders inpasbaar te zijn.
In het licht van het onderzoek is met name de nut- en noodzaak-
vraag in relatie tot de RO van belang.
Het Esri zelf stelt op zijn website hierover het volgende.
"Ruimtelijke Ordening
De Ruimtelijke Ordening heeft een aantal specifieke kenmerken
die bepalend zijn voor de wijze waarop de geo-informatievoorzie-
ning is georganiseerd. De snelle opmars van ESRI als standaard
voor GIS in overheidsland houdt hiermee nauw verband.
In de eerste plaats kan genoemd worden dat de Ruimtelijke
Ordening een aantal raakvlakken heeft met andere taakvelden
van de overheid. Om beleidsvorming en planontwikkeling op
het terrein van de Ruimtelijke Ordening te kunnen uitvoeren
moet een breed scala van (geografische) gegevens over vastgoed,
ruimtelijke eenheden, personen en maatschappelijke activiteiten
via hun ruimtelijke sleutel kunnen worden gecombineerd en
geanalyseerd.
In de tweede plaats is kenmerkend dat niet alleen de gemeenten,
maar ook provincies en Rijk zich bezighouden met Ruimtelijke
Ordening op datzelfde gemeentelijke grondgebied. De taken die
gemeenten op het terrein van de Ruimtelijke Ordening uitvoeren,
staan daarom in nauwe relatie met die van provincie en Rijk.
In de derde plaats wordt op het terrein van de Ruimtelijke
Ordening veel werk uitbesteed aan stedenbouwkundige en
planologische adviesbureaus die de meerwaarde van GIS als
productiemachine al snel wisten te ontginnen. Daarnaast bestaat
er veel (wetenschappelijk) onderzoek waarvoor GIS een
onmisbaar hulpmiddel is gebleken bij het verwerken van
ruimtelijke gegevens. GIS in de Ruimtelijke Ordening vindt o.a.
zijn toepassing bij:
Het opstellen van structuurschetsen zoals de verschillende
nota 's RO, structuurschema 's en studies zoals die van de hoge
snelheidslijn, het Metropolitane debat enz. Vanuit de regionale
en lokale overheid worden deze kritisch gevolgd, tegen de
achtergrond van provinciale en stedelijke visies en
ontwikkelingen.
Streekplanbewaking en -ontwikkeling.
Analyse van gemeentelijke initiatieven op het gebied van de
Ruimtelijke Ordening.
Bouw- en bestemmingsplanregistratie.
In opdracht van een aantal provincies heeft ESRI Nederland de
applicatie BESSY ontwikkeld, waarmee de provincies bestem
mingsplannen kunnen vergelijken met andere (provinciale)
plannen."
Conclusie onzerzijds Nieuwe Gracht): GIS bewijst vooral
zijn diensten bij het bijhouden, interpreteren en dergelijke van
topografisch gerelateerde gegevens en voor concrete topogra-
fie-gebonden beleidsbeslissingen, maar het is (nog) geen
ontwerptool. GIS fungeert als intermediair tussen databestanden
en topografie. Het 'krijtje', schetspotlood of een vrij digitaal
tekenprogramma vormt het intermediair tussen ontwerp en
topografie. De te gebruiken ondergrond voor een beleidskaart
is dientengevolge het intermediair tussen analyse en creativiteit
en dient dus voor beide dienstbaar te zijn. De te kiezen
ondergrond moet dus geschikt zijn voor GIS-toepassingen én
kunnen dienen als 'onderlegger' voor de beleidsschets. De
ondergrond zou dan als het ware als 'projectiescherm' kunnen
dienen voor het in de ondergrond oproepen van relevante
(GIS-gebonden) informatie (bijvoorbeeld over grondsoorten,
bevolkingsdichtheid e.d.) waaroverheen beleidsstrategieën
ontworpen kunnen worden.
ESRI Environmental Systems Research Institute, een private
organisatie) is in 1969 opgericht met als doel het organiseren en
analyseren van geografische informatie op een hoger plan te brengen.
In 1980 werd het eerste commerciële GIS-programma (ARC/INFO)
uitgebracht dat door de jaren heen steeds verder is ontwikkeld.
Tegenwoordig functioneert ESRI ook als discussie- en ontwikkelings
platform voor alle soorten GIS-gerelateerde activiteiten.
