Hoofdstuk 5 - Vrijheid in gebondenheid.
Aanbevelingen voor flexibel gereedschap
5.1 Discipline betrachten zonder
creativiteit te smoren
De enig juiste en altijd en overal bruikbare ondergrond
op rijksniveau bestaat niet en is om uiteenlopende
redenen ook niet mogelijk. Dit is een van de conclusies
die te trekken valt uit het uitgevoerde kaartenonder-
zoek. De plaats van kaart in zowel de (beleids)context
als in de fase van het beleidsvoorbereidings- en het
beleidspresentatieproces, is in hoge mate bepalend
voor het soort ondergrond (met bijhorende legenda)
waaraan op een gegeven moment en in bepaalde
omstandigheden behoefte bestaat. Waarmee ook
enigszins het probleem wordt geduid van het gebruik
van de Witsen- en van de Vijfde Nota-kaart als alge
mene ondergrond: mooie kaarten maar voor veel
gevallen bevatten ze net teveel dit, of te weinig dat,
ze zijn te vol of te leeg etc.
Kortom, zelfs al zou het mogelijk zijn dé rijkskaartonder-
grond te creëren, het zou eigenlijk niet eens wenselijk
zijn. Aan een dergelijke rigide kaart is geen behoefte.
De ondergrond dient zich te kunnen voegen naar het
doel van de kaart, de fase in het beleidsproces en
de aard van de over te dragen boodschap.
Er dient dus iets gewijzigd te worden aan de oor
spronkelijke probleemstelling.
Het probleem is dus niet meer: teken een kaart die in
80% van de gevallen als ondergrond bruikbaar is.
De oorspronkelijke probleemstelling wordt geherdefi
nieerd als: ontwikkel een gereedschap dat in 80%
van de gevallen op snelle en eenvoudige wijze de
juiste ondergrond kan genereren. Dat wil zeggen een
ondergrond die - zoals 'vroeger' met schets- of
calquepapier over een topografische kaart - letterlijk
als onderlegger gebruikt kan worden gedurende een
ontwikkelingsproces en waarbij het de kaartenmaker
uiteraard vrij staat deze ondergrond geheel of ge
deeltelijk over te nemen of weg te laten in zijn tussen
tijdse of uiteindelijk te presenteren beleidskaarten.
De 'rijks'ondergrond als service voor de kaartenmaker
op nationale en regionale schaal (d.w.z. voor de
beleidsmedewerker die analyseert en ontwerpt). Zoals
de topografische dienst en de cartografische diensten
van grote gemeenten en provincies t.b.v. vele soorten
beleidskaarten functioneren als een betrouwbaar
'servicebureau' voor groot- en midschalige kaartonder-
gronden, zou op bovenregionaal en rijksniveau ook
zo'n servicebureau van de grond kunnen komen. Het
(niet verplichte maar uiterst gemakkelijke) gebruik van
deze ondergronden en de creatieve en beleidsruimte
die daarbovenop geboden wordt om toch eigen
beleidskaarten te tekenen, zal de uitwisselbaarheid
en de vergelijkbaarheid van dergelijke beleidskaarten
aanzienlijk vergroten zonder daardoor ook de beleids-
legenda rigide vast te leggen en zelfs met de keuze
vrijheid de 'eigen' topografische legenda samen te
stellen.
Niet meer steeds het wiel opnieuw uitvinden, niet
meer opnieuw het werk doen dat anderen ook al
gedaan hebben, maar een servicebureau voor flexi
bele, consistente en up to date ondergronden én een
uitwisselingsplatform voor vele vormen van in kaarten
vormgegeven geografische, analytische en beleids
informatie. Op deze wijze wordt tegemoet gekomen
aan het adagium 'beter goed gejat dan slecht ge
maakt', zonder de kwade reuk die erbij hoort. En het
komt de uitwisselbaarheid ook nog eens ten goede.
Waaruit bestaat dit gereedschap dat nog ontwikkeld
moet worden? Welke eisen worden gesteld aan de
te leveren producten? Welke technische aspecten
spelen een rol? Waaruit bestaat de legenda van de
te genereren ondergronden en hoe flexibel is die?
Hoe om te gaan met het verschalingsprobleem? Hoe
wordt het een en ander organisatorisch aan de haak
gestoken, wie is verantwoordelijk voor de kaart
productie? Welke vervolgstappen zijn nodig voor het
servicebureau de eerste ondergronden kan aan
leveren? Deze en andere vragen komen de volgende
paragrafen aan bod en worden - in ieder geval op
hoofdlijnen - beantwoord. We proberen een reëel
en illustratief beeld te schetsen hoe het nieuwe kaart-
gereedschap zou kunnen gaan functioneren en wat
het zou kunnen betekenen voor de vele soorten
54
de legenda van nederland
Hereford kaart 1300
