De nieuwe ondergrond moet een gat vullen in de
(digitale) kaartenmarkt. In de groot- en midschalige
ondergronden (de schalen van 1:500 tot 1:50.000)
wordt de kaartenmaker al goed voorzien. Bij de klein
schalige kaarten is (zeker digitaal) nog sprake van
een leegte. Er is geen topografische standaard: de
1:250.000 van de Topografische Dienst Nederland
(TDN) is teveel 'wegen'kaart, de 1:100.000 wordt
(nog) niet vrijgegeven, de kaarten van de andere
kaartenmakers (zoals ANWB, Falkplan en ROBAS)
kunnen op deze schalen topografisch niet tippen aan
die van de TDN en zijn ongeschikt voor GIS.
Met de 1:100.000 heeft de Topografische Dienst
een goed uitgangspunt in handen voor de ontwikkeling
van de gedetailleerdste kaartondergrond op lands-
delig niveau, en met de 1:250.000 een goede aanzet
voor een te ontwikkelen 1:300.000 ondergrond. De
1:1miljoen zou hieruit weer afgeleid kunnen worden
óf wordt ontleend aan de zeer recent door de TDN
ontwikkelde digitale ondergrond (1:1000.000) in het
kader van de (Euro)GlobalMap.
Vooralsnog lijkt de Topografische Dienst - mede door
de fraaie staat van dienst sinds 150 jaar - de geschikte
leverancier van de regelmatig te actualiseren topo
grafische ondergrond op minstens één en zo mogelijk
drie schalen. Waarbij overigens de vraag rijst of de
1:100.000 als basiskaart moet dienen waaruit de
1:300.000 en vervolgens de 1:1miljoen conform zo
strak mogelijke generalisatieregels zal worden ont
wikkeld. Starten vanuit de 1:100.000 heeft als voor
deel dat gebruik gemaakt wordt van een reeds be
staand cartografisch digitaal bestand, dat perfect
aansluit op gelijkschalige kaarten van buurlanden en
dat zonder al te grote inspanningen geschikt gemaakt
zou kunnen worden voor het 'digitale rijkspakket'.
Mogelijk nadeel is dat deze kaart nog zeer gedetail
leerd is, wat hem erg bewerkelijk maakt bij het actua
liseren. Ook zal de neiging bestaan om zeer gede
tailleerde GIS-bestanden en GIS-bewerkingen door
import aan deze kaartschaal te koppelen. Bewerkelijk,
kostbaar en tijdrovend allemaal. Het rijkskaartenpakket
heeft juist tot doel op een structureel hoger niveau
dan de standaard-GIS-toepassingen kaartanalyses te
laten verrichten, te ontwerpen en analyse- en beleids-
kaarten te laten produceren.
58
In de vervolgfase zal daarom de afweging gemaakt
moeten worden of het zinnig is dat om redenen van
eenvoud en doeltreffendheid de bestaande 100.000
nog een vereenvoudigingsslag ondergaat voor hij als
basis gaat dienen voor het 'rijkskaartpakket' en de
daaruit te ontwikkelen 'rijks-300' en rijks-miljoen'-
ondergronden, of dat direct aangesloten kan worden
op reeds bestaande bestanden op deze schalen. Dit
zou een kaartenmaker ook dwingen zijn gegevens
naar een strategisch/structureel niveau te tillen, waar
door ook vergelijking en uitwisseling van geografisch
gebonden informatie op dit fors gegeneraliseerde
niveau kan plaatsvinden. Te vaak nog gebeurt het,
dat in (boven)regionale studies de hagelschoten van
niet geaggregeerde lokale gegevens opduiken.
In dit rapport wordt op dit soort vragen nog geen
definitief antwoord gegeven. In het vervolg van het
project zal, rekening houdend met beschikbaar mate
riaal, de technische mogelijkheden en de eisen t.a.v.
vereist detail en de omvang van programma en bestan
den, deze vraag wel snel beantwoord moeten worden.
Laten we eens proberen stapsgewijze na te gaan aan
welke eisen een dergelijke 'tekentool' verder zou moe
ten voldoen in relatie tot wat gewenst is en wat er
mee mogelijk is. Het gaat nu vanzelfsprekend nog
om een eerste inschatting van de (on)mogelijkheden
van het nieuwe programma (het pakket 'rijkskaartonder-
grond'), van de bruikbaarheid en van de inspanningen
die gemoeid zijn bij de ontwikkeling- en het bijhouden
ervan.
Al eerder aan de orde geweest: GIS-aanpak versus
'vrij ontwerpen'. Beide benaderingen hebben sterke
en zwakke punten en kunnen de voorkeur verdienen
bij het maken van kaarten, afhankelijk van doel en
plek in het beleidsvoorbereidingsproces. Daarom:
combineer de kracht van beide in hetzelfde Rijks
kaartpakket. Dit door ervoor te zorgen dat de te
leveren topografische ondergronden voor beide
werk-wijzen geschikt zijn. Dus ook de 'rijkskaart-
ondergrond' wordt een objectgericht topografisch
bestand in drie schalen dat in beide soorten teken
pakketten bruikbaar is. In wezen hoeven de beide
soorten programma's geen onderdeel uit te maken
van het 'Rijkskaartpakket' zolang de kaartbestanden
de legenda van nederland
