Samenvatting
De kaarten van de Topografische Dienst en de Groot
schalige Basiskaart Nederland heersen op de markt
van kaartondergronden voor de lokale en regionale
planologie.
Op hogere planniveaus daarentegen kan alleen maar
geconstateerd worden dat het aantal verschillende
soorten kaartondergronden nauwelijks onderdoet
voor het aantal verschillende beleidskaarten.
Elke rijksnota hanteert namelijk eigen ondergronden
en elke nieuwe cyclus levert ook weer andere onder
gronden op. Vaak mooi weliswaar, maar onderling
lastig vergelijkbaar.
De behoefte aan standaardisering van kaartonder
gronden wordt groter. De belofte van snelle (digitale)
uitwisseling van beleidskaarten kan echter zelden
waargemaakt worden, omdat zelfs de ondergronden
niet uitwisselbaar zijn. Alles opnieuw met de hand
intekenen is vaak de enige oplossing.
De opdracht van het Directoraat Generaal Ruimte
van het Ministerie van VROM te onderzoeken of een
'gestandaardiseerde ondergrond' haalbaar is die in
minstens 80% van de gevallen bruikbaar is, spruit
ondermeer voort uit deze frustratie.
Het verzoek aan Nieuwe Gracht was aanleiding tot
een ware zwerftocht door kaartenland, waarbij al
snel duidelijk werd dat dé enige echte ondergrond
haalbaar noch zinvol is.
In 'cartografie voor beleid' dient de ondergrond zich
immers te voegen naar de (beleids)boodschap die
uitgedragen moet worden. Want karakter, einddoel
en andere cruciale (politieke) kenmerken van beleids-
boodschappen kunnen sterk verschillen.
Bijna elke (beleids)kaart blijkt ontleed te kunnen wor
den in twee tot drie legenda-lagen: de bovenlaag
met de echte beleidsboodschap, de topografische
ondergrond waarop de boodschap verankerd wordt
en vaak een intermediaire laag die beleidsonder
steunende legenda's bevat. II
ii
Elke (beleids)kaartenmaker/ontwerper dient zich
bewust te zijn van de specifieke (context)-factoren die
bijdragen aan het maken van een goede kaart. De
voor het onderzoek ontwikkelde systematiek (het
analyseschema en bijhorende beschrijvingen) heeft
overigens een bredere betekenis dan louter als onder
zoekskader. Het is ook een bruikbaar handvat bij
het opstellen van beleidskaarten/PKB's omdat de
maker op systematische wijze de vragen kan door
lopen die van belang zijn bij het ontwikkelen/kiezen
van de juiste ondergrond en de juiste schaal in relatie
tot de beleidsboodschap en de doelgroep.
De landelijke en landsdelige planniveaus vereisen
ondergronden die bruikbaar zijn op schalen tussen
1:50.000 en 1:2miljoen. Kaarttechnisch zijn er vele
problemen te overwinnen als men naar één nationale
standaard-ondergrond zou willen overstappen.
Ondermeer het verschalingsprobleem (hoe te versim
pelen, samen te voegen en weg te laten bij schaal-
de legenda van nederland
I Beleidsinhoud
I Wat wil je overdragen
Wat moet je overdragen
Sector (toespitsen op RO)
Thorbecke-schaal (rijk - prov - gemeente)
Plan-schaal (nat. - reg. - lokaal- bestek)
Kaart-schaal (1:500, 1:25.000 etc)
Doel en info verschaffing
- exact (juridisch, grens, norm
- beeld (strategisch, globaal,
Tijdhorizon
Vakkundigheid
Beredeneer vanuit vakmanschap
beeldoverdrachtsmiddelen
legendakeuzen m.b.t.
- aantal
- grafische variabelen
- 2/3D weergave
- etc.
Legenda "B"(eleid)
(Keuzen en uitspraken)
Beleidslaag
(Keuzen en uitspraken)
Techniek
Technische mogelijkheden en
tekentechnie
handwerk
grafisch tekenprogramma
GIS-achtig programma
Reprotechniek
meermalen kopie zwart-wit
meermalen kopie kleur
print van bestand zwart-wit
print van bestand kleur
meerkleurendruk
scherm'kaart
Legenda "I" (ntermediair)
(dragend, steunend)
Intermediaire laag
(informatie, achtergrond)
Legenda T (opografie)
(vooral verankering,
eventueel weglaten)
Doelgroep
Ondergrond
(topografie, verankering)
Het 'publiek'
breed, helder, eenvoudig
De 'deskundigen'
diepgang
Bestuurders
overzicht, overtuiging
Een eenvoudig analysekader
1 Planniveau
I Sehaalbereik
Gemiddeld
'Kaders' van Taeke de Jong
(supra) Nationaal
200.000-2.500.000
1.000.000
300x300 en 1000x1000 km
Regionaal
25.000 - 200.000
50.000
30x30 en 100x100 km
Lokaal
2.000 - 25.000
10.000
3x3 en 10 xlO km
'Bestek'
2.000
500
0,3x0,3 en lxl km
