dat er in de moderne tijd nog dergelijke onbekende gebieden be
stonden en ik heb me meer dan eens een ontdekkingsreiziger ge
voeld. Het was op het ministerie evenmin bekend, dat dit gebied in
de zomermaanden zo heet was, dat zelfs geen karavanen zich erin
waagden. Noodgedwongen moesten we ons werk dan ook voortijdig
afbreken en onze toevlucht zoeken in een gebied, dat klimatologisch
wat gunstiger was. Kartografisch was dit laatste beter bekend, omdat
een Engels bataljon in 1884 in een nabijgelegen vallei overwinterd
had. De bergtoppen bleken binnen de nauwkeurigheid van een gra
fische opname te kloppen (geen der punten was verzekerd), maar
tegen de verwachting in bedroegen de verschillen van de voornaam
ste punten in de vlakten ten Noorden van de bergen 1 km en meer.
Vermoedelijk had men vanaf de toppen dit vlakke gebied uit de
vrije hand ingeschetst. Toch was deze kaart al hoogst waardevol om
een werkprogramma te kunnen opmaken.
De meeste tijd werd echter besteed aan de verkenning van een
gebied waar tegenwoordig een groot gedeelte van het bekende Persi-
aner of Astrakan bont vandaan komt.
Is men in technisch ontwikkelde landen in sterke mate gebonden
aan bestaande toestanden, organisaties en techniek, ook in nieuwe
landen is men allerminst vrij. Zelfs niet in de keuze van de toe te
passen meet-methode. Nog veel te weinig wordt rekening gehouden
met het feit, dat niet alleen de gevraagde nauwkeurigheid, de op te
meten details en de terreinsomstandigheden, maar ook de mens, zo
wel wat kennis als geaardheid betreft, een factor van betekenis is.
In samenhang hiermede kunnen de voordelen van een moderne uit
rusting moeilijk onderschat worden. Er bestaan immers 2 mogelijk
heden: öf men meet zelf en dan zijn de kosten aan een opname ver
bonden van dien aard, dat elke arbeidsbesparing, bijvoorbeeld door
het gebruik van zelfreducerende afstandsmeters of een Zeiss Opton,
gemotiveerd is, öf men werkt met nagenoeg ongeschoold personeel,
dat men op het terrein in de kortst mogelijke tijd de gebruiksregels
van de instrumenten moet leren. Deze zijn bij de moderne instru
menten ongetwijfeld gemakkelijker aan te leren dan bij de oude. De
Zeiss Opton was hiervan wel een zeer duidelijk voorbeeld; vrijwel
101
