114
dig. Een gemeente zal meestal kaarten 1 1000 voor het uitbrei
dingsplan nodig hebben.
In principe is landmeten in Noorwegen natuurlijk niets anders
dan landmeten in Nederland. Maar de omstandigheden maken an
dere methoden mogelijk en noodzakelijk: voor de puntsbepaling
wordt veel meer getrianguleerd dan bij ons, terwijl de detailmeting
in vele gevallen tachymetrisch geschiedt. Interessant is vooral het
meten voor waterkrachtprojecten, en ik zou dit onderwerp willen
gebruiken als illustratie van 't werk hier.
Men is druk doende de beschikbare witte steenkool dienstbaar
te maken, en er worden geweldige bedragen geïnvesteerd in die
projecten. Electriciteit brengt industrie en welvaart in de nauwe
dalen, waar eerder enkele boeren een harde strijd met de natuur
voerden. De meeste watervallen zijn al opgekocht door grote elec-
trochemische maatschappijen of andere instellingen, en de water
kracht wordt naar mogelijkheid en behoefte geketend. Over het
algemeen is de beschikbare valhoogte groot; als men dammen
bouwt zijn deze vrij laag en dienen zij hoofdzakelijk ora de capaci
teit van een reservoir te vergroten. Van de reservoirs wordt het
water in vrijwel horizontale tunnels naar een punt boven de kracht
centrale geleid, waar het zijn min of meer steile val naar de tur
bines begint. Voor belangrijke centrales bouwt men zowel de bui
zen als het krachtstation tegenwoordig geheel in de rotsen, om ze
in oorlogstijd minder kwetsbaar te doen zijn. Geologen, landmeters,
architecten, waterbouwkundigen, werktuigbouwers en electrotech-
nici werken aan de bouw mee, maar we zullen ons uiteraard moe
ten beperken tot een bespreking van het geodetische werk.
De opdrachtgever vertelt wat de plannen zijn, en men krijgt een
topografische kaart waarop die plannen zijn aangegeven: welk
stroomgebied en welke meren erin betrokken zijn, hoe men zich de
tunnels denkt, waar de centrale zal komen enz. De landmeter moet
de onderlinge ligging van de belangrijke punten vastleggen
triangulatie is meestal de enige weg. Het zoeken is allereerst naar
N.G.O. punten waar men gebruik van kan maken. Heeft men enkele
driehoekjes op de kaart ontdekt, dan volgt er een telefoontje naar