beslag dan de eigenlijke metingen, en een goede organisatie loont, zoals overal, de moeite. De verzekering van punten levert meestal weinig moeilijkheden: met boor en hamer wordt een gat in de rots geboord, en daar wordt een gegalvaniseerd ijzeren buisje, 10 cm. lang, onwrikbaar in vast- geslagen. Onder in het signaal is een gat geboord dat om het buisje past; het signaal wordt met ijzerdraad aan stenen of uitsteeksels verankerd. Op eenvoudige wijze is zo een goede centrering ge waarborgd. Zo spoedig mogelijk wordt met observeren begonnen. Goede assistenten zijn ook hier veel waard: men kan hen zelfstandig weg sturen om op gewenste plaatsen signalen neer te zetten, terwijl men zelf al op weg gaat naar het station, vanwaaruit men op die sig nalen moet richten. Bij het waarnemen wordt meestal richtingsmeting toegepast. Ook de verticale hoeken worden gemeten aan waterpassing in hoog gebergte valt nauwelijks te denken, en de hoogten der punten zijn onontbeerlijk. De middelbare fout in een trigonometrisch hoogte verschil is bij dit soort metingen 5 a 10 cm., en dat is voldoende nauwkeurig voor 't meeste werk. Soms is het mogelijk een hoogte net aan een nauwkeurig bekende hoogte aan te sluiten, maar dit is niet essentieel, zeker niet in de eerste fasen van de meting. Naast de triangulatie zijn er de detailkaarten. Voor elk kunst werk en elke tunnelingang moet er een kaart opgenomen worden, o.a. om de ontwerpers in staat te stellen de gunstigste plaats te kie zen. Vele van die kaarten vertonen alleen hoogtelijnen en water lopen, zo nodig met een aanduiding van grote rotsblokken of plaat sen waar naakte rots aan de oppervlakte komt dat zijn vaak de enige „terreinvoorwerpen". In de dalen moeten natuurlijk ook huizen, wegen, grenzen enz. vastgelegd worden. De meren en waterlopen krijgen speciale aandacht. Een reservoir krijgt een aftap tunnel die ver onder de waterspiegel begint, om ook hij lage waterstand te kunnen tappen. Waar de tunnel in het 117

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Lustrumboek Snellius | 1955 | | pagina 126