maatschappij had mij namelijk ook belast met de afkoop van be
volkingsrechten op de grond, die zij voor haar exploitatie in ge
bruik nam. Bij de aanleg van een nieuwe weg, bij het openen van
een nieuwe boor-locatie, bij het bouwen van hulp- installaties, bij
het leggen van pijplijnen, moesten de belanghebbenden worden op
gespoord en hun rechten, bestaande uit de eigendom van rubber
en vruchtbomen, van oebi manis, van ananas en padi tot hun vol
le genoegdoening worden afgekocht. De opsporing van de belang
hebbenden kostte de minste zorgen, want deze lieden hadden er
direct de neus van, als er iets stond te gebeuren en ik had dan ook
bijna dagelijks bezoekers op mijn grasveldje, waarbij mijn slechts
schetsmatige kennis van het Maleis en mijn allerbelabberdste uit
spraak het grootste struikelblok vormden. Het bleek echter wel
de manier om de spreektaal met enige spoed te leren.
Voor de metingen werd een eenvoudig systeem ontworpen, dal
voldoende inwendige controle in zich scheen te hebben om even
tuele vergissingen uit te sluiten: bepaling van zonsazimuths om de
vier tot vijf kilometer, aflezingen in twee randstanden met con
trole-aflezingen van de boussole, directe lengtemeting in heen- en
teruggang met als controle optische afstandsmeting.
Ik schrijf met voorbedachten rade „scheen te hebben"; een van
mijn opnemers kwam regelmatig terug uit het bos met de meest
wonderbaarlijke verschillen tussen heen- en terugmeting, die zelfs
uit de optische afstandsmeting niet opgespoord konden worden.
Toen ik hem hier op wees en uitlegde, dat een verschil tussen
heen- en terugmeting reeds voldoende moest zijn om in het terrein
te trachten de fout te achterhalen, antwoordde hij met het stereo
type „betoel toewan". Stel U mijn verbazing voor, toen hij een
volgende keer thuis kwam met resultaten, die betoel-betoel niet
meer dan twee of drie centimeter verschilden. Je voelt dan nattigheid
maar toen ik die knaap er over onderhield en zei, dat het nou te
140
