rekenden goed, maar wiskundigen waren het zeker niet. Daarvoor
ontbrak hen het geduld. Bij het boek dat de architect Vitruvius ge
publiceerd heeft vraagt R. J. Forbes zich af: „Is dit nu werkelijk de
grote architect van Keizer Augustus ?"7).
Zoals men van Vitruvius kan zeggen: men kan ook zonder wiskunde
prachtig en kolossaal bouwen, kan men ook van de Romeinse land
meters zeggen: men kan 't Romeinse rijk in kaart brengen zonder
kennis van de geodesie.
Castorius' kaart van 't rijk is dan ook een aaneenschakeling van
rechte wegen, zonder aanwijsbare sporen van enige kaartprojectie.
In het maatschappelijk bestel had de Romeinse landmeter een voor
name taak: het opdelen van de koloniën, het uitzetten van de grens
stenen en het traceren van de duizenden mijlen lange heirwegen.
Hun meet werk lag ten grondslag aan het bestuur en beheer van de
staat. Niet aan een eigendomsadministratie of aan een belastinghef
fing. Deze landmeters waren ambtelijke personen, met gezag be
kleed„Hun schreden beslissen de onenigheid. waar hij loopt
ontneemt hij land aan de een, brengt land aan de ander, gelijk de
stroom van een rivier". aldus een oude schrijver.
Hoe sober of het tegenwoordige ceremonieel van een grensaan-
wijzing wel is, blijkt uit een vergelijking met de Romeinse grens-
vaststelling: Bij 't plaatsen van een grenssteen fungeerde de land
meter als priester van een godheid. De ceremoniële poespas bestond
hierbij uit het zalven, kronen en bewieroken van de steen; na het
slachten van een offerdier kwam 't plaatsen van de steen op de been-
derresten van het offervuur.
Het juridische gedeelte van al datgene wat met grens a an wij zing te
maken had, werd zeer nauwkeurig behandeld. Op dit punt blonken
de Romeinen ongetwijfeld uit. Sommige schrijvers schenken nogal
veel aandacht aan de wijze van uitzetten bij het stichten van nieuwe
koloniën of steden. Hierbij speelde de Noord-Zuid-richting een be
langrijke rol. In vergelijking met de kennis van de astronomie die
de Babyloniërs reeds 2000 jaar vroeger bezaten, wordt dit astrono
misch oriënteren van het Romeinse meetlijnenstelsel wel wat te zeer
7) R. J. Forbes: „De mens bouwt zich een wereld", p. 52.
50
